[[ δαμ-ων ]] Ώρες
Δεύτερη σύζυγος του Δία υπήρξε η Θέμιδα, που του γέννησε έξι κόρες. Πρώτα γεννήθηκαν οι Ώρες. Έτσι, όπου επικρατούσε η Ευνομία, την οποία βοηθούσε στο έργο της η Δίκη, εκεί εδραιωνόταν και η Ειρήνη. Οι Ώρ-ες ήταν το αποτέλεσμα της ωρ-ίμανσης του Νου- Δία, στον οποίο είχε εγκαθιδρυθεί η φρόνηση- Μήτιδα, καθώς κυοφορούσε τη σοφία- Αθηνά. Τώρα πλέον είχε τεθεί τάξη στο χώρο και στο χρόνο. Οι Ώρες επιβάλλουν την ευνομία στις χ-ώρες. Ο χώρος συνδέεται με τον χρόνο και επικρατούν οι εποχές. Η σύνδεση των εποχών με τις τρεις Ώρες φαίνεται στον ακόλουθο ορφικό ύμνο:
« Ώρες, κόρες της Θέμιδας και του βασιλιά Δία,
Ευνομία, Δικαιοσύνη και πολύπλουτη Ειρήνη,
ανοιξιάτικες, λιβαδίσιες, πολυανθισμένες, αγνές,
πολύχρωμες, ντυμένες με τα δροσερά πέπλα
των ποικικοθρεμμένων ανθών, συμπαίχτριες
της αγνής Περσεφόνης, όταν οι Μοίρες και οι Χάριτες
με τους κυκλικούς χορούς στο φως την ανεβάζουν
κάνοντας του Δία τη χάρη και της καρποδωρήτριας
μητέρας της• ελάτε στις ευσεβείς όσιες τελετές
μαζί με τους νέους μύστες φέρνοντας
απαρέγκλιτα τις καρποφόρες γεννήσεις των εποχών. » ( Ορφικός Ύμνος 34)
Τρεις οι Ώρες, τρεις και οι διαστάσεις του χώρου. Μέσα στον τρισδιάστατο χώρο, με βάση τη θεία νομοτέλεια εκδηλώνονται όλα τα γεγονότα ακολουθώντας τη ροή του χρόνου, όπου και εδώ διακρίνουμε τρία μέρη: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Οι Ώρες εκφράζουν την χρονική περίοδο, που καθορίζεται με φυσικούς νόμους, επομένως και τις εποχές του έτους.
Η συνέχεια >>> εδώ …
Αυτές τις τρεις κόρες με τις ιδιότητές τους υμνεί ο Θηβαίος λυρικός ποιητής Πίνδαρος:
« … την ευτυχισμένη Κόρινθο με τους λαμπρούς
άντρες, το πρόθυρο του Ίσμιου Ποσειδώνα•
γιατί σ’ αυτήν κατοικεί η Ευνομία
μαζί με την αδερφή της τη Δικαιοσύνη, το σίγουρο
θεμέλιο των πόλεων, και την ομόθρεφτή τους
Ειρήνη, κόρες χρυσές της στοχαστικής Θέμιδας,
που χαρίζουν τον πλούτο στους ανθρώπους•
αυτές αποδιώχνουν πρόθυμα την Ύβρη
τη θρασύστομη μάνα της Αλαζονείας…. » (Πίνδαρος, “Ολυμπιόνικος” ΧΙΙΙ, 4- 15)
Οι Ώρες φύλαγαν τις πύλες του ουρανού στον Όλυμπο, που τις ανοιγόκλειναν σηκώνοντας και κατεβάζοντας εκεί ένα πυκνό σύννεφο. Ο Όμηρος γράφει:
« Η Ήρα με μαστίγιο το άλογο χτυπούσε•
μόνες οι πύλες του ουρανού βρόντησαν, που απ’ τις Ώρες
φυλάγονται• ο ουρανός κι ο Όλυμπος σ’ εκείνες
έχει δοθεί με σύννεφο ν’ ανοίγουν και να κλείνουν. » ( Όμηρος, Ιλιάδα, Ραψ. Ε΄, 748- 751)
Καθόριζαν τους νόμους για τους απλανείς αλλά και για τις κινήσεις των πλανητών στον ουρανό. Πέρα απ’ αυτό ρύθμιζαν τη συνένωση των στοιχείων της ύλης για τον σχηματισμό του έμβιου κόσμου, αλλά και την ανάπτυξή του. Ο Πρόκλος αναφέρει: «Γι’ αυτό και οι θεολόγοι την Ευνομία έβαλαν επικεφαλής της απλανούς σφαίρας, καθώς διαχωρίζει το πλήθος σε αυτήν και διατηρεί πάντοτε το καθένα στη δική του σειρά. Γι’ αυτό όταν εξυμνούν και τον Ήφαιστο ως δημιουργό του ουρανού (*1), συνδέουν μαζί του και την Αγλαΐα, επειδή αγλαΐζει (εξωραΐζει) ολόκληρο τον ουρανό με τις ποικιλίες των άστρων. Και στη σφαίρα των πλανητών τοποθετούν επικεφαλής τη Δίκη, μια από τις Ώρες, καθώς οφείλει να οδηγεί την ανωμαλία σε λογική ομαλότητα, και τη Θάλεια, μια από τις Χάριτες, επειδή καθιστά τις ζωές τους αειθαλείς, και στον υποσελήνιο χώρο την Ειρήνη, επειδή θεραπεύει τον πόλεμο των στοιχείων, και της Ευφροσύνη, μια από της Χάριτες, επειδή δίνει στο καθετί την ευκολία της φυσιολογικής ενέργειας. (Πρόκλος, “Εις Πλάτωνος Τίμαιον”, 40a).
Οι θεότητες αυτές έχουν σχέση και με την ανθρώπινη δικαιοσύνη. Το σύμπαν μπαίνει σε τάξη από τον νομοθέτη Δία. Το έργο αυτό αναλαμβάνουν οι θυγατέρες του οι Ώρες. Προβολή αυτής της τάξης στο ανθρώπινο πεδίο έχουμε στη δικαιοσύνη που επιβάλλεται στις σχέσεις των ανθρώπων. Ο πατέρας και των ανθρώπων, κατά τους αρχαίους θεολόγους, ο Δίας μεριμνά γι’ αυτό γιατί περιλαμβάνει τα πάντα όπως μας λέει ο Πρόκλος: «Η καθολική δικαιοσύνη ακολουθεί αυτόν ο οποίος βασιλεύει στο σύμπαν και ξεκινά να το βάζει σε τάξη: “Αυτόν (τον Δία) η αυστηρή Δικαιοσύνη ακολουθούσε, η υπερασπίστρια των πάντων.” Εκτός από αυτά, όμως, ο θεολόγος λέει σχετικά με το ότι περιλαμβάνει τις αρχές τα μέσα και τα τέλη των πάντων: “Ο Δίας η αρχή, ο Δίας η μέση, ο Δίας γέννησε τα πάντα”.» (Πρόκλος, “Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας”, ΣΤ΄, 39- 40)
Οι Ώρες έκαναν το χρόνο να κυλά, και έτσι παρουσιάζονται να εκπροσωπούν τις εποχές του έτους και τις ώρες της ημέρας. Έφερναν στους ανθρώπους τα αγαθά των κόπων τους και τους καρπούς των έργων τους. Γι αυτό ο σκοτεινός φιλόσοφος Ηράκλειτος λέει: «Ώρας αι πάντα φέρουσι» (Ηράκλειτος, αποσπ. 100) Όλο το απόσπασμα αναφέρει: «Ο ήλιος σαν επόπτης και φύλακας των περιόδων του έτους δημιουργεί τις μεταβολές και τις εποχές που φέρνουν τα πάντα».
Παρουσιάζονται σαν προστάτιδες της αύξησης και της ευημερίας και στην Αττική τις λάτρευαν με τα ονόματα Θαλλώ, Αυξώ και Καρπώ (φυτρώνω- αυξάνομαι- καρποφορώ). Υπηρετούσαν την Ήρα και της έλυναν τα άλογα από την άμαξα, που τα οδηγούσαν στο παχνί. Έχουν στενή σχέση με την Αφροδίτη, την οποία υποδέχονται μόλις προβάλλει από τους αφρούς των κυμάτων στην Κύπρο και την στολίζουν:
« Τη σεβαστή, τη χρυσοστεφανωμένη και ωραία Αφροδίτη
θα ψάλω εκείνη που ορίζει όλης της Κύπρου της θαλάσσιας
τα οχυρά, όπου η υγρή ορμή του Ζέφυρου που έπνεε
την έφερνε στης πολυθόρυβης της θάλασσας το κύμα
σε μαλακό αφρό• εκεί οι Ώρες με τα χρυσά στεφάνια
την καλοδέχτηκαν και θεϊκά ενδύματα της φόρεσαν
και στο αθάνατο κεφάλι βάλαν στεφάνι καλοκαμωμένο,
όμορφο και χρυσό και στα τρυπημένα της αφτιά
σκουλαρίκια από χαλκό και ακριβό χρυσάφι
και γύρω από τον τρυφερό της τον λαιμό και τ’ ασημένια στήθια
με περιδέραια χρυσά τη στόλιζαν οι χρυσοστεφανωμένες Ώρες,
όμοια με τα δικά τους που φορούσαν
στον χορό που αγαπούσαν των θεών και στου πατέρα τους τον οίκο.
Αφού με όλα τούτα της κόσμησαν το σώμα,
την οδήγησαν στους θεούς, που χάρηκαν μόλις την είδαν… » (Ομηρικός Ύμνος 6)
Στους χορούς τους χορεύουν μαζί με την Αφροδίτη, την Άρτεμη και τις Χάριτες. Μαζί με την Αθηνά, τις Χάριτες και την Πειθώ στόλισαν την Πανδώρα. Σαν καλοπροαίρετες, ευεργετικές θεότητες χαρίζουν πολλές χαρές στους ανθρώπους. Τάισαν με νέκταρ και αμβροσία το γιο της νύμφης Κυρήνης και του Απόλλωνα, τον Αρισταίο, και τον έκαναν αθάνατο. Από τις Ώρες προέρχεται το επίθετο “ωραίος”, που στην αρχαία Ελληνική σημαίνει: ο παραγόμενος ή γινόμενος κατά την πρέπουσαν ώραν, ο έγκαιρος. Μεταφορικά ο πρόσφορος, ο κατάλληλος, επί προσώπου, ο ώριμος για κάτι, ο εις την ακμήν της ηλικίας ευρισκόμενος, σε αντίθεση προς το άωρος. (πηγή: Νεώτερο εγκυκλοπαιδικό λεξικό "Ηλίου", Ιωάννη Πασσά)
-------------------------------------------------------
(*6). Ο Πρόκλος δίνει την ερμηνεία: «Ο Ήφαιστος χαλκεύει ως δημιουργός στέρεων και γερών έργων, επειδή ο ουρανός είναι χάλκινος, καθώς είναι απομίμηση του νοητού, και ο δημιουργός του ουρανού χαλκουργός.»
Δεύτερη σύζυγος του Δία υπήρξε η Θέμιδα, που του γέννησε έξι κόρες. Πρώτα γεννήθηκαν οι Ώρες. Έτσι, όπου επικρατούσε η Ευνομία, την οποία βοηθούσε στο έργο της η Δίκη, εκεί εδραιωνόταν και η Ειρήνη. Οι Ώρ-ες ήταν το αποτέλεσμα της ωρ-ίμανσης του Νου- Δία, στον οποίο είχε εγκαθιδρυθεί η φρόνηση- Μήτιδα, καθώς κυοφορούσε τη σοφία- Αθηνά. Τώρα πλέον είχε τεθεί τάξη στο χώρο και στο χρόνο. Οι Ώρες επιβάλλουν την ευνομία στις χ-ώρες. Ο χώρος συνδέεται με τον χρόνο και επικρατούν οι εποχές. Η σύνδεση των εποχών με τις τρεις Ώρες φαίνεται στον ακόλουθο ορφικό ύμνο:
« Ώρες, κόρες της Θέμιδας και του βασιλιά Δία,
Ευνομία, Δικαιοσύνη και πολύπλουτη Ειρήνη,
ανοιξιάτικες, λιβαδίσιες, πολυανθισμένες, αγνές,
πολύχρωμες, ντυμένες με τα δροσερά πέπλα
των ποικικοθρεμμένων ανθών, συμπαίχτριες
της αγνής Περσεφόνης, όταν οι Μοίρες και οι Χάριτες
με τους κυκλικούς χορούς στο φως την ανεβάζουν
κάνοντας του Δία τη χάρη και της καρποδωρήτριας
μητέρας της• ελάτε στις ευσεβείς όσιες τελετές
μαζί με τους νέους μύστες φέρνοντας
απαρέγκλιτα τις καρποφόρες γεννήσεις των εποχών. » ( Ορφικός Ύμνος 34)
Τρεις οι Ώρες, τρεις και οι διαστάσεις του χώρου. Μέσα στον τρισδιάστατο χώρο, με βάση τη θεία νομοτέλεια εκδηλώνονται όλα τα γεγονότα ακολουθώντας τη ροή του χρόνου, όπου και εδώ διακρίνουμε τρία μέρη: παρελθόν, παρόν και μέλλον. Οι Ώρες εκφράζουν την χρονική περίοδο, που καθορίζεται με φυσικούς νόμους, επομένως και τις εποχές του έτους.
Η συνέχεια >>> εδώ …
Αυτές τις τρεις κόρες με τις ιδιότητές τους υμνεί ο Θηβαίος λυρικός ποιητής Πίνδαρος:
« … την ευτυχισμένη Κόρινθο με τους λαμπρούς
άντρες, το πρόθυρο του Ίσμιου Ποσειδώνα•
γιατί σ’ αυτήν κατοικεί η Ευνομία
μαζί με την αδερφή της τη Δικαιοσύνη, το σίγουρο
θεμέλιο των πόλεων, και την ομόθρεφτή τους
Ειρήνη, κόρες χρυσές της στοχαστικής Θέμιδας,
που χαρίζουν τον πλούτο στους ανθρώπους•
αυτές αποδιώχνουν πρόθυμα την Ύβρη
τη θρασύστομη μάνα της Αλαζονείας…. » (Πίνδαρος, “Ολυμπιόνικος” ΧΙΙΙ, 4- 15)
Οι Ώρες φύλαγαν τις πύλες του ουρανού στον Όλυμπο, που τις ανοιγόκλειναν σηκώνοντας και κατεβάζοντας εκεί ένα πυκνό σύννεφο. Ο Όμηρος γράφει:
« Η Ήρα με μαστίγιο το άλογο χτυπούσε•
μόνες οι πύλες του ουρανού βρόντησαν, που απ’ τις Ώρες
φυλάγονται• ο ουρανός κι ο Όλυμπος σ’ εκείνες
έχει δοθεί με σύννεφο ν’ ανοίγουν και να κλείνουν. » ( Όμηρος, Ιλιάδα, Ραψ. Ε΄, 748- 751)
Καθόριζαν τους νόμους για τους απλανείς αλλά και για τις κινήσεις των πλανητών στον ουρανό. Πέρα απ’ αυτό ρύθμιζαν τη συνένωση των στοιχείων της ύλης για τον σχηματισμό του έμβιου κόσμου, αλλά και την ανάπτυξή του. Ο Πρόκλος αναφέρει: «Γι’ αυτό και οι θεολόγοι την Ευνομία έβαλαν επικεφαλής της απλανούς σφαίρας, καθώς διαχωρίζει το πλήθος σε αυτήν και διατηρεί πάντοτε το καθένα στη δική του σειρά. Γι’ αυτό όταν εξυμνούν και τον Ήφαιστο ως δημιουργό του ουρανού (*1), συνδέουν μαζί του και την Αγλαΐα, επειδή αγλαΐζει (εξωραΐζει) ολόκληρο τον ουρανό με τις ποικιλίες των άστρων. Και στη σφαίρα των πλανητών τοποθετούν επικεφαλής τη Δίκη, μια από τις Ώρες, καθώς οφείλει να οδηγεί την ανωμαλία σε λογική ομαλότητα, και τη Θάλεια, μια από τις Χάριτες, επειδή καθιστά τις ζωές τους αειθαλείς, και στον υποσελήνιο χώρο την Ειρήνη, επειδή θεραπεύει τον πόλεμο των στοιχείων, και της Ευφροσύνη, μια από της Χάριτες, επειδή δίνει στο καθετί την ευκολία της φυσιολογικής ενέργειας. (Πρόκλος, “Εις Πλάτωνος Τίμαιον”, 40a).
Οι θεότητες αυτές έχουν σχέση και με την ανθρώπινη δικαιοσύνη. Το σύμπαν μπαίνει σε τάξη από τον νομοθέτη Δία. Το έργο αυτό αναλαμβάνουν οι θυγατέρες του οι Ώρες. Προβολή αυτής της τάξης στο ανθρώπινο πεδίο έχουμε στη δικαιοσύνη που επιβάλλεται στις σχέσεις των ανθρώπων. Ο πατέρας και των ανθρώπων, κατά τους αρχαίους θεολόγους, ο Δίας μεριμνά γι’ αυτό γιατί περιλαμβάνει τα πάντα όπως μας λέει ο Πρόκλος: «Η καθολική δικαιοσύνη ακολουθεί αυτόν ο οποίος βασιλεύει στο σύμπαν και ξεκινά να το βάζει σε τάξη: “Αυτόν (τον Δία) η αυστηρή Δικαιοσύνη ακολουθούσε, η υπερασπίστρια των πάντων.” Εκτός από αυτά, όμως, ο θεολόγος λέει σχετικά με το ότι περιλαμβάνει τις αρχές τα μέσα και τα τέλη των πάντων: “Ο Δίας η αρχή, ο Δίας η μέση, ο Δίας γέννησε τα πάντα”.» (Πρόκλος, “Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας”, ΣΤ΄, 39- 40)
Οι Ώρες έκαναν το χρόνο να κυλά, και έτσι παρουσιάζονται να εκπροσωπούν τις εποχές του έτους και τις ώρες της ημέρας. Έφερναν στους ανθρώπους τα αγαθά των κόπων τους και τους καρπούς των έργων τους. Γι αυτό ο σκοτεινός φιλόσοφος Ηράκλειτος λέει: «Ώρας αι πάντα φέρουσι» (Ηράκλειτος, αποσπ. 100) Όλο το απόσπασμα αναφέρει: «Ο ήλιος σαν επόπτης και φύλακας των περιόδων του έτους δημιουργεί τις μεταβολές και τις εποχές που φέρνουν τα πάντα».
Παρουσιάζονται σαν προστάτιδες της αύξησης και της ευημερίας και στην Αττική τις λάτρευαν με τα ονόματα Θαλλώ, Αυξώ και Καρπώ (φυτρώνω- αυξάνομαι- καρποφορώ). Υπηρετούσαν την Ήρα και της έλυναν τα άλογα από την άμαξα, που τα οδηγούσαν στο παχνί. Έχουν στενή σχέση με την Αφροδίτη, την οποία υποδέχονται μόλις προβάλλει από τους αφρούς των κυμάτων στην Κύπρο και την στολίζουν:
« Τη σεβαστή, τη χρυσοστεφανωμένη και ωραία Αφροδίτη
θα ψάλω εκείνη που ορίζει όλης της Κύπρου της θαλάσσιας
τα οχυρά, όπου η υγρή ορμή του Ζέφυρου που έπνεε
την έφερνε στης πολυθόρυβης της θάλασσας το κύμα
σε μαλακό αφρό• εκεί οι Ώρες με τα χρυσά στεφάνια
την καλοδέχτηκαν και θεϊκά ενδύματα της φόρεσαν
και στο αθάνατο κεφάλι βάλαν στεφάνι καλοκαμωμένο,
όμορφο και χρυσό και στα τρυπημένα της αφτιά
σκουλαρίκια από χαλκό και ακριβό χρυσάφι
και γύρω από τον τρυφερό της τον λαιμό και τ’ ασημένια στήθια
με περιδέραια χρυσά τη στόλιζαν οι χρυσοστεφανωμένες Ώρες,
όμοια με τα δικά τους που φορούσαν
στον χορό που αγαπούσαν των θεών και στου πατέρα τους τον οίκο.
Αφού με όλα τούτα της κόσμησαν το σώμα,
την οδήγησαν στους θεούς, που χάρηκαν μόλις την είδαν… » (Ομηρικός Ύμνος 6)
Στους χορούς τους χορεύουν μαζί με την Αφροδίτη, την Άρτεμη και τις Χάριτες. Μαζί με την Αθηνά, τις Χάριτες και την Πειθώ στόλισαν την Πανδώρα. Σαν καλοπροαίρετες, ευεργετικές θεότητες χαρίζουν πολλές χαρές στους ανθρώπους. Τάισαν με νέκταρ και αμβροσία το γιο της νύμφης Κυρήνης και του Απόλλωνα, τον Αρισταίο, και τον έκαναν αθάνατο. Από τις Ώρες προέρχεται το επίθετο “ωραίος”, που στην αρχαία Ελληνική σημαίνει: ο παραγόμενος ή γινόμενος κατά την πρέπουσαν ώραν, ο έγκαιρος. Μεταφορικά ο πρόσφορος, ο κατάλληλος, επί προσώπου, ο ώριμος για κάτι, ο εις την ακμήν της ηλικίας ευρισκόμενος, σε αντίθεση προς το άωρος. (πηγή: Νεώτερο εγκυκλοπαιδικό λεξικό "Ηλίου", Ιωάννη Πασσά)
-------------------------------------------------------
(*6). Ο Πρόκλος δίνει την ερμηνεία: «Ο Ήφαιστος χαλκεύει ως δημιουργός στέρεων και γερών έργων, επειδή ο ουρανός είναι χάλκινος, καθώς είναι απομίμηση του νοητού, και ο δημιουργός του ουρανού χαλκουργός.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου