Πόση αλήθεια αντέχουμε;

[[ δαμ- ων ]]

Α΄ μέρος

Όλα αυτά τα χρόνια φλομώσαμε στα πολιτικά ψέματα. Αλλά και εμείς οι ίδιοι πάψαμε να είμαστε αληθινοί. Φορέσαμε πολλά προσωπεία και από το ομηρικό “έρκος οδόντων” έφυγαν πολλά ψεύτικα λόγια. Η ψεύτικη ζωή που ζήσαμε- με τα οικονομικά μεγέθη προκατασκευασμένα από τους αυτόκλητους διασώστες μας με σκοπιμότητες, που οδήγησαν το σκάφος της χώρας σε εθνικό ναυάγιο- επέφεραν τη θλίψη και την αγωνία στην καθημερινότητα.

Αλήθεια, λοιπόν, ή ψέμα; Ιδού η απορία. Κι αν η αλήθεια είναι πικρή και γλυκό το ψέμα, εμείς τι θα προτιμήσουμε; Ο ποιητής μας Κ. Καβάφης αναρωτιέται: «Υπάρχουν Αλήθεια και Ψεύδος άρα γε; ή υπάρχουν μόνον Νέον και Παλαιόν, – και το Ψεύδος είναι απλώς το γήρας της αληθείας;»

Οι πρόγονοί μας έλεγαν: «Αλήθεια πάντων ισχυρότατον» και «Φίλει την αλήθειαν καν πικρά εί». Ας μας επιτραπεί να συμπληρώσουμε πως η αλήθεια μοιάζει με το φάρμακο. Όπως το φάρμακο είναι πικρό, αλλά σωτήριο για τον οργανισμό, έτσι και η αλήθεια είναι πικρή αλλά σωτήρια για την ψυχή- ή το ήθος- του ανθρώπου. Γι’ αυτό ο Πλούταρχος στα “Ηθικά” του συμβουλεύει: «Εθίζειν τους παίδας τω ταληθεί λέγειν. Το γαρ ψεύδεσθαι δουλοπρεπές και πάσιν ανθρώποις ουκ άξιον μιμείσθαι» (Μετ.: Να συνηθίζουμε τα παιδιά να λέγουν την αλήθεια. Γιατί η ψευτιά είναι δουλοπρέπεια και δεν αξίζει να τη μιμούνται οι άνθρωποι.)

Αναζητούμε την αλήθεια. Το ερώτημα, όμως, που μπαίνει είναι: πόση αλήθεια αντέχουμε; Οι ώμοι της ψυχής μας μπορούν να αντέξουν μια μεγάλη αλήθεια, πολύ δε περισσότερο την απόλυτη αλήθεια; Μήπως γονατίσουμε γιατί η πνευματική μας εξέλιξη δεν είναι ικανή να την βαστήξει; Και μήπως μπροστά στην απόλυτη αλήθεια το βάλουμε στα πόδια;

Η συνέχεια >>> εδώ …

Ο Αργεντινός ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας Χ. Μπουκάι έγραψε την ιστορία, που παραθέτουμε, με τίτλο “Το μαγαζί της Αλήθειας”:

[[ Ο άνθρωπος περπατούσε σ' εκείνα τα σοκάκια της επαρχιακής πόλης. Είχε χρόνο και γι' αυτό κοντοστεκόταν για λίγο μπροστά σε κάθε βιτρίνα, σε κάθε κατάστημα, σε κάθε πλατεία.

Στρίβοντας σε μια γωνία βρέθηκε άξαφνα μπροστά σε ένα ταπεινό κατάστημα που η ταμπέλα του ήταν λευκή. Περίεργος, πλησίασε στη βιτρίνα και κόλλησε το πρόσωπο του στο κρύσταλλο για να καταφέρει να δεί μέσα στο σκοτάδι... Το μόνο που φαινόταν ήταν ένα αναλόγιο μ' ένα χειρόγραφο καρτελάκι που έγραφε:

“Το μαγαζί της αλήθειας”

Ο άνθρωπος έμεινε έκπληκτος. Σκέφτηκε, ότι αν και διέθετε ανεπτυγμένη φαντασία, του ήταν αδύνατον να φανταστεί τί μπορεί να πουλούσαν. Μπήκε. Πλησίασε την κοπέλα που στεκόταν στον πρώτο πάγκο και τη ρώτησε:

"Συγνώμη. Αυτό είναι το μαγαζί της αλήθειας;"

"Μάλιστα κύριε. Τί λογής αλήθεια θέλετε; Αλήθεια μερική, αλήθεια σχετική, αλήθεια στατιστική, πλήρη αλήθεια;"

Ώστε, λοιπόν, πουλούσαν αλήθεια. Ποτέ δεν είχε φανταστεί ότι ήταν δυνατόν κάτι τέτοιο. Να πηγαίνεις σ' ένα μέρος και να παίρνεις την αλήθεια, ήταν υπέροχο.

"Θέλω πλήρη αλήθεια" αποκρίθηκε ο άνθρωπος χωρίς ταλάντευση.

"Είμαι τόσο απαυδισμένος από τα ψέματα και τις πλαστογραφίες" σκέφτηκε "Δε θέλω άλλες γενικεύσεις, ούτε δικαιολογίες, δε θέλω απάτες, ούτε κοροϊδίες."

"Απόλυτη αλήθεια" διόρθωσε

"Μάλιστα κύριε. Ακολουθήστε με."

Η κοπέλα συνόδευσε τον πελάτη σ' ένα άλλο μέρος του καταστήματος και δείχνοντας έναν πωλητή με αυστηρό ύφος, είπε: "Ο κύριος θα σας εξυπηρετήσει."

Ο πωλητής πλησίασε και περίμενε τον πελάτη να μιλήσει.

"Ήρθα να αγοράσω την απόλυτη αλήθεια."

"Αχα. Συγνώμη, γνωρίζετε την τιμή;"

"Όχι. Πόσο κοστίζει;" αποκρίθηκε τυπικά. Στην πραγματικότητα ήξερε ότι θα πλήρωνε όσο όσο για να έχει όλη την αλήθεια.

"Για όλη την αλήθεια", είπε ο πωλητής "το αντίτιμο είναι ότι ποτέ πιά δε θα έχετε την ησυχία σας."

Ένα ρίγος διέτρεξε τη ράχη του ανθρώπου. Ποτέ δεν είχε φανταστεί ότι το κόστος θα ήταν τόσο υψηλό.

"Ε..ευχαριστώ... Συγνώμη..." ψέλλισε.

Έκανε μεταβολή και βγήκε από το κατάστημα κοιτώντας το έδαφος.

Ένιωσε λίγο θλιμμένος όταν κατάλαβε ότι δεν ήταν ακόμα προετοιμασμένος για την απόλυτη αλήθεια, ότι ακόμα χρειαζόταν ορισμένα ψέματα για να βρίσκει ανάπαυση, ορισμένους μύθους και εξιδανικεύσεις για να καταφεύγει, ότι ήθελε κάποιες δικαιολογίες για να μην αντιμετωπίζει τον ίδιο του τον εαυτό...

"Ίσως αργότερα..." σκέφτηκε. ]]

Και εμείς, όταν περνάμε από το φανταστικό μαγαζί της αλήθειας, θέλουμε να αγοράσουμε την απόλυτη αλήθεια, αλλά κάνουμε μεταβολή και φεύγουμε όταν μαθαίνουμε το πανάκριβο αντίτιμό της: να χάσουμε για πάντα την ησυχία μας. Να ανατραπεί το status quo της ζωής μας. Γιατί η κατεστημένη αντίληψη, η κατεστημένη γνώση, έχει βάλει θεμέλια στη σκέψη μας και στον τρόπο που ενεργούμε. Έτσι, για να αναζητήσουμε την αλήθεια πρέπει να γκρεμίσουμε αυτά τα θεμέλια και να δημιουργήσουμε ένα νέο οικοδόμημα, πιο ευέλικτο- κάτι σαν αυτοκινούμενο τροχόσπιτο, θα λέγαμε. Θέλει μεγάλη δύναμη και κουράγιο να πάρεις την αξίνα και να γκρεμίσεις την παγιωμένη αντίληψη των θεμάτων ζωής και την εδραιωμένη φιλοσοφία. Πάνω απ’ όλα δεν μπορείς να φτιάξεις το νέο με παλιά υλικά, υλικά κατεδάφισης. Είσαι αναγκασμένος να κάνεις καινούργιο σχέδιο, καθώς επίσης να ψάξεις να βρεις νέα υλικά, νέες απόψεις. Να σχηματίσεις άλλη νοοτροπία. Να βρεις νέους συνοδοιπόρους. Κοντολογίς να ανατρέψεις τη ζωή σου!

Αυτή την ανατροπή πρότεινε ο Ιησούς στον νομοδιδάσκαλο Νικόδημο με τα λόγια: «αμήν αμήν λέγω σου, εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού» (Ιωάννης, γ΄, 3)

Ο Πάμπλο Νερούντα έγραψε: «Σκληρή η αλήθεια, σαν αλέτρι». Ο φονευθείς, από εκείνους που καλλιεργούν τα ψεύδη, Αμερικάνος Πρόεδρος Τζων Κέννεντυ είχε πει: «Ο μεγάλος εχθρός της αλήθειας συχνά δεν είναι το ψέμα -εσκεμμένο, πλαστό, ανέντιμο- αλλά ο μύθος -επίμονος, πειστικός και ρεαλιστικός.» Γι’ αυτό πλάστηκαν πολλοί μύθοι, που παρουσιάζονται σαν αλήθειες. Αλήθειες κατάλληλα φτιασιδωμένες. Η έκφραση «γυμνή αλήθεια» έχει εφευρεθεί για να μπορεί ο καθένας να την ντύνει όπως τον συμφέρει. Έτσι, αυτό που παρουσιάζεται σαν «γυμνή αλήθεια», είναι η φτιασιδωμένη αλήθεια που πλασάρεται από το ιερατείο, είτε λέγεται οικονομικο-πολιτικό, είτε θρησκευτικό. Το κάθε ιερατείο δημιουργεί τους δικούς του μύθους, τους οποίους παρουσιάζει σαν αδιαφιλονίκητες αλήθειες! Νιώσαμε στο πετσί μας τα πολιτικά ψέματα που μας παρουσίασαν σαν αλήθειες. Γι’ αυτές τις αναληθείς- αλήθειες αυτοκτονούν κάθε μέρα ου συμπατριώτες μας. Για αυτές γράψαμε στο προηγούμενο άρθρο.

Σήμερα θα ασχοληθούμε με τις λεγόμενες θρησκευτικές αλήθειες. Αυτές που έντυσαν με το ένδυμα του δόγματος. Κάτι περισσότερο ήξερε από τον απλό άνθρωπο, από τον απλό πιστό, ο Άγγλος συγγραφέας Samuel Butler, όταν είπε: «Η Βίβλος μπορεί να είναι η αλήθεια, αλλά δεν είναι όλη η αλήθεια και μόνον η αλήθεια.» Ο Ιησούς είπε: «εγώ εις τούτο γεγέννημαι και εις τούτο ελήλυθα εις τον κόσμον, ίνα μαρτυρήσω τη αληθεία• πας ο ων εκ της αληθείας ακούει μου της φωνής» (Ιωάννης, ιη΄, 37), αλλά την αλήθεια που μας μετέφερε, την πήρε το ιερατείο και την διαμόρφωσε κατά το συμφέρον του. Γι’ αυτό η αλήθεια της Ορθόδοξης εκκλησίας είναι διαφορετική απ’ αυτήν της Καθολικής, και πολύ διαφορετική απ’ αυτήν της Προτεσταντικής. Καθεμιά εκκλησία φόρεσε το ένδυμα που της ταίριαζε στη “γυμνή αλήθεια” που δίδαξε ο Χριστός! Και την αλήθεια που Αυτός δίδαξε δεν την οριοθέτησε, δεν δογμάτισε. Στο ερώτημα που Του υπέβαλε ο Πόντιος Πιλάτος, όταν το ιερατείο των Ιουδαίων Τον οδήγησε για να Τον δικάσει: «Τι εστιν αλήθεια;» ο Ιησούς δεν απάντησε. Αυτό τουλάχιστον μας δίνει να καταλάβουμε ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Γιατί; Μήπως γιατί η αλήθεια εξαρτάται από το βαθμό της πνευματικής εξέλιξής μας, ίσως και από την εποχή; Μήπως την απάντηση πρέπει να την δώσει το εντός μας χριστικό στοιχείο, ο εν ημίν Χριστός; Δεν έχει σημασία πότε. Γιατί ο άχρονος Θεός δεν βιάζεται. Βιασύνη εκδηλώνει ο έχων χρονικά όρια, ο θνητός μας εγκέφαλος. Ο αιώνιος Θεός με υπομονή περιμένει να πούμε: «αναστάς πορεύσομαι προς τον πατέρα μου» και να επιστρέψουμε στον Οίκο Του, αφού εκτελέσαμε το έργο μας στη γη. Να μη μας διαφεύγει ότι το Σύμπαν έχει ζωή 15 δισεκατομμύρια χρόνια. Και η Αιώνια Ζωή εκδηλώνεται μέσα από το Σύμπαν που σφύζει από ζωή! Γιατί η Παγκόσμια Ψυχή διαμοιράστηκε σε άπειρες ψυχές, που εμψυχώνουν από έναν κόκκο άμμου μέχρι έναν γαλαξία! Ο μύστης Κωστής Παλαμάς μας δίνει τη μεγαλειώδη πορεία της ψυχής μέσα από τους στίχους του ποιήματός του: “Ο θάνατος της κόρης”:

« Γνωρίζω κάποια μυστικά που δεν τα ξέρουν άλλοι!

Αφού ξεχώρισες απ’ την αγκάλη,

απ’ την αγκάλη του Παντός- πριν της ζωής το κύμα

σε ρίξει στ’ ακρογιάλια μας με κόρης αγνό σχήμα, -

αφού ξεχώρισες, Ψυχή λευκή σα Γαλαξίας,

απ’ τη γαλήνη της ανυπαρξίας,

ένοιωσες πρώτα τη ζωή μέσα στης γης τα βάθη,

ακίνητη, άνεργη, θολή και δίχως νου και πάθη.

Πετράδι πρωτοβρέθηκες βαθιά σ’ ανήλια μέρη,

και μιαν ημέρα σκόρπισες λευκή φεγγοβολιά.

Μα πριν στολίσεις κανενός το χέρι,

και στέμμα πριν πλουτίσεις βασιλιά,

η Μοίρα ήρθε τη λάμψη σου να κόψει,

και χάθηκες, κι άλλαξες όψη.

Κι ακόμ’ ανέβεις ένα σκαλοπάτι,

τη σκάλα την τεράστια, τη Ζωή,

κ’ έγινες κρίνο ολόλευκον. Αλλά προτού ένα μάτι

να σ’ αντικρύσει, και προτού να σε χαϊδέψει μια πνοή,

η Μοίρα σε ξερίζωσε, μαράθηκες, και πάλι

μορφήν επήρες άλλη.

Άλλη ακριβώτερη μορφή με πιο σοφά στολίδια,

και, κύκνος, γλυκοτάραξες της λίμνης τα νερά.

Αλλ’ όμως πριν ανοίξεις τα φτερά

γοργά για μακρινά ταξείδια,

η Μοίρα κάρφωσε το πέταμά σου,

και πέθανες, κι ανοίχτηκαν άλλοι ουρανοί μπροστά σου,

άλλοι ουρανοί κατάβαθοι και ασύγκριτοι, κ’ εφάνης

στα νυχτωμένα μάτια μας ολόφωτη παρθένα.

Αλλ’ όμως πριν να κάνεις

Την ευτυχία μιας καρδιάς που είχε πλαστεί για σένα,

Της Μοίρας ήταν η βουλή,

και σ’ έβαλαν να κοιμηθείς πάλι βαθιά στο χώμα…

Ψυχή, ποιο σχήμα σε προσμένει ακόμα;

Ποιος κόσμος εντελέστερος, παρθένα, σε καλεί;

Αλλά γνωρίζω κάποια μυστικά που δεν τα ξέρουν άλλοι…»

Στους λίγους αυτούς στίχους είναι γραμμένη όλη η ιστορία της ψυχής. Κομμάτι της Ψυχής του Παντός ξεκίνησε το μέγα ταξίδι της πριν δισεκατομμύρια χρόνια. Άρχισε ένα ταξίδι περιπλάνησης κι αναζήτησης. Ένα ταξίδι βιωματικής γνώσης και σταδιακής εξέλιξης από τα κατώτερα στα ανώτερα. Κι όλα αυτά τα καταγράφει σαν εμπειρία και τα μεταφέρει από ζωή σε ζωή, από βασίλειο σε βασίλειο.

Ξεκίνησε από τα βάθη της γης κι αγάλι- αγάλι, χωρίς καθόλου να βιάζεται, από ταπεινό χώμα έγινε διαμάντι. Μετά πέρασε στο φυτικό βασίλειο κι από ασήμαντη χλόη σταδιακά έγινε δέντρο. Μεταπήδησε σε πρωτόζωο για να γίνει θαλασσινό και μετά από εκατομμύρια χρόνια ανώτερο θηλαστικό με ένστικτα κι εξυπνάδα. Ήρθε μετά το μεγάλο άλμα. Έγινε άνθρωπος! Άνθρωπος με τη δυνατότητα να γίνει άγιος… Και την περιμένει, την καλεί, άλλος κόσμος εντελέστερος, όπως λέει ο ποιητής. Μα δε μας φανερώνει ο ποιητής το μυστικό… Είναι μύστης. Κι ο μύστης λέει λίγα. Λίγα μπορεί να φανερώσει. Ο μυσταγωγός του έδωσε την εντολή: « μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αυτούς και στραφέντες ρήξωσιν υμάς.»

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα πάντα έχουν ψυχή σε διαφορετικές διαβαθμίσεις. Έτσι:

Η ψυχή στο ορυκτό βασίλειο κοιμάται…

Η ψυχή στο φυτικό βασίλειο ονειρεύεται…

Η ψυχή στο ζωικό βασίλειο αφυπνίζεται…

Η ψυχή στο ανθρώπινο βασίλειο δρα…

Τη σταδιακή ανύψωση της ψυχής και τη μεγάλη προοπτική μας δίνει ένας άλλος μύστης, ένας Μωαμεθανός

Σούφι, ο Τζαλάτ εντ- Ντιν Ρούμι στο ακόλουθο ποίημά του:

« Πέθανα σαν ορυκτό κι έγινα φυτό,

πέθανα σαν φυτό και ξαναγεννήθηκα σαν ζώο,

πέθανα σαν ζώο και γεννήθηκα άνθρωπος.

Γιατί λοιπόν να φοβάμαι; Πότε μίκρυνα πεθαίνοντας;

Την επόμενη φορά θα πεθάνω σαν άνθρωπος,

για να μπορέσω να βγάλω τα φτερά του αγγέλου.

Και από τον άγγελο πρέπει ακόμα να προχωρήσω,

για άλλη μια φορά θα τραβήξω το δρόμο μου

πάνω από τους αγγέλους και θα γίνω αυτό που

δεν μπορεί να συλλάβει η φαντασία.

Αληθινά σε ΚΕΙΝΟΝ επιστρέφουμε.»

Ο άνθρωπος πλάστηκε «κατ’ εικόνα Θεού». Στη Γένεση διαβάζουμε: «και είπεν ο Θεός• ποιήσωμεν άνθρωπον κατ’ εικόνα ημετέραν και καθ’ ομοίωσιν… και εποίησεν ο Θεός τον άνθρωπον, κατ’ εικόνα Θεού εποίησεν αυτόν.» (Γένεσις, α΄, 26- 27) Επομένως ο άνθρωπος έγινε «κατ’ εικόνα Θεού» και με τη δική του προσπάθεια πρέπει να πετύχει το «καθ’ ομοίωσιν». Για τον αγώνα να πετύχουμε την “ομοίωση” μας μιλάει μεταφορικά ο Κρητικός διανοητής Νίκος Καζαντζάκης: « Τρία πλάσματα του Θεού πάντα με μαύλιζαν κι ένιωθα μαζί τους μια μυστική ενότητα• σαν σύμβολα μου φάνταζαν πάντα και συμβόλιζαν την πορεία της ψυχής μου: το σκουλήκι που γίνεται πεταλούδα, το χελιδονόψαρο που τινάζεται από τα νερά μοχτώντας να ξεπεράσει τη φύση του, κι ο μεταξοσκούληκας που κάνει το σπλάχνο του μετάξι. Πόσο χάρηκα δε λέγεται όταν πρωτόδα στις χρυσές φλωροζυγαριές, που βρέθηκαν στους μυκηναϊκούς τάφους, σ’ ένα παλάγκι χαραγμένο ένα σκουλήκι και στ’ άλλο μια πεταλούδα• χωρίς άλλο, σύμβολα παρμένα από την Κρήτη. Η λαχτάρα που σκουληκιού να γίνει πεταλούδα στάθηκε για μένα πάντα το πιο επιτακτικό και συνάμα το πιο νόμιμο χρέος του σκουληκιού και του ανθρώπου. Να σε κάμει ο Θεός σκουλήκι, κι εσύ με τον αγώνα σου να γίνεις πεταλούδα.»

Η “ομοίωση”, όμως, είναι αδύνατο να επιτευχθεί σε μία ζωή. Κι ούτε γίνεται «κατά χάριν», όπως μας λέει η εκκλησία. Γιατί όλοι είμαστε παιδιά Του και επιθυμία Του είναι στο τέλος των αιώνων όλοι να έχουμε γίνει “ομοίωσή” Του. Γι’ αυτό η ψυχή ενσαρκώνεται πολλές φορές. Σε κάθε ζωή παίρνει τα μαθήματά της και σταδιακά εξελίσσεται τείνοντας προς την τελείωση για να πετύχει στο τέλος τη θέωση: «ἐγώ εἶπα : ὑμεῖς θεοί ἐστέ καί υἱοί Ὑψίστου πάντες» (Ψαλμός 81,1,5) Το ίδιο μας τονίζει και ο αγαπημένος μαθητής του Ιησού: «νῦν τέκνα θεοῦ ἐσμέν καί οὔπω ἐφανερώθη τι ἐσόμεθα, οἴδαμεν δέ ὅτι ἐάν φανερωθῆ ὅμοιοι αὐτῷ ἐσόμεθα ὅτι ὀψόμεθα αὐτόν καθῶς ἐστί» ( Α' επιστ. Ιωάννου.γ΄, 2) Οι μυημένοι των αρχαίων μυστηρίων γνώριζαν τη θεία καταγωγή μας. Σε μια επιτάφια πλάκα ενός Ορφικού μύστη διαβάζουμε το επίγραμμα: , «ὄλβιε καί μακαριστέ, θεός δ' ἔση ἀντί βροτοῖο»

Η οδηγία που δινόταν στις ψυχές των μυημένων για την επόμενη ενσάρκωσή τους, ήταν, πριν γεννηθούν σε νέο σώμα, να μην πιούν από το νερό της λησμοσύνης και ξεχάσει την προϊστορία της η ψυχή, αλλά από το νερό της μνημοσύνης για να θυμάται τις προηγούμενες ενσαρκώσεις της. Σε μια πινακίδα διαβάζουμε την ακόλουθη οδηγία: « Θα βρεις αριστερά στο δώμα του Άδη μια κρήνη, και δίπλα της να στέκει λευκό κυπαρίσσι. Σε αυτή την κρήνη της Λησμοσύνης μην τυχόν και πλησιάσεις. Θα βρεις και μιαν άλλη, που τρέχει ψυχρό ύδωρ από την λίμνη της Μνημοσύνης. Μπροστά της υπάρχουν φύλακες. Να πεις : “Της Γαίας είμαι παις και του έναστρου Ουρανού, το γένος μου ουράνιο. Αυτό το ξέρετε κι εσείς. Έχω στεγνώσει από την δίψα, χάνομαι. Μόνο δώστε μου τώρα ψυχρό ύδωρ που κυλάει από την λίμνη της Μνημοσύνης”. Κι αυτοί θα σου δώσουν να πιείς από την θεϊκή κρήνη, και από τότε και μετά θα θρονιαστείς μαζί με άλλους ήρωες.» Οι μυημένοι στα Ορφικά Μυστήρια γνώριζαν τη θεία καταγωγή του ανθρώπου: «Γῆς παῖς εἰμι καὶ Οὐρανοῦ ἀστερόεντος, αὐτὰρ ἐμοὶ γένος οὐράνιον», όπως μας πληροφορεί η παραπάνω οδηγία.

Το θέμα της μετενσάρκωσης, εκτός από τις λεγόμενες ανατολικές θρησκείες που την έχουν σαν δόγμα, είναι βασική διδασκαλία στις σημερινές σχολές μεταφυσικής και τα σύγχρονα μυητικά τάγματα. Ας προσέξουμε το ποίημα του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά με τίτλο “η Ψυχή”:

« Είμαι η ψυχή και ντύθηκα το σώμα

για να σε βρω

και το φιλί που φλόγισα το στόμα

για να σε χαρώ…

Είμαι ο νεκρός που θα ξαναγυρίζω

με νέα πνοή με σχήμα νέο,

για να την ξαναρχίσω

μ’ εσέ τη ζωή.»

Σαφέστατα ο μύστης ποιητής μας λέει ότι η ψυχή ντύνεται ένα σώμα, το οποίο αποβάλει με τον θάνατο, για να ντυθεί με ένα καινούργιο σώμα στη νέα ζωή, όπως την αντιλαμβάνεται ο κόσμος. Ο σοφός της Ανατολής Χαλίλ Γκιμπράν στο βιβλίο του “Ο Προφήτης” γράφει: «...Μην ξεχνάτε ότι θα ξαναγυρίσω κοντά σας. Λίγο ακόμη και η λαχτάρα μου θα μαζέψει σκόνη και αφρό για ένα άλλο σώμα. Λίγο ακόμα, μια στιγμή ανάπαυσης πάνω στον άνεμο και μια άλλη γυναίκα θα με γεννήσει.»

Επομένως, δε χρειάζεται να καταλαμβανόμαστε από τρόμο μπροστά στο θέμα του θανάτου. Θάνατος της ανθρώπινης φύσης σημαίνει γέννηση σε ανώτερο, πνευματικότερο κόσμο. Αλλά και στην ανθρώπινη φύση, η πορεία της ψυχής είναι μακρά… Ανυψώνεται σταδιακά από τον πρωτόγονο τρωγλοδύτη σε φωτισμένο άγιο. Η εσωτερίστρια Αλ. Μπέϊλη μας λέει: « Ο άνθρωπος ανυψώνεται σκαλοπάτι- σκαλοπάτι πάνω στην μακριά κλίμακα, που απλώνεται από τη γη στον ουρανό, για να σταθεί τελικά ενώπιον του Μυσταγωγού, και στην μεγάλη αυτή στιγμή να βρει ότι είναι αυτός ο ίδιος ο Χριστός, ο Οποίος τον χαιρετίζει σαν αγαπημένο φίλο, και ο Οποίος έχει προετοιμάσει τον άνθρωπο με το παράδειγμά Του και με τη διδασκαλία και τώρα τον υποδέχεται ενώπιον του Θεού ».

Κάθε θνητός, όταν τελειώνει το ταξίδι της αναζήτησης σε μια ενσάρκωση, σαν τελευταία εμπειρία, αποκτά την εμπειρία του θανάτου. Για τον μυημένο αυτή είναι η ύψιστη μύηση, εξάλλου γι’ αυτό έχει κατάλληλα προετοιμαστεί. Σε κάποιο από του βαθμούς μύησής του έχει πάρει τη μύηση του θανάτου. Ο θάνατος γι’ αυτόν δεν είναι το τέλος, δεν εισέρχεται στην ανυπαρξία, αλλά ένα γήινο διάλειμμα. Η ψυχή του, που συνεχίζει το ταξίδι της επιστροφής στον “Οίκο”, έχει μεταβεί σε έναν άλλο “κόσμο”. «Ο Νόμος της Θυσίας και του Θανάτου είναι ο ρυθμιστικός παράγοντας στο φυσικό πεδίο. Η καταστροφή της μορφής, προκειμένου η εξελισσόμενη ζωή να μπορέσει να προοδεύσει, είναι μια από τις θεμελιώδεις μεθόδους της εξέλιξης » μας λέει ο Θιβετανός Δάσκαλος Djwahl Kuhl.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς μας επισημαίνει: « Αν δεν υπήρχε θάνατος και αν το ανθρώπινο γένος δεν ήταν τώρα θνητό και πριν από το θάνατο- γιατί είναι από ρίζα θνητή-, δεν θα αποκτούσαμε στην πράξη, μέσω του Χριστού, την απαρχή της αθανασίας μας, δε θα είχαμε ανακληθεί στον ουρανό, δε θα είχε ενθρονιστεί η ανθρώπινη φύση στα δεξιά της θείας Μεγαλοσύνης στους ουρανούς, πιο πάνω από κάθε αγγελική αρχή και εξουσία. Έτσι ξέρει ο Θεός να μετατρέπει από φιλανθρωπία στο καλύτερο τα ολισθήματα της αυτεξούσιας παρεκτροπής μας, με τη σοφία και τη δύναμή Του.»

Λέγεται πως οι μυημένοι προετοιμάζονται για την εμπειρία του θανάτου, την οποία αντιμετωπίζουν με ψυχραιμία και χωρίς καθόλου φόβο. Στα Μεγάλα Ελευσίνια Μυστήρια ο μυούμενος ερχόταν σε επαφή με τον θάνατο. Στα Αιγυπτιακά, που γίνονταν μέσα στη μεγάλη πυραμίδα, ο μυούμενος έμπαινε μέσα σε σαρκοφάγο και με καθοδηγούμενη αστρική προβολή ( το ψυχικό σώμα έβγαινε από το φυσικό, χωρίς να σπάσει ο σύνδεσμος μ’ αυτό, δηλ. ήταν ενωμένο δια μέσου της αργυρής χορδής μ’ αυτό ) ερχόταν σ’ επαφή με τον κόσμο των ψυχών, βιώνοντας την μεταθανάτια εμπειρία, κι έτσι έφευγε ο φόβος του θανάτου. Παρόμοια εμπειρία είχαν όσοι εισέρχονταν στο Τροφώνιο άντρο στην αρχαία Λιβαδειά. Στον Τεκτονισμό διαμέσου του μύθου του θανάτου του Χιράμ Αμπίφ, ο μυούμενος στο βαθμό του Διδασκάλου έρχεται σε επαφή με το γεγονός του θανάτου. Το ίδιο και στον Ροδοσταυρισμό ατενίζοντας τον σκοτεινό θάλαμο.

Τη μεγάλη σημασία, που απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες στα μυστήρια επιβεβαιώνουν τα λόγια του Σωκράτη: « Και κινδυνεύουσι και οι τας τελετάς ημίν ούτοι καταστήσαντες ου φαύλοι είναι, αλλά τω όντι πάλαι αινίττεσθαι ότι ός αν αμύητος και ατέλεστος εις Άιδου αφίκηται εν βορβόρω κείσεται, ο δε κεκαθαρμένος τε και τετελεσμένος εκείσε αφικόμενος μετά θεών οικήσει. Εισί γαρ δη, ως φασιν οι περί τας τελετάς, “ναρθηκοφόροι μεν πολλοί, βάκχοι δε τε παύροι”. Ούτοι δ’ εισί κατά την εμήν δόξαν ουκ άλλοι ή οι πεφιλοσοφηκότες ορθώς. Ών δή και εγώ κατά γε το δυνατόν ουδέν απέλιπον εν τω βίω αλλά παντί τρόπω προυθυμήθην γενέσθαι ». [ Μετάφρ. : Φαίνεται μάλιστα ότι και εκείνοι οι οποίοι οργάνωσαν σε εμάς τις μυστηριακές τελετές, δεν ήσαν άνθρωποι άνευ αξίας, αλλά πράγματι κάποιο βαθύ νόημα κρύβεται από παλαιούς χρόνους μέσα στα λόγια τους, ότι αν κανείς έρθει στον Άδη χωρίς να μυηθεί στη διδασκαλία των μυστηρίων και να υποβληθεί στις τελετουργικές διατυπώσεις, η θέση του θα είναι στο βόρβορο, ο δε κεκαρθαμένος και μεμυημένος με όλες τις διατυπώσεις, όταν φτάσει εκεί, θα συγκατοικήσει με τους θεούς. Διότι υπάρχουν, καθώς λέγουν οι εντεταλμένοι στις μυστηριακές τελετές, πολλοί μεν οι φέροντες τους νάρθηκας, ολίγοι δε οι πραγματικά εμπνεόμενοι από το θεό Βάκχο. Αυτοί δε οι τελευταίοι δεν είναι, κατά την ιδική μου γνώμη άλλοι, παρά όσοι φιλοσοφούν κατά την ορθή έννοια της λέξης. . Για να ανήκω κι εγώ στο κύκλο αυτών των ανθρώπων τίποτε, καθ’ όσον μου ήτο δυνατόν, δεν παρέλειψα στο βίο μου, αλλά απεναντίας κατέβαλα κάθε προσπάθεια.] ( Πλάτωνας, “Φαίδων”, 69 b-c-d )

Ο Πλάτωνας στα έργα του τονίζει το θέμα της μετενσάρκωσης και θεωρεί το σώμα ως “σήμα” (τάφο) της ψυχής. Στο έργο του “Κρατύλος” παρουσιάζει το Σωκράτη να λέει: «Μερικοί μάλιστα λένε ότι το σώμα είναι “σήμα” (τάφος) της ψυχής, η οποία είναι στην παρούσα ζωή θαμμένη μέσα σ’ αυτό• επίσης, επειδή η ψυχή με το σώμα “σημαίνει” (φανερώνει) όσα σημαίνει, σωστά ονομάζεται “σήμα”. Νομίζω μάλιστα ότι την ονομασία τούτη έδωσαν οι Ορφικοί, επειδή η ψυχή που τιμωρείται για όσα παραπτώματα έκανε, το έχει για περίβολο όπου μέσα “σώζεται”, κάτι σαν δεσμωτήριο σύμφωνα λοιπόν μ’ αυτά, τούτο είναι το “σώμα” (σώσιμο) της ψυχής, όπως ακριβώς ονομάζεται, μέχρις ότου εκείνη να εκτίσει την ποινή της.» ( Πλάτωνας, “Κρατύλος”, 400, c)

Από το παραπάνω απόσπασμα παίρνουμε αφορμή να θίξουμε ένα άλλο θέμα, που είναι αλληλένδετο με την μετενσάρκωση: το θέμα του “νόμου της ανταπόδοσης” ή του “κάρμα”. «Εν ω γαρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, και εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν» (Ματθαίος, ζ΄, 2) είπε ο Χριστός , ενώ ο απόστολος των εθνών γράφει στους Γαλάτες: «Μη πλανάσθε, Θεός ου μυκτηρίζεται• ο γαρ εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο και θερίσει». Έτσι, κάθε καλή ή κακή πράξη είναι ένα “γραμμάτιο” που υπογράφουμε, πληρωτέο σ’ αυτή τη ζωή ή στην ζωή που ακολουθεί. Με το νόμο αυτό υπάρχει ισορροπία στο Σύμπαν και απονέμεται δικαιοσύνη. Γιατί όλο ο Σύμπαν διέπεται από νόμους οι οποίοι αποτελούν την έκφραση της Θείας Βούλησης. Αυτοί οι Νόμοι καθορίζουν τις πτυχές και την κλίμακα της διαμόρφωσης και εξέλιξης του Όλου. Από το μικροκοσμικό επίπεδο των σωματιδίων- τον μικρόκοσμο- ως το μακροκοσμικό επίπεδο των γαλαξιών- τον μακρόκοσμο- και από τα αόρατα Πνευματικά πεδία μέχρι τα ορατά και υλικά, οι παγκόσμιοι νόμοι καθοδηγούν το αιώνιο γίγνεσθαι. Μόνο έτσι εξηγείται το «και είδεν ο Θεός τα πάντα, όσα εποίησε, και ιδού καλά λίαν» (Γένεσις, α΄, 310. Όλοι οι νόμοι αποτελούν διαφοροποιήσεις του Ενός Νόμου, ή Ντάρμα, όπου όταν εκδηλώνεται, αναλύεται περνώντας μέσα από το πρίσμα της Παγκόσμιας Διάνοιας. Όπως ένα είναι το ηλιακό φως, αλλά αναλύεται στα επτά χρώματα της ίριδας όταν περνάει από το οπτικό πρίσμα, έτσι ο Ένας Νόμος αναλύεται στους επιμέρους παγκόσμιους νόμους. Ο νόμος της ανταπόδοσης ή νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος είναι από τους μεγαλύτερους και σημαντικότερους παγκόσμιους νόμους , αποτελώντας την ίδια την δράση του Ντάρμα. Οι αρχαίοι Έλληνες μιλούσαν για τη Νέμεση.

Ο Πλωτίνος αναφέρει ότι τα πάντα ακολουθούν «την αθόρυβη οδό σύμφωνα με την Δικαιοσύνη» την οποία δεν μπορεί να αποφύγει κανείς. Στις ζωές των ανθρώπων δεν γίνεται τίποτα συμπτωματικά, αλλά ό,τι βιώνει ο καθένας είναι αποτέλεσμα αιτιών που ο ίδιος δημιούργησε στο παρελθόν. Αυτή την θεία κοσμική τάξη την ονομάζει “Αδράστεια”. Για την δύναμη της “Αδράστειας” μας μιλάει και ο Πρόκλος στην “Πλατωνική Θεολογία” λέγοντας ότι ακόμα και οι Κρόνιοι Θεοί, που βρίσκονται πάνω από τους νόμους του Δία, και οι τελειοποιητικοί Θεοί που υπερβαίνουν τους Κρόνιους είναι υποταγμένοι σε αυτήν.

Το Κάρμα είναι μια ενέργεια για την αποκατάσταση της ισορροπίας, με βάση το νόμο της συμπαντικής αρμονίας, σύμφωνα με τον οποίο το Πνεύμα και η ύλη στην όλη δημιουργία βρίσκονται σε ισορροπία. Ο νόμος της συμπαντικής αρμονίας ρυθμίζει την κίνηση των ήλιων, των πλανητών και των δορυφόρων, τις ζωές των ανθρώπων, των ζώων, των φυτών και των ορυκτών. Διαπερνά κάθε άτομο. Μόλις ο άνθρωπος διαταράξει την ισορροπία, ενεργεί ο νόμος της ανταπόδοσης και επαναφέρει την τάξη. Τα πάντα βρίσκονται σε μια αλληλεπίδραση στο Σύμπαν. Κάθε καλή ή κακή σκέψη, κάθε καλό ή κακό συναίσθημα, κάθε καλή ή κακή πράξη μας δημιουργούν μια δράση, η οποία με τη σειρά της ενεργοποιεί μια αντίδραση. Η καλοσύνη θα μας επιτρέψει να ζήσουμε ήσυχα και ειρηνικά, με οικογενειακή γαλήνη και αρμονία. Κι αν δεν τα βιώσουμε σ’ αυτή τη ζωή, θα τα απολαύσουμε στην επόμενη. Η παροιμία «κάνε το καλό και ρίξ’ το στο γιαλό» σημαίνει ότι κάνοντας το καλό, θα το βρούμε μπροστά μας. Αρκεί να μην είμαστε ανυπόμονοι. Αν δεν συμβεί τώρα, θα συμβεί σε άλλη ζωή, γιατί όπως για την εφήμερη ζωή μας υπάρχουν οι μέρες και οι νύχτες σε μια συνέχεια, έτσι για την ψυχή υπάρχουν οι ενσαρκώσεις και οι θάνατοι σε μια συνέχεια. Δουλεύοντας σήμερα θα πάρουμε το μισθό μας σαν δεκαπενθήμερο ή μηνιάτικο. Έτσι κάνοντας το καλό- ζώντας έναν ηθικό και με κοινωνική προσφορά βίο- θα λάβουμε σίγουρα τον ηθικό μισθό μας. Αν δεν είναι σε αυτή τη ζωή, θα είναι στην επόμενη. Γι’ αυτό ο Χαλίλ Γκιμπράν προτρέπει: «Όταν εργάζεστε, είστε μια φλογέρα, που μέσα απ’ την καρδιά της ο ψίθυρος των ωρών μετατρέπεται σε μουσική… Τι σημαίνει να εργάζεσαι μ’ αγάπη; Σημαίνει να υφαίνεις το ύφασμα, με νήματα βγαλμένα από την καρδιά σου, σαν να επρόκειτο να φορέσει το ρούχο αυτό το πιο αγαπημένο σου πρόσωπο…»

Αντίθετα όταν παρανομούμε, όταν αδικούμε τους άλλους, συγκεντρώνουμε αρνητικό κάρμα, το οποίο θα πληρώσουμε. Κανένα γραμμάτιο δεν μένει ανεξόφλητο! Κι αν βλέπουμε τον άρπαγα και τον εγκληματία να ζει μια χαρισάμενη ζωή, θα πληρώσει με βαρύ αντίτιμο τις ατιμίες του σε μια επόμενη. Πιθανόν ο συνάνθρωπός μας, που ενώ είναι τίμιος και καλοσυνάτος μαστίζεται από κακοτυχίες, να εξοφλεί τα χρέη του από κακίες της προηγούμενης ζωής. Οπότε το όφελος θα είναι το μάθημα που πήρε η ψυχή του στην πορεία της προς τον Οίκο! Αυτό το μάθημα είναι παρακαταθήκη για τα επόμενα βήματά της. Όπως το ένα δάχτυλο δεν είναι ανεξάρτητο από το χέρι, έτσι, ενώ η προσωπικότητά μας φαίνεται ξεχωριστή, δεν είναι ανεξάρτητη από την οικογένεια, το έθνος. Γ’ αυτό υπάρχει και το οικογενειακό κάρμα, καθώς και το εθνικό. Το έθνος μας με όλη την κρίση που βιώνει εξοφλεί καρμικές οφειλές! Όταν σε μελλοντική ζωή ξανασυναντηθούμε θα ζήσουμε- έχοντας υποστεί την κάθαρση μέσα από τα δεινά που βιώνουμε- μια δημιουργική και πνευματική ζωή. Τώρα οι ψυχές μας παίρνουν σημαντικά μαθήματα, πολύ χρήσιμα για την εξέλιξή τους. Εξάλλου μη ξεχνάμε πως τα παθήματα είναι μαθήματα!

Θα μου πείτε πως όλα αυτά δεν τα δέχεται η εκκλησία και είναι αιρετικά. Ακριβώς πριν από δύο χρόνια δημοσιεύσαμε σε αυτή την ιστοσελίδα ένα άρθρο με τίτλο “Μία Βιβλική ταύτιση που προκαλεί ερωτήματα…”, στο οποίο με αποσπάσματα μέσα από τα ευαγγέλια ταυτίσαμε τον Ιωάννη τον Πρόδρομο με τον προφήτη Ηλία. Η σημαντική αυτή θρησκευτική προσωπικότητα, ο Ιωάννης, ήταν αναγκαίο να πάρει το μάθημα, πως είναι κακό να αποκεφαλίζεις τους αντιπάλους σου- ως γνωστόν ο προφήτης Ηλίας διέταξε τον αποκεφαλισμό 500 ειδωλολατρών ιερέων. Και γι’ αυτό ο Πρόδρομος αποκεφαλίστηκε από τον Ηρώδη.

Πολλοί επίσκοποι της πρωτοχριστιανική εκκλησίας- όπως ο Ωριγένης- δίδαξαν την μετενσάρκωση. Αργότερα με Οικουμενικές Συνόδους κάποιες διδασκαλίες κρίθηκαν αιρετικές και καταπολεμήθηκαν. Η μετενσάρκωση καταδικάστηκε στην 5η Οικ. Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 553 μ.Χ. Η Βυζαντινή ιστορία μας αναφέρει το έντονο παρασκήνιο αυτής της Συνόδου και τις πιέσεις που άσκησε στους επισκόπους το αυτοκρατορικό ζεύγος Ιουστινιανός και Θεοδώρα- υπήρξε ένθερμη υποστηρίκτρια του Μονοφυσιτισμού- που παρά τα μεγάλα εγκλήματά τους η εκκλησία για λόγους σκοπιμότητας τιμά ως αγίους. Το αυτοκρατορικό ζεύγος έφτασε ακόμη και να εξορίσει τον Πάπα Βίγιλο σε νησάκι της Προποντίδας για να τον αναγκάσει να υπογράψει τα πρακτικά της Συνόδου. Ο δογματισμός της εκκλησίας δεν θεσπίστηκε για να προφυλάξει την ορθή διδασκαλία, αλλά τα συμφέροντα του διδύμου αυτοκράτορας- ιερατείο. Για τα ιερά τερτίπια απλά να θυμηθούμε τη βεβήλωση του ονόματος του Αγίου Πνεύματος στην εκλογή των μητροπολιτών. Οι μητροπολίτες δεν εκλέγουν τους νέους μητροπολίτες με την επιφοίτηση του Αγ. Πνεύματος, αλλά με βάση την επιρροή και τις υπόγειες συμφωνίες. Είναι νωπή η κηλίδωση του ονόματος του μακαριότατου Ιερωνύμου για να εκλεγεί ως προκαθήμενος της εκκλησίας ο μακαριστός Χριστόδουλος. Φανταστείτε τι γινόταν στους Βυζαντινούς χρόνους…

Οι δύο εκκλησίες, Ορθόδοξη και Καθολική, πέρα από τις σφαίρες επιρροής- θέμα κοσμικής και οικονομικής εξουσίας- έχουν και βασικές δογματικές διαφορές. Το χάσμα που τις χωρίζει είναι αγεφύρωτο! Κατά τα άλλα ευαγγελίζονται την ταπεινότητα, την αγάπη, την υποχωρητικότητα. Είναι τόση μεγάλη η αγάπη Ανατολικής και Δυτικής εκκλησίας ώστε οι Ανατολικοί ιερωμένοι αποκαλούν τον Πάπα Αντίχριστο: Δίκαια, λοιπόν, αναρωτιόμαστε: Ποια είναι λοιπόν η αλήθεια; Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο από τον Πατέρα ή και από τον Υιό; Υπάρχει Καθαρτήριο ή δεν υπάρχει; Όταν οι εκκλησίες με πηγή τον Χριστό δεν συμφωνούν στην αλήθεια, πώς μπορούν να συμφωνήσουν με τις άλλες θρησκείες; Ακόμα και ο πιο ένθερμος Ορθόδοξος θεολόγος ή ιερέας αν είχε γεννηθεί στην Ιταλία δεν θα ήταν το ίδιο ένθερμος Καθολικός; Τώρα γνωρίζει την αλήθεια ενώ στην Ιταλία θα βρισκόταν σε πλάνη;

Στο σημείο αυτό να τονίσουμε πως ο εσωτερικός χριστιανισμός δέχεται σαν βασικές αλήθειες την μετενσάρκωση και το νόμο της ανταπόδοσης.

Θα αντιτάξει κάποιος ότι η μετενσάρκωση είναι αντίθετη της ανάστασης νεκρών: «Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών. Και ζωήν του μέλλοντος αιώνος.» λέει το Σύμβολο της Πίστης μας. Πως ο Χριστός μας έχει τονίσει: «ότι έρχεται ώρα εν ή πάντες οι εν τοις μνημείοις ακούσονται της φωνής αυτού (του υιού του Θεού) και εκπορεύσονται οι τα αγαθά πράξαντες εις ανάστασιν ζωής, οι δε τα φαύλα πράξαντες εις ανάστασιν κρίσεως» (Ιωάννης, ε΄, 28-29). Το ερώτημα, όμως, είναι: όσο κατέχουμε “ψυχικό σώμα” και δεν το έχουμε ανυψώσει σε “πνευματικό” μπορούμε να μιλάμε για ανάσταση;

Για αυτά τα δύο σώματα κάνει αναφορά ο απόστολος των εθνών: «σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία• σπείρεται εν ατιμία, εγείρεται εν δόξη• σπείρεται εν ασθενεία, εγείρεται εν δυνάμει• σπείρεται σώμα ψυχικόν, εγείρεται σώμα πνευματικόν. Έστι σώμα ψυχικόν, και έστι σώμα πνευματικόν. Ούτω και γέγραπται• εγένετο άνθρωπος Αδάμ εις ψυχήν ζώσαν• ο έσχατος Αδάμ εις πνεύμα ζωοποιούν. Αλλ’ ου πρώτον το πνευματικόν, αλλά το ψυχικόν, έπειτα το πνευματικόν» (Παύλου Α΄επιστ. προς Κορινθίους, ιε΄, 42-46).

(Συνεχίζεται….)