“Οι τρεις Πειρασμοί”…

[[ δαμ-ων ]]

Χθες γιορτάσαμε την βάπτιση του Χριστού. Τα Ευαγγέλια αναφέρουν πως αμέσως μετά την βάπτιση ο Κύριος αποτραβήχτηκε στην έρημο, όπου ο Πειρασμός Τον υπέβαλε σε τρεις δοκιμασίες. Θα εξετάσουμε τη βιβλική διήγηση, την οποία θα αντιπαραβάλουμε με τους πειρασμούς που έχουν προκύψει στην εκκλησία της κωμόπολής μας.
Ας πάρουμε ως βάση το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο:
«Τότε ὁ Ἰησοῦς ἀνήχθη εἰς τὴν ἔρημον ὑπὸ τοῦ πνεύματος, πειρασθῆναι ὑπὸ τοῦ διαβόλου, καὶ νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα, ὕστερον ἐπείνασε. Καὶ προσελθὼν αὐτῷ ὁ πειράζων εἶπεν: «Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, εἰπὲ ἵνα οἱ λίθοι οὗτοι ἄρτοι γένωνται». Ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπε: «Γέγραπται, οὐκ ἐπ᾿ ἄρτω μόνω ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένω διὰ στόματος Θεοῦ». Τότε παραλαμβάνει αὐτὸν ὁ διάβολος εἰς τὴν ἁγίαν πόλιν, καὶ ἴστησιν αὐτὸν ἐπὶ τὸ πτερύγιον τοῦ ἱεροῦ, καὶ λέγει αὐτῷ: «Εἰ υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, βάλε σεαυτὸν κάτω. Γέγραπται γὰρ ὅτι τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ ἐντελεῖται περὶ σοῦ, καὶ ἐπὶ χειρῶν ἀροῦσι σε, μήποτε προσκόψεις πρὸς λίθον τὸν πόδα σου». Ἔφη αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς: «Πάλιν γέγραπται, οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ». Πάλιν παραλαμβάνει αὐτὸν ὁ διάβολος εἰς ὄρος ὑψηλὸν λίαν, καὶ δείκνυσιν αὐτῷ πάσας τὰς βασιλείας τοῦ κόσμου καὶ τὴν δόξαν αὐτῶν, καὶ λέγει αὐτῷ: «Ταῦτα πάντα σοὶ δώσω, ἐὰν πεσῶν προσκυνήσῃς μοι». Τότε λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς: «Ὕπαγε ὀπίσω μου σατανᾶ. Γέγραπται γάρ, Κύριον τὸν Θεόν σου προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνω λατρεύσεις». Τότε ἀφίησιν αὐτὸν ὁ διάβολος, καὶ ἰδοὺ ἄγγελοι προσῆλθον καὶ διηκόνουν αὐτῷ» (Ματθ. δ´, 1-11).
Στο βιβλικό κείμενο διακρίνουμε πρώτα έναν καθαρά υλικό πειρασμό. Μετά από σαράντα μερόνυχτα νηστείας ο Χριστός πείνασε. Σε κάθε άνθρωπο, μετά από πολυήμερη νηστεία δημιουργείται έντονη η επιθυμία να φάει. Είναι βιολογική ανάγκη, που ξεκινά από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, από τη βαθειά επιθυμία να ζήσουμε. Γι’ αυτό ο Πειρασμός, που γνώριζε τις θείες ικανότητες του Ιησού, τον παρότρυνε να μετατρέψει τις πέτρες σε ψωμιά και να κορέσει την πείνα Του. Η απάντηση του πειραζόμενου είναι μέσα από τον Ιερό Νόμο και στις τρεις δοκιμασίες. Στην πρώτη δοκιμασία απαντάει: «οὐκ ἐπ᾿ ἄρτω μόνω ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένω διὰ στόματος Θεοῦ ».
Ο άνθρωπος δεν ζει μόνο με υλικά αγαθά. Καλά είναι κι αυτά, αλλά ο κορεσμός με υλικά αγαθά δεν είναι ο αυτοσκοπός του βίου μας. Και μετά υπάρχει η παροιμία που λέει: « τρώγοντας ανοίγει η όρεξη ». Όσα περισσότερα έχουμε, τόσο πιο άπληστοι γινόμαστε. Αυτή την απληστία την αντιμετωπίζουμε καθημερινά γύρω μας. Την αντιμετώπισε η ανθρωπότητα σε όλη την μακραίωνη ιστορία της. Η απληστία των ολίγων είναι η αιτία της εξαθλίωσης των πολλών. Για να έχουν λίγοι πάνω στη γη εκατομμύρια και δισεκατομμύρια βρίσκονται σε τραγική κατάσταση δισεκατομμύρια συνάνθρωποί μας και πεθαίνουν χιλιάδες άλλοι.
Η πολιτεία έχει φροντίσει τη μισθοδοσία του κλήρου, αφού κανείς πολιτικός δεν είχε το θάρρος να νομοθετήσει τον διαχωρισμό εκκλησίας- κράτους. Επιπλέον οι κληρικοί εισπράττουν και τα καθιερωμένα που παίρνουν στην τέλεση των μυστηρίων και των άλλων τελετών. Έτσι έχουν τα δικά τους- δικά τους, αλλά και τα δικά μας- δικά τους. Όσο πιο πλούσια ή πιο μεγάλη είναι η ενορία, τόσο περισσότερα τα αφορολόγητά τους. Προφανώς, ούτε λόγος για δελτία παροχής υπηρεσιών…

Η Συνέχεια …ΕΔΩ…

Η απληστία δεν είναι ελάττωμα μόνο των λαϊκών, είναι και των κληρικών. Μπορεί να τους οδηγήσει σε ρίξεις, σε προδοσίες αδελφικών σχέσεων, σε αθέτηση υποσχέσεων, ακόμη και σε πράξεις που λυπούν τον Μέγα Αρχιερέα κατά την τάξιν Μελχισεδέκ. Μπορεί να τους υποβαθμίσει τα ένστικτα σε παρόμοια με τα ένστικτα των σαρκοβόρων της ζούγκλας. Κάποιοι φτάνουν σε σημείο να απειλήσουν πως θα ξεσχίσουν τους αδελφούς τους, θα τους αφανίσουν, θα τους κονιορτοποιήσουν, θα τους κατασπαράξουν για τα τριάκοντα αργύρια. Ο νόμος της ζούγκλας φεύγει από τον φυσικό του χώρο και εγκαθίσταται σε χώρους ιερούς.
Κι αν είναι ο κληρικός παντρεμένος και έχει οικογένεια, θα μπορούσαμε να δικαιολογήσουμε πως τα οικογενειακά βάρη τον αναγκάζουν να γίνει κυνικός. Μα όταν έχει επιλέξει να είναι άγαμος, δεν έχει εξωπροσωπικά ερεθίσματα να ακολουθήσει την τακτική της ζούγκλας. Η παρόμοια συμπεριφορά είναι πηγαία, ξεκινάει από τη δαιδαλώδη προσωπικότητά του. Είναι ανακόλουθος με την ευχή που κάνει « τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον » γιατί επιζητεί την σπατάλη και την φιληδονία των επόμενων ημερών. Τον απορροφά ο υλικός άρτος, καλύτερα το παντεσπάνι – υποτάσσεται στο θανάσιμο αμάρτημα της λαιμαργίας, που λέει η εκκλησία- και χάνει τον άρτο της ζωής. Είναι κενή περιεχομένου η διαβεβαίωση του Χριστού « εγώ ειμι ο άρτος της ζωής• ο ερχόμενος προς με ου μη πεινάση, και ο πιστεύων εις εμέ ου μη διψήση πώποτε ». Το δεύτερο θανάσιμο αμάρτημα, η απληστία, τον κάνει να υιοθετεί παραλλαγμένη την απάντηση του Ιησού: « επ’ άρτω μόνω ζήσεται άνθρωπος » και να αποστρέψει το πρόσωπό του από τη συνέχεια της απάντησης « επί παντί ρήματι εκπορευομένω δια στόματος Θεού ».
Και τίθεται το ρητορικό ερώτημα: Αν τα τριάκοντα αργύρια ήσαν ικανά για την προδοσία του Χριστού, πώς μπορούν τα “τυχερά” μιας πλούσιας ενορίας να αποτρέψουν την προδοσία ενός αδελφού συλλειτουργού;
Ο Ν. Καζαντζάκης στο έργο του “Ο Τελευταίος πειρασμός” παρουσιάζει τον Χριστό να λέει: « Έχετε τα θάρρη σας στον Πατέρα• πώς έχουν εμπιστοσύνη τα λουλούδια της γης και τα πουλιά του αγέρα; Δε σπέρνουν, δε θερίζουν, κι ο Πατέρας τα θρέφει• δε γνέθουν, δεν υφαίνουν, κι όμως ποιος βασιλιάς μπόρεσε ποτέ του να ντυθεί με τέτοια μεγαλοπρέπεια; Μη νοιάζεστε για το κορμί σας τι θα φάει και τι θα πιεί, τι θα ντυθεί• ήταν χώμα, και θα γίνει χώμα• την ψυχή σας να νοιάζεστε την αθάνατη, τη βασιλεία των ουρανών!» Οι ιερείς που μετέχουν σε εταιρείες “κοινωνικών εκδηλώσεων” και χτυπούν πισώπλατα τους αδελφούς τους έχουν τα θάρρη τους στον Πατέρα ή μας σερβίρουν μόνον φαρισαϊκούς λόγους;
Ο δεύτερος πειρασμός έχει σχέση με τα θαυμαστά και ανεξήγητα, με τα θαύματα. Ανέβασε ο Πειρασμός τον Ιησού στην κορνίζα της στέγης του ναού στο Ιεροσόλυμα και του είπε: «Αν είσαι υιός του Θεού πέσε κάτω και τότε ο Πατέρας σου θα δώσει την εντολή στους αγγέλους Του να σπεύσουν να σε κρατήσουν στα χέρια τους, ώστε ούτε καν να σκοντάψεις σε πέτρα.» Η απάντηση του πειραζόμενου ήταν κι αυτή από τις Γραφές: « οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ». Δεν μπορείς, λοιπόν, να βάζεις σε δοκιμασία τον Θεό για ν αποδείξεις τις απεριόριστες δυνατότητές Του.
Πολλοί κληρικοί για να δελεάσουν τους πιστούς και για να τους αποχαυνώσουν σε αναντίρρητη υποταγή υπερτονίζουν κάποια θαυμαστά συμβάντα. Παρουσιάζουν σαν θαύματα συμβάντα που δέχονται επιστημονική εξήγηση. Πριν λίγα χρόνια μεγάλο πλήθος πιστών πήγαν να προσκυνήσουν το σκήνωμα του κοιμηθέντος μοναχού Ιλαρίωνα σε μοναστήρι της Υπάτης, επειδή το σώμα του είχε διατηρηθεί με τις επικρατούσες εδαφολογικές συνθήκες. ( Μόλις όμως άνοιξαν την λάρνακα και ο αέρας ανανεώθηκε και ήρθαν βακτήρια σε επαφή με το σώμα άρχισε η σήψη και αναγκάστηκαν να το ενταφιάσουν και πάλι ). Εικόνες που δακρύζουν, εικόνες και κάρες που μυροβλύζουν, υποδήματα αγίων σκηνωμάτων που φθείρονται, τάφοι αγίων στους οποίους αν βάλεις το αυτί σου ακούς τα βήματα των αντίστοιχων αγίων κ.λ.π. είναι μερικά από αυτά που παρουσιάζουν για να προκαλέσουν τον θαυμασμό των πιστών. Ο ηγούμενος της μονής Βατοπεδίου, ο πολυσυζητημένος Εφραίμ, περιέφερε από εκκλησία σε εκκλησία και από έπαυλη σε πολυτελές διαμέρισμα την “αγία ζώνη της Παναγίας” και εισέπραττε τεράστια ποσά ως ιερός εκποιητής. Κι ενώ ο Ιησούς έκανε τον αναγκαίο αριθμό θαυμάτων για να ανακουφίσει τους βασανισμένους ανθρώπους, ο κλήρος βλέπει παντού θαύματα. Μα η ίδια η ζωή είναι ένα θαύμα! Αν δεις γύρω σου τη φύση, στην οποία ακόμα δεν ασέλγησε ο άνθρωπος, θα πεις « ω! θαυμαστά τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησες ». Ό άνθρωπος δεν χρειάζεται θαύματα για να πιστέψει. Θέλει να γαλουχηθεί να μην φοβάται το θείο, η ανάταση προς το θείο να είναι πηγαία κι αυθόρμητη, να πάψουν να μιλάνε για αιώνιες τιμωρίες και καζάνια με φωτιές. Να μην ρίχνουν την ατυχία ως θεία τιμωρία. Αν η απληστία του ανθρώπου προκάλεσε την υπερθέρμανση του πλανήτη μας, δεν μας εκδικείται ο Θεός που ξεφύγαμε από τον δρόμο Του. Ο Ιησούς θέλησε να είμαστε ελεύθεροι. Η είσοδός μας στην ουράνια βασιλεία να μην γίνει εκβιαστικά- με παράδεισο και κόλαση- αλλά να είναι συνειδητή μας επιλογή. Και γι’ αυτό μας δίνει τον χρόνο…
Αν ήθελε να μας δελεάσει με θαύματα, θα έκανε το μέγιστο θαύμα όταν ήταν στον σταυρό. Εκεί που προκλήθηκε από όλους να αποδείξει την θεία Του ιδιότητα. Διαβάζουμε: « ομοίως δε και οι αρχιερείς εμπαίζοντες μετά των γραμματέων και πρεσβυτέρων και Φαρισαίων έλεγον• άλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι• ει βασιλεύς Ισραήλ εστι, καταβάτω νυν από του σταυρού και πιστεύσωμεν επ’ αυτώ• πέποιθεν επί τον Θεόν, ρυσάσθω νυν αυτόν, ει θέλει αυτόν• είπε γαρ ότι Θεού ειμι υιός. » ( Ματθ. Κζ΄41-43 ). Μπορείτε να φανταστείτε τι θα γινόταν αν ο Ίδιος κατέβαινε από τον σταυρό ή τον κατέβαζαν άγγελοι; Ποιος δεν θα πίστευε; Κι όμως ήπιε το πικρό ποτήρι μέχρι το τέλος, ώστε η αποδοχή Του να μην είναι αποτέλεσμα θαύματος, αλλά πίστης. Να μην είναι προϊόν θυμικού εξαναγκασμού, αλλά ελευθερίας. ( Γι’ αυτή την ελευθερία που μας υφάρπαξε το ιερατείο και μας σερβίρισε κάποια άλλη φτιασιδωμένη, θα επεκτείνω το θέμα των “τριών πειρασμών” στο επόμενο άρθρο μου σε συνδυασμό με τον “ Ιεροεξεταστή” του Ντοστογιέφσκυ ).
Δεν χρειάζονται οι υπερβολές των θαυμάτων για να γεμίσουν οι ναοί. Να συμφωνούν οι λόγοι με τα έργα του κλήρου και όσων εμπλέκονται στα θρησκευτικά θέματα χρειάζεται, γιατί « οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ».
Στον τρίτο πειρασμό ο διάβολος πήρε τον Χριστό, τον ανέβασε σε μια ψηλή κορυφή και του έδειξε όλον τον κόσμο, λέγοντας πως θα τον κάνει εξουσιαστή όλων των βασιλείων. Θα έχει όλα τα πλούτη και τη δόξα του κόσμου αρκεί να προσπέσει να τον προσκυνήσει. Και για Τρίτη φορά η απάντηση του Ιησού ήταν από τα ιερά βιβλία: « Κύριον τὸν Θεόν σου προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνω λατρεύσεις ».
Πολλοί ηγήτορες της εκκλησίας δελεάζονται από την δόξα και τα πλούτη που έχει η μητρόπολή τους- να τονίσουμε εδώ πως πολλές μητροπόλεις είναι πολύ πλούσιες, γενικά η εκκλησιαστική περιουσία είναι πολύ μεγάλη- ενώ τους μεθάει η εξουσία. Κάποιοι συγκεντρώνουν για τον εαυτό τους υπέρμετρη περιουσία. Σκανδαλιστήκαμε πριν από μερικά χρόνια με τον επίσκοπο Αττικής, που ήθελε για τα γηρατειά του κάποια δισεκατομμύρια δραχμές. Ο προηγούμενος αρχιεπίσκοπος προκαλούσε με τα φανταχτερά του άμφια και την πολυτελή ζωή που έκανε. Μας άφησε άναυδους με τη σωρεία των πανάκριβων αντικειμένων που βρήκαν στην οικία του όταν μετέστη. Εκατοντάδες τα μανικετόκουμπα και οι πέννες που είχε στη συλλογή του. Για να μην αναφέρουμε τον τρόπο της εκλογής του…
Έχουν όλα αυτά καμία σχέση με το χριστιανικό ήθος και τρόπο ζωής; Μας μιλούσε για νηστεία, και στην περίοδο της νηστείας στέναζαν οι αστακοί του Αιγαίου, για ταπεινότητα και το λάβαρο της επανάστασης του 1821 ένιωσε ντροπή που το έσειε ως νέος επαναστάτης.
Κάποιοι άλλοι μπερδεύουν την ποιμαντορική ράβδο με την ράβδο εξουσίας, τον επισκοπικό μανδύα με τη βασιλική χλαμύδα και την επισκοπική μίτρα με το βασιλικό στέμμα. Γίνονται αλαζόνες και αυταρχικοί. Ξεχνούν πως το πρότυπο ταπεινότητας είναι ο ίδιος ο Ιησούς που είπε: « ώσπερ ο υιός του ανθρώπου ουκ ήλθε διακονηθήναι, αλλά διακονήσαι και δούναι την ψυχήν αυτού λύτρον αντί πολλών ». Τα φανταχτερά άμφια θαρρούν πως τους δίνουν εξουσία. ¨Όμως κατ’ ουσίαν εκτελούν υπούργημα, δηλαδή θέτουν τον εαυτό τους στην υπηρεσία των πολλών, του ποιμνίου τους. Το έργο τους είναι έργο διακονίας. Αλλά κατάλαβαν λανθασμένα τον ρόλο τους. Επιζητούν να δηλώσουμε πλήρη υποταγή στα καπρίτσια τους ή στις εμμονές τους. Γονυπετείς να τους παρακαλάμε να πραγματοποιήσουν την υπόσχεση των προκατόχων τους. Και θυμώνουν και πεισμώνουν όταν δεν συμφωνούμε με τις απόψεις τους. Που είναι τότε το ευαγγελικό « μακάριοι οι πραείς… μακάριοι οι ειρηνοποιοί…»;
Λες και η εκκλησία έχει ξεφύγει από το νόμο της διαδοχής, ώστε οι διάδοχοι να μην αναγνωρίζουν τα υπεσχημένα εκείνων που τους περιέβαλαν με την αγάπη και την εύνοιά τους και τους κατέστησαν διαδόχους τους.
Πώς λέγεται αυτή η συμπεριφορά; Θα αφήσουμε να μιλήσει ο ποιητής με στίχους:
Πίκρα μεγάλη και τρανή,
θαρρώ πως πιο δε γίνεται απ' την αχαριστία.
Γλυκιά μπροστά της η χολή.
Κατάθεση και μαρτυριά, όσων τα δυό γευτήκαν.
Πλακώνει πάνω στην ψυχή,
σα μολυβένιος ουρανός σε μεστωμένο κάμπο.
Στη σκέψη πέφτει σα βροχή
καυτή, και κάθε αίσθημα στη ρίζα το μαραίνει.
Το νου που κλαίει τυραννεί,
σα βλέπει, πως το άδικο τριγύρω του φουντώνει.
Με άπλα μοιράζει το φιλί
της προδοσίας, που φορές και δάκρυα αναβλύζει………
Κι όσο βαθιά σου το "γιατί"
το ψάχνεις, και το είναι σου σκληρά το βασανίζεις,
τόσο σου κόβεται η φωνή.
Τόσο της θλίψης ο σωρός και πιο πολύ τρανεύει.
Δεν είναι αδυναμία η αναγνώριση μιας λανθασμένης εκτίμησης. Ο καθένας μας μπορεί να παρασυρθεί και να κάνει εκτιμήσεις που αντιβαίνουν στη θέληση της πλειοψηφίας. Αδυναμία είναι η επιμονή στην άποψή μας, η αλαζονική συμπεριφορά μας. «Ύβριν γαρ ου στέργουσιν ουδέ δαίμονες » (την αλαζονεία δεν την ανέχονται ούτε οι θεοί) έλεγαν οι πρόγονοί μας. Για να συμπληρώσει ο Επίκτητος: « Ουδέν μικρότερον φιληδονίας και φιλοκερδείας και αλαζονείας. Ουδέν κρείσσον μεγαλοψυχίας και πραότητος και φιλανθρωπίας » (Τίποτα δεν υπάρχει πιο ποταπό από τη φιληδονία, την πλεονεξία και την αλαζονεία. Τίποτα δεν υπάρχει ανώτερο από τη μεγαλοψυχία, την πραότητα και την φιλανθρωπία)( Επίκτητος, Ανθ.Στοβ. Ε 117)
Είναι υποχρέωσή μας να θυμίσουμε στους επιλήσμονες αυτά που δε θέλουν να παραδεχτούν. Δεν κάνουμε κανενός είδους πόλεμο. Όπως μας ελέγχουν για τις αμαρτίες μας, τους ελέγχουμε για τις παραλήψεις τους. Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναϊτης έλεγε: « Όποιος αποκρούει τους ελέγχους, φανερώνει ότι έχει κάπου κρυφά μέσα του το πάθος της υπερηφάνειας, ενώ όποιος τους δέχεται, έχει ελευθερωθεί από τα δεσμά της ». Την ηρεμία και την γαλήνη στην εκκλησία μας επιζητούμε, χωρίς να είμαστε πολέμιοι.
Θα χρησιμοποιήσω την προτροπή του οσίου Εφραίμ του Σύρου: « Ταπείνωσον τον λογισμόν της υπερηφανείας, πριν η υπερηφάνια σε ταπεινώση ». Και θα προτρέψω με μια φράση παρμένη από το “Γεροντικό”: « Προτιμώ ήττα που θα συνοδεύεται από ταπεινοφροσύνη, παρά νίκη που θα συνοδεύεται από υπερηφάνεια », αν η εκτέλεση της επιθυμίας των κατοίκων ληφθεί ως ήττα!
Ο εγωισμός δεν ταιριάζει στον Χριστιανό και μάλιστα στον Πατέρα κληρικών και πιστών, στον ποιμενάρχη. Ο ποιμενάρχης που τιμά το λειτούργημά του παραμερίζει, γκρεμίζει το είδωλο του εαυτού του, γιατί γέγραπται: «Κύριον τὸν Θεόν σου προσκυνήσεις καὶ αὐτῷ μόνω λατρεύσεις ».