Ιεροπραξία αρχαιοελληνικού γάμου

[[ δαμ- ων ]]

Μετά το καλοκαιρινό αφιέρωμα στις «σύγχρονες ευχές γάμου» του ιερέα και την ανάλυση του γάμου του Κάδμου και της Αρμονίας, που παρουσιάσαμε σε προηγούμενες δημοσιεύσεις, θελήσαμε να μελετήσουμε και να κάνουμε ένα αφιέρωμα στη σημασία και στα έθιμα του γάμου στην αρχαία Ελλάδα (η δημοσίευση θα γίνει σε λίγες μέρες). Βρήκαμε στο διαδίκτυο ένα «τυπικό» αρχαίου γάμου, το οποίο θέλουμε να σας παρουσιάσουμε. Επειδή δεν πρέπει να ξεχνάμε τις ρίζες μας, θεωρούμε χρέος μας προς τους φωτοδότες προγόνους μας να αντιγράψουμε το τυπικό του γάμου, που κατά προσέγγιση ακολουθούσαν , ώστε κάθε φιλομαθής και φιλοπερίεργος να πληροφορηθεί πώς γινόταν η γαμήλια ιεροπραξία.

Βασικό τυπικό κατά τα Πάτρια Γάμου

Είσοδος και «Έκδοσις»

Ο ιερέας περιμένει μπροστά στον ανθοστόλιστο βωμό δύο γαμήλιες πομπές που έρχονται αντιδιαμετρικά, η μία υπό τη συνοδεία αυλού.

Στην πομπή της γυναίκας, μπροστά βαδίζει ο αυλητής, μετά ένα ζευγάρι δαδηφόρων, ακολουθεί ένα νεαρό κορίτσι με καλάθι γεμάτο πέταλα λουλουδιών και δημητριακά, και εν συνεχεία η νύφη και ο πατέρας της, ένας αδελφός ή άλλος συγγενής της. Στην πομπή του ανδρός προπορεύεται ένα ζευγάρι δαδηφόρων και ακολουθεί ο γαμπρός και ο Παράνυμφος.

Όλοι παρατάσσονται απέναντι στον ιερέα και τον βωμό, με κέντρο τον Παράνυμφο.

Δεξιά του η γυναίκα και οι δαδηφόροι της και αριστερά του ο άνδρας και οι δαδηφόροι του.

Ο αυλητής και το κορίτσι με το καλάθι αποτραβιούνται σε μία πιο διακριτική θέση.

Η συνέχεια >>> εδώ …

Άνοιγμα

Ο ιερέας ανάβει την επιβώμια πυρά και επικαλείται τους Θεούς.

«Κλύτε Θεοί Πατρώοι,

Εθνικοί των Ελλήνων Θεοί,

Υμέας κικλήσκομεν

αγαθαίς γνώμαις ημίν προσελθείν

κλύτε Μάκαρες και μόλοιτε ημίν

από Πυρός, από Χθονός

αφ' Ύδατος, από Αέρος

και από Ολύμπου.»

Στη συνέχεια, παίρνει με ένα εύφλεκτο κλαδάκι επιβώμια πυρά και την βυθίζει μέσα σε δοχείο με νερό που βρίσκεται επάνω στον βωμό, δημιουργώντας αγίασμα.

«Προγάμεια» ή «Προτέλεια»

Η γυναίκα καταθέτει στον βωμό μία τούφα από τα μαλλιά της, πλένει συμβολικά το μέτωπό της με το επιβώμιο νερό, όπως κάνει και ο άνδρας, και εν συνεχεία προσεύχεται στη Θεά Αρτέμιδα και τις Μοίρες.

Προσευχή στη Θεά Αρτέμιδα και τις Μοίρες

«Άκουσέ με πολυώνυμε Διός θύγατερ,

νυκτοπόλε, κουροτρόφε,

σεμνή, λαμπετίη Θεά, ευπρόσιτη παρθένοις,

σεβασμία παμβασίλεια, παιδοτρόφε δαίμον,

φιλομείραξ και φιλοπάρθενε,

εσύ η σελασφόρος, εσύ η αμίαντος.

Ακούστε με και εσείς, πολυώνυμοι αέρινοι Μοίραι,

ουράνιαι θυγατέρες της γονίμου Νυκτός,

σεπταί δωρήτριαι της Φροντίδος και της Ελπίδος,

αφανείς και αμετάτρεπτοι Θεαί.

Ακούστε με

και ελάτε ευμενείς και ευδιάθετοι,

κρατώντας μακριά θλίψεις και άλγη.»

Ενώ η μητέρα του ανδρός προσφέρει στη γυναίκα μέλι και καρύδι, οι προσκεκλημένοι αναφωνούν.

«Μακαρία, μακαρία, μακαρία»

Ο Παράνυμφος δίνει στον άνδρα και τη γυναίκα δύο πολύσπορους άρτους, ενώ ο ιερέας απαγγέλλει προσευχή στη Θεά Ήρα και τον Θεό Δία.

Προσευχή στους Θεούς Δία και Ήρα

«Αθάνατε, πολυτίμητε Ζεύ, σκηπτούχε άναξ,

αρχή πάντων, αυξητά, ταξιθέτα,

ποικιλόμορφε φύλαξ βίου βροτών,

και Ήρα παμβασίλεια,

ανθεία ψυχοτρόφε, μακαρία Θεά,

Γαμηλία δέσποινα,

μόλοιτε ημίν και χάριν σπονδών

δότε θρησκευταίς

ευβουλία, ευθυμία, βίο ευδαίμονα,

πλήρη ειρήνης, υγείας και πίστεως.»

Ο άνδρας και η γυναίκα καταθέτουν τους άρτους στον βωμό. Ο ιερέας τους διπλώνει τους καρπούς των χεριών με χρυσή κορδέλα και λέει την ευχή.

Ευχή

«Έστωσαν οι Θεοί προστάται του κοινού βίου σας,

βίου ηδέως, εν αγαθότητι και ειρήνη,

βίου έχοντος παν ό,τι εις έκαστος εξ υμών επιθυμεί.»

Οι νεόνυμφοι, μαζί με τον Παράνυμφο, περιέρχονται κυκλικώς εμπρός από τους προσκεκλημένους που τους ραίνουν με πέταλα ανθέων και δημητριακά που τους έχουν μοιρασθεί από την κανηφόρο.

Στη διάρκεια της περιφοράς, ο Παράνυμφος αναφωνεί 3 φορές και όλοι επαναλαμβάνουν.

«Ευδαίμονες, Ευδαίμονες, Ευδαίμονες»

Επιστρέφοντας μπροστά στον βωμό, το ζευγάρι απαγγέλλει υπό τη συνοδεία του αυλού, από κοινού, μία γραμμή ο ένας και μία γραμμή ο άλλος, τον Ύμνο στις Θεές Αφροδίτη και Πειθώ.

Ύμνος στις Θεές Αφροδίτη και Πειθώ

«Ουρανία Μήτερ, ποντογενής

Γαμοστόλε, πολύμορφε δαίμον

νυκτερινή, πολυμήχανη άνασσα,

περιπόθητη ζεύκτειρα, Μοιραγέτις,

Ερώτων και Ανάγκης οσία Μήτερ,

φίλανδρε Θεά, Κυπρίς αιωνία.

Μεγαλώνυμε Θεά Πειθώ, βροτών φίλη και οδηγέ,

εσύ σεμνή και μειλιχία θεσμοθέτις,

φρονήσεως, ευσυναλλαξίας κι ευμηχανίας άγαλμα,

πλουτοφόρε, απάντων προστάτις αγαθή.

Ελάτε Μακάριες στον βίο μας,

αφανείς του οίκου μας πρόμαχοι,

ευμενείς με γαληνία όψη,

ευλογίας φέρουσαι και δώρα ευχάριστα.

Διότι σε εσάς στηρίζεται ο βίος

και η ευποιϊα των θνητών»

Χύνεται σπονδή και μετά η γυναίκα απαγγέλλει ύμνο στη Θεά Εστία.

Ύμνος Θεάς Εστίας

«Εστία ευδυνάτοιο Κρόνου θύγατερ βασίλεια,

η μέσον οίκον έχεις πυρός αενάοιο, μεγίστου,

τούσδε συ εν τελεταίς οσίους μύστας αναδείξαις,

θεισ' αιειθαλέας, πολυόλβους, εύφρονας, αγνούς

οίκε Θεών μακάρων, θνητών στήριγμα κραταιόν,

αιδίη, πολύμορφε, ποθεινοτάτη, χλοόμορφε

μειδιόωσα, μάκαιρα, ταδ' ιερά δέξο προθύμως,

όλβον επιπνείουσα και ηπιόχειρον υγείαν.»

Δήλωση Τιμής

Και οι δύο σύζυγοι μαζί.

«Μπροστά στα όμματα των Θεών και των προγόνων,

εγώ η .............. και εγώ ο ..................

δήλωση κάνουμε τιμής

να διάγουμε βίο ομοφροσύνης,

φιλότητος, αλληλοσεβασμού και αφοσιώσεως,

σύντροφοι και ερασταί

σε μία σάρκα, σε μία ψυχή, σε έναν οίκο,

έως ο θάνατος να 'ρθεί να μας χωρίσει.»

Κλείσιμο

«Χαίρετε Μάκαρες, χαίρετε Αιώνιοι Θεοί Πατρώοι

ευσεβέσι θρησκευταίς Ιερόν Φάος αύξοιτε

νούσους, άλγη τε και κήρας στέλλοντες ες πέρατα γαίης.»

«Γένοιτο»

[ Πηγή μας ήταν η ιστοσελίδα: http://www.ysee.gr/index.php?type=d&f=gamos ]