Πλατωνικά θέματα: Το δαχτυλίδι του Γύγη

[[ δαμ-ων ]]

Τα παραμύθια έχουν μέσα τους περισσότερα δαχτυλίδια κι από τα κοσμηματοπωλεία. Όμως τα παραμυθένια δαχτυλίδια έχουν αξία πολύ μεγαλύτερη κι από το πιο ζηλευτό κόσμημα μιας Ινδής μαχαρανής ή μιας κυρίας πολυεκατομμυριούχου, καθώς είναι μαγικά και πραγματοποιούν όλες τις επιθυμίες! Μπορούν να κάνουν τον ήρωα αόρατο, να κατασκευάσουν αστραπιαία μια ολόκληρη πόλη, να χωρίσουν σωρούς από στάρι ή να εμφανίσουν ένα τραπέζι γεμάτο φαγητά. Άλλα πάλι αλλάζουν χρώμα ειδοποιώντας τον κάτοχό τους για έναν κίνδυνο.

Ακόμα πιο παλιά από τα δαχτυλίδια των παραμυθιών είναι τα δαχτυλίδια των μύθων. Ένα τέτοιο δαχτυλίδι είναι το δαχτυλίδι του Γύγη, που αναφέρει ο Πλάτωνας στο έργο του “Πολιτεία”. O Γύγης, στο μύθο που αναφέρει ο Πλάτωνας, έγινε βασιλιάς της Λυδίας στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. χάρη σε ένα δαχτυλίδι που, όταν του έστριβε κατάλληλα την πέτρα, τον έκανε αόρατο. Η γνώση του μυστικού, που κάνει πρόσωπα και πράγματα αόρατα, είναι στρατηγικής σημασίας όπλο και τεράστιος πειρασμός, όταν η συνειδητότητα δεν είναι αφυπνισμένη όπως πολύ εύγλωττα επισημαίνει ο Πλάτωνας. Εκεί αναφέρεται ο μύθος του Γύγη του βοσκού, που ένας ξαφνικός σεισμός τον έφερε σε ένα χάσμα της γης, όπου ανακάλυψε ένα χρυσό δακτυλίδι. Φορώντας το μπορούσε και γινόταν αόρατος όποτε ήθελε και εμφανιζόταν επίσης όποτε ήθελε. Έτσι ο ταπεινός βοσκός μπορούσε να κάνει ό,τι επιθυμούσε χωρίς να γίνεται αντιληπτός και φυσικά χωρίς να τιμωρείται. Κατάφερε λοιπόν να γίνει εραστής της βασίλισσας και με τη βοήθειά της σκότωσε τον βασιλιά παίρνοντας τη θέση του. Κι έτσι από τα βάθη του χρόνου ο Πλάτων επισημαίνει πως η αόρατη δύναμη γίνεται επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει στην εγκληματικότητα και τον σφετερισμό της εξουσίας

Ας δούμε τον μύθο από μετάφραση όπως τον παραθέτει ο Πλάτωνας:

[ Λεν ότι αυτός (ο πρόγονος του Λυδού Γύγης) ήταν βοσκός και δούλευε στην υπηρεσία του τότε άρχοντα της Λυδίας. Όταν έπεσε νεροποντή και έγινε σεισμός, ράγισε ένα τμήμα στον τόπο όπου έβοσκε το κοπάδι του. Το είδε, παραξενεύτηκε και κατέβηκε σ’ αυτό• είδε τότε, όπως λέει κάποιος μύθος, και άλλα περίεργα και ένα χάλκινο άλογο κούφιο από μέσα με θυρίδες• όταν έσκυψε μέσα, είδε να υπάρχει ένας νεκρός με διαστάσεις μεγαλύτερες από όσο ένας κανονικός άνθρωπος• δεν είχε πάνω του τίποτε άλλο, αλλά φορούσε στο χέρι του ένα χρυσό δαχτυλίδι• του το έβγαλε και ανέβηκε επάνω. Όταν έγινε η συνηθισμένη συνάθροιση των βοσκών, για να ενημερώσουν, όπως γινόταν κάθε μήνα, το βασιλιά για τα κοπάδια τους, έφτασε κι εκείνος φορώντας το δαχτυλίδι. Καθώς λοιπόν καθόταν με τους άλλους βοσκούς, έστριψε τυχαία το δέσιμο του δαχτυλιδιού προς το μέρος του, προς την παλάμη• μόλις το έκανε, έγινε άφαντος για όσους κάθονταν γύρω του, έτσι που εκείνοι μιλούσαν γι’ αυτόν σαν να είχε φύγει. Αυτός παραξενεύτηκε και ψηλαφώντας πάλι το δαχτυλίδι έστριψε το δέσιμο προς τα έξω• όταν το έστριψε, έγινε ορατός σ’ όσους ήταν γύρω του. Όταν αντιλήφθηκε αυτό που έγινε, δοκίμασε αν το δαχτυλίδι είχε τη δύναμη αυτή και αν έτσι του συμβαίνει, δηλαδή, όταν στρέφει το δέσιμο προς τα μέσα, να γίνεται φανερός. Όταν το διαπίστωσε, πέτυχε να πάει κι αυτός με τους βοσκούς που στέλνονται στο βασιλιά για ενημέρωσή του. Όταν πήγε, είχε σεξουαλική επαφή με τη γυναίκα του βασιλιά, μαζί της επιτέθηκε εναντίον του, τον σκότωσε και πήρε την εξουσία. ] ( Πλάτωνας, “Πολιτεία”, 359C- 360B)

Η συνέχεια >>> εδώ …

Ο ταπεινός βοσκός είχε λοιπόν στα χέρια του ένα τεράστιο όπλο. Μπορούσε να κάνει οτιδήποτε επιθυμούσε, χωρίς να γίνεται αντιληπτός και κυρίως, χωρίς να τιμωρείται ή έστω να επιπλήττεται. Έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη φορέας μιας τουλάχιστον παράδοξης και απρόσμενης δύναμης, η οποία μπορούσε να λειτουργήσει προς όφελός του, πάντα όμως υπό το βάρος μιας έστω και λανθάνουσας αδικίας, που μπορούσε να φτάσει κι ως το έγκλημα. Και πραγματικά έτσι έγινε. Κατέλαβε λοιπόν μια θέση που του χάρισε η δύναμη ενός χρυσού αντικείμενου, χωρίς να υπολογίσει τα αθέμιτα μέσα που χρησιμοποίησε, αλλά με μοναδικά κίνητρά - συνηθισμένα στην ανθρώπινη φύση - τη δόξα και τον πλούτο. Ο Γλαύκωνας, που διηγείται τη φανταστική αυτή ιστορία στο βιβλίο της “Πολιτείας”, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τελικά είναι στη φύση του ανθρώπου να αδικεί, όταν μάλιστα ξέρει εκ των προτέρων ότι δε θα υποστεί τις συνέπειες της αδικίας του. Και αυτό γιατί η κοινή λογική ενός ανθρώπου λέει ότι η δικαιοσύνη δεν είναι τελικά ένα αγαθό στη ζωή μας, αφού η εφαρμογή της προσκρούει στο προσωπικό μας συμφέρον και είναι ανασταλτικός παράγοντας, τις περισσότερες φορές, για τα οποιασδήποτε ποιότητας κέρδη μας. Για όλους μας λοιπόν το βασανιστικό ερώτημα «αδικείν η αδικείσθαι;» γίνεται πολύ απλό. Και η απάντηση στη συνείδησή μας δεν είναι τουλάχιστον μία ανώδυνη ουδετερότητα, αλλά μία συνειδητή επιλογή συμφέροντος: «αδικείν» και μάλιστα αν είναι δυνατόν ατιμώρητα. Ένα δακτυλίδι λοιπόν έγινε η αιτία να διαφθαρεί ένας απονήρευτος βοσκός και να περάσει από το φως του ενάρετου στη σκιά του εγκληματία. Ένα αντικείμενο γίνεται η φυλακή μιας συνείδησης, ο μοχλός καταστροφής μιας έντιμης ζωής, το παραδεισένιο μήλο, που όμως ως γνωστόν καταδικάζει τον άνθρωπο να ζει αιώνια στο σκοτάδι της αμαρτίας (χωρίς την χριστιανική της έννοια που οδηγεί στην κόλαση). Αμαρτία που ο Πλάτωνας ονομάζει αδικία, δηλαδή άρση της δικαιοσύνης. Καταρχήν, θεμελιώνεται ανθρωπολογικά η αξία της αδικίας και ερμηνεύεται ιστορικο-κοινωνικά η προέλευση της δικαιοσύνης. Συγκεκριμένα, ο άνθρωπος επιθυμεί εκ φύσεως την αδικία, για τα οφέλη που αυτή του προσφέρει. Επειδή όμως σε μια κατάσταση γενικευμένης αδικίας είναι αδύνατο να δρέπει κανείς τους καρπούς της αδικίας του, χωρίς ταυτοχρόνως να υφίσταται τη βλάβη από την αδικία των συνανθρώπων του, η ανθρωπότητα προχώρησε σ' έναν συμβιβασμό, ένα είδος κοινωνικού συμβολαίου, που ορίζει πως κανείς δεν θα αδικεί, ούτε θα αδικείται. Κατά συνέπεια, η αδικία αποτελεί στοιχείο της ανθρώπινης φύσης, ενώ αντιθέτως η δικαιοσύνη εντάσσεται στην περιοχή των ανθρώπινων συμβάσεων. Από την παραπάνω παραδοχή του συμβατικού χαρακτήρα της δικαιοσύνης απορρέει αναγκαστικά το συμπέρασμα του Γλαύκωνα: κανείς δεν είναι δίκαιος με τη θέλησή του, επειδή αναγνωρίζει την αξία της δικαιοσύνης, αλλά από ανάγκη, γιατί δεν έχει τη δυνατότητα να αδικεί χωρίς να αδικείται. Αναφέρει συγκεκριμένα: [ Το ότι όσοι εφαρμόζουν το δίκαιο το εφαρμόζουν χωρίς να το θέλουν από αδυναμία να κάνουν το άδικο θα το αντιληφθούμε κυρίως, αν σκεφτούμε κάπως έτσι. Να δώσουμε τη δυνατότητα στον καθέναν από τους δύο, δηλαδή και στον δίκαιο και στον άδικο, να κάνει ό,τι θέλει κι έπειτα να τους παρακολουθούμε βλέποντας πού θα οδηγήσει τον καθέναν από τους δύο η επιθυμία του. Λοιπόν θα πιάναμε τότε «επ’ αυτοφώρω» τον δίκαιο να προχωρεί στο ίδιο με τον άδικο από διάθεση να έχει περισσότερα, αφού από τη φύση του έχει την τάση αυτή, επειδή το θεωρεί καλό, αλλ’ αναγκάζεται με βίαιο τρόπο από το νόμο να σέβεται την ισότητα. ] ( Πλάτωνας, “Πολιτεία”, 359C ) Για να ενισχύσει τον ισχυρισμό του ο Γλαύκωνας, καλεί τους συνομιλητές του να κάνουν ένα διανοητικό πείραμα. Προτείνει στους ακροατές του να φανταστούν πως ο δίκαιος και ο άδικος του πειράματός τους κατέχουν ένα δακτυλίδι σαν εκείνο του Γύγη και να αναρωτηθούν πώς θα συμπεριφερόντουσαν. Η πιθανότερη εκδοχή είναι πως κανείς δεν θα μπορούσε να αντισταθεί στους πειρασμούς της αδικίας και να αποφύγει να ενεργεί σαν θεός, εκπληρώνοντας οποιαδήποτε επιθυμία του (η σύγκριση του άδικου με τον θεό στο σημείο αυτό ασφαλώς ειρωνική). Κατά συνέπεια, το διανοητικό πείραμα επιβεβαιώνει πλήρως τη θέση που μεταφέρει ο Γλαύκωνας, χωρίς να την αποδέχεται (όπως φροντίζει να μας υπενθυμίσει: « μέγα τοῦτο τεκμήριον ἂν φαίη τις, ὡς φήσει ὁ περὶ τοῦ τοιούτου λόγου λέγων»), πως κανείς δεν είναι δίκαιος με τη θέλησή του, αλλά από ανάγκη («οὐδεὶς ἑκὼν δίκαιος», σαφής η αντίθεση με το σωκρατικό δόγμα «οὐδεὶς ἑκὼν κακός»). Κι αυτό συμβαίνει γιατί ο καθένας θεωρεί την αδικία ωφελιμότερη από τη δικαιοσύνη σε ατομικό επίπεδο. Ακόμη κι αν υπήρχε ένας τόσο παράξενος άνθρωπος, που δεν θα χρησιμοποιούσε για άδικους σκοπούς την απεριόριστη δύναμή του, η συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων απέναντί του θα επιβεβαίωνε την άποψη που εκθέτει ο Γλαύκωνας: οι συνάνθρωποί του θα τον θεωρούσαν τελείως ανόητο και αξιολύπητο, έστω κι αν μπροστά του θα τον επαινούσαν, από φόβο μήπως τους αδικήσει. Ο Πλάτωνας γράφει συγκεκριμένα: [ Αν λοιπόν είχαμε δυο τέτοια δαχτυλίδια και το ένα το φορούσε ο δίκαιος και το άλλο ο άδικος, κανένας τους, όπως φαίνεται, δε θα ήταν τόσο αδαμάντινος χαρακτήρας, ώστε να μένει σταθερά δίκαιος και να έχει κουράγιο να κρατιέται μακριά από τα ξένα πράγματα και να μην τα αγγίζει, μολονότι θα μπορούσε να παίρνει από την αγορά χωρίς φόβο ό,τι ήθελε, να σκοτώνει και να βγάζει από τη φυλακή όποιους ήθελε και να κάνει καθετί άλλο, καθώς θα ήταν ισοδύναμος με τους θεούς ανάμεσα στους ανθρώπους. Αν ενεργούσε έτσι, δε θα έκανε τίποτε διαφορετικό από τον άλλο, αλλά τον ίδιο δρόμο θα έπαιρναν και οι δύο. Και βέβαια θα μπορούσε κάποιος να πει ότι κανένας δεν είναι δίκαιος με τη θέλησή του, αλλά από εξαναγκασμό, με την ιδέα ότι για εκείνον προσωπικά το δίκαιο δεν είναι σε θέση να αδικήσει. Διότι βέβαια κάθε άνθρωπος νομίζει ότι για τον εαυτό του η αδικία είναι πολύ πιο ωφέλιμη από τη δικαιοσύνη. ] ( Πλάτωνας, “Πολιτεία”, 360 B-D )

Το ερώτημα που θέτει ο Αθηναίος φιλόσοφος στον μύθο του Γύγη είναι πάντα επίκαιρο: κατά πόσο οι θεσμοί μπορούν να δαμάσουν την εγωκεντρική απληστία του ατόμου, ιδίως στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, στην οποία διατίθενται όλα τα μέσα για την τρομοκράτηση, τον έλεγχο και την χειραγώγηση των πολιτών. Με ελεγχόμενη πλήρως από την εξουσία δικαιοσύνη επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού. Οι αδύνατοι, όσο και να έχουν δίκιο, γίνονται τροφή στα παγκόσμια αιμοσταγή θηρία. Ο σύγχρονος Γύγης είναι η ελιτίστικη τάξη των χωρίς πατρίδα και ηθική τραπεζιτών και επενδυτών με τις περιώνυμες λέσχες τους και τις ομάδες τους. Τα πλοκάμια του σιωνισμού, όπως έγραψα σε εκτενές άρθρο στις 13 Ιουλίου με τίτλο: “Ποιοι είναι αυτοί που αυτοανακηρύχθηκαν θεοί στη θέση του Θεού με δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω μας;” Η λέσχη Μπίλντερμπεργκ, η τριμελής επιτροπή, η Τράπεζα για Διεθνείς Διακανονισμούς με τα παρακλάδια τους ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα των μεγιστάνων του πλούτου αλλά και των διεθνών δολοπλοκιών Ρότσιλτ, Ροκφέλερ, Σόρρος κ.λ.π. κρατούν το δαχτυλίδι του Γύγη σήμερα. Αυτοί ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις, μαγειρεύουν την εκλογή και καθαίρεση αρχηγών κρατών, δολοφονούν τους ανεπιθύμητους που δεν υπακούουν στις εντολές τους, προκαλούν πολέμους για να δουλεύουν οι βιομηχανίες οπλικών συστημάτων, ξεπλένουν χρήμα από πωλήσεις ναρκωτικών, σφετερίζονται τον πλούτο των υπανάπτυκτων χωρών και άλλα παρόμοια. Ο πολύπαθος από την πολιτική τους, πρώην ισχυρός ηγέτης της Κούβας Fidel Castro, λέει «…η κλίκα αυτή έχει μετατραπεί σε ένα είδος παγκόσμιας κυβέρνησης, που ελέγχει όχι μόνο τη διεθνή πολιτική και οικονομία, αλλά ακόμη και τον πολιτισμό…». Ο πρώην Γεν. Γραμματέας του ΝΑΤΟ Willy Claes αναφέρει ότι οι συμμετέχοντες στις μυστικές συγκεντρώσεις, είναι υποχρεωμένοι να επιβάλλουν τη συμφωνηθείσα πολιτική της Bilderberg στο περιβάλλον που δραστηριοποιούνται και όπου έχουν επιρροή. Αυτός είναι και ο λόγος, που όταν υπάρχει κάποια συναίνεση πολιτικής σε συνάντηση της λέσχης, όπως το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, η εισβολή στο Ιράκ, το ποιοι πολιτικοί θα τεθούν υποψήφιοι για αξιώματα, κλπ. τότε βλέπουμε πως η πολιτική αυτή εφαρμόζεται σύντομα και στη πραγματικότητα. Όπως ο αγνός στην καρδιά βοσκός έπεσε στη διαφθορά και την ανηθικότητα, φτάνοντας ακόμη και στο φόνο, από τη δύναμη που του έδινε η ικανότητα να γίνεται αόρατος, έτσι από την αφάνεια- άγνωστη στους περισσότερους κατοίκους του πλανήτη- η ελιτική τάξη επιβάλει βαθμιαία την παγκόσμια κυριαρχία της. Μια παγκόσμια δικτατορία που βασίζεται στην αβεβαιότητα, την απόγνωση, τον τρόμο των πολιτών. Μια κυβερνώσα ελίτ μπορεί να λειτουργεί με επιτυχία μόνο στο σκοτάδι. Αν τη βγάλουμε στο φως, ίσως μπορέσουμε να την αντιμετωπίσουμε. Αυτό φαίνεται να επαληθεύεται με την πρόσφατη ομολογία του μεγαλόσχημου της λέσχης Zbigniew Brzezinski, που παραδέχεται πως η «νέα παγκόσμια πολιτική αφύπνιση» εκτροχιάζει τα σχέδια για τη νέα παγκόσμια τάξη. Γι’ αυτό, όσοι είναι αφυπνισμένοι και γνωρίζουν, έχουν καθήκον να φανερώνουν τα σκοτεινά τους σχέδια. Να αρπάξουν και να καταστρέψουν το δαχτυλίδι του Γύγη….