Υπόδειγμα γαρ δέδωκα υμίν…

[[ δαμ-ων ]]

Την εβδομάδα του Θείου Πάθους πολλά συγκλονιστικά γεγονότα μας περιγράφουν οι τέσσερις ευαγγελιστές. Από όλα αυτά θα απομονώσουμε δύο περιστατικά για να δούμε την ανακολουθία αυτών που ο Ιησούς μας έδωσε σαν παράδειγμα και όσα εμείς εφαρμόζουμε, ιδίως οι λειτουργοί της εκκλησίας.

Άθελα περνάει από το νου μας πόσο δίκιο είχε ο Κώστας Βάρναλης όταν έγραφε: « Θεριά οι ανθρώποι, δεν μπορούν το φως να το σηκώσουν.

Δεν είναι αλήθεια πιο χρυσή σαν την αλήθεια της σιωπής.

Χίλιες φορές να γεννηθείς, τόσες θα σε σταυρώσουν. »

Ο Χριστός με τον τρόπο που έζησε και έδρασε αλλά και με τα λόγια του δίδαξε την λιτότητα στη ζωή και την ταπεινότητα. Αυτές τις δύο αρετές σπάνια συναντούμε στην ηγεσία της εκκλησίας. Με βάση τη λαϊκή ρήση «με όποιον δάσκαλο θα κάτσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις» πολλές φορές και ο κατώτερος κλήρος αντιγράφει, σε μικρότερο βέβαια βαθμό, τον τρόπο ζωής της ηγεσίας του.

Το πρώτο περιστατικό, στο οποίο θα σταθούμε είναι το γαϊδουράκι που χρησιμοποίησε ο Ιησούς για να εισέλθει στο Ιεροσόλυμα. Και οι τέσσερις ευαγγελιστές με παρόμοιο τρόπο περιγράφουν την επιθυμία του Χριστού να του φέρουν το συμπαθές τετράποδο:

[[ Όταν πλησίασαν στα Ιεροσόλυμα κι έφτασαν στην Βηθσφαγή, κοντά στο όρος των Ελαιών, ο Ιησούς έστειλε δυο μαθητές λέγοντάς τους: «Να πάτε στο χωριό που είναι απέναντί σας, και θα βρείτε αμέσως ένα θηλυκό γαϊδούρι δεμένο, μαζί με το πουλάρι του. Να το λύσετε και να μου τα φέρετε. Κι αν σας πει κανένας τίποτε, να του πείτε πως τα χρειάζεται ο Κύριος. Κι αυτός θα τα στείλει αμέσως». Αυτά έγιναν για να εκπληρωθεί εκείνο που είχε πει ο Θεός με τα λόγια του προφήτη: «Πέστε στην πόλη της Σιών: Έρχεται σ’ εσένα ο βασιλιάς σου πράος, καβάλα πάνω σε γαϊδούρι, πάνω σε πουλάρι, γέννημα υποζυγίου.»

Η συνέχεια >>> εδώ …

Οι μαθητές πήγαν κι έκαναν όπως πρόσταξε ο Ιησούς. Έφεραν το γαϊδούρι και το πουλάρι του, έβαλαν πάνω τους τα ρούχα τους κι εκείνος κάθισε πάνω σ’ αυτά. Οι πιο πολλοί από το πλήθος έστρωναν τα ρούχα τους στο δρόμο, ενώ άλλοι έκοβαν κι έστρωναν κλαδιά από τα δέντρα. Και το πλήθος, όσοι βάδιζαν μπροστά του κι όσοι ακολουθούσαν, κραύγαζαν: «Δόξα στον Υιό του Δαβίδ. Ευλογημένος αυτός που έρχεται σταλμένος από τν Κύριο! Δόξα στον ύψιστο Θεό! ]] (Ματθαίος, κα΄, 1- 9)

Αυτό που προφήτεψε ο προφήτης ήταν πως ο βασιλιάς δε θα εισέλθει στην πόλη πάνω σε υπερήφανο και χρυσοστολισμένο άλογο, με σέλα γεμάτη μάλαμα και ασήμι, ντυμένος με φανταχτερή στολή, αλλά πράος και ταπεινός θα είναι πάνω στο ταπεινό γαϊδουράκι. Και κάποιοι μαθητές Του έβαλαν τα πανωφόρια τους πάνω στο ζώο κι Εκείνος κάθισε πάνω σ’ αυτά: «ευρών δε ο Ιησούς ονάριον εκάθισεν επ’ αυτό, καθώς εστι γεγραμμένον• μη φοβού Σιών• ιδού ο βασιλεύς σου έρχεται καθήμενος επί πώλου όνου.» (Ιωάννης, ιβ΄, 14- 15)

Τι σχέση έχει ο γαϊδουράκι του Ιησού, που δεν ήταν καν ιδιοκτησία Του- δανεισμένο ήταν- με τις αστραφτερές πανάκριβες Μερσεντές των επισκόπων; Πότε φόρεσε στο στήθος του ολόχρυσο κόσμημα, διακριτικό της υψηλής καταγωγής Του και της μεγάλης αποστολής Του; Αν και βασιλιάς του κόσμου και των ουρανών, πότε φόρεσε στέμμα στην κεφαλή Του με απαστράπτοντα διαμάντια και ρουμπίνια; Και τι σχέση έχει ο λιτός βαμβακερός χιτώνας του με τις φανταχτερές αυτοκρατορικές στολές των ιεραρχών;

Ο προηγούμενος προκαθήμενος της ελληνικής εκκλησίας, ο μακαριστός Χριστόδουλος, πολλές φορές μας προκάλεσε με την εκκεντρικότητά του και την πολυτέλεια. Τρεις πανάκριβοι σταυροί και εικόνες του λιτότατου Χριστού στόλιζαν το στήθος του- ή καλύτερα την αχόρταγη κοιλιά του. Τα μισά απ’ όσα είδαν το φως της δημοσιότητας- έστω και το ένα τέταρτο- να είναι αλήθεια από όσα βρέθηκαν στο διαμέρισμά του, σημαίνουν ότι ο υπερφίαλος προκαθήμενος δεν πήρε κανένα παράδειγμα από το υποτιθέμενο “υπόδειγμά” του, τον πάμπτωχο Ιησού. Με τη φράση «αι αλώπεκες φωλεούς έχουσι και τα πετεινά του ουρανού κατασκηνώσεις, ο δε υιός του ανθρώπου ουκ έχει πού την κεφαλήν κλίνη» (Λουκάς, θ΄, 58) ο Ιησούς αναγνωρίζει ότι δεν έχει ούτε καν ένα κεραμίδι να τον προστατέψει από το κρύο, ενώ οι επίσκοποι έχουν ακόμη και θερινές διαμονές. Στο διαμέρισμα του Χριστόδουλου, λένε, βρέθηκαν τα αρχιτεκτονικά σχέδια για δύο βίλες-ανάκτορα σε τεράστια οικόπεδά πολύ μεγάλης αξίας, ένα στην Ερμιονίδα και ένα στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο σε πανέμορφες τοποθεσίες.

Κι ενώ η προτροπή του Χριστού ήταν: «μη κτήσησθε χρυσόν μηδέ άργυρον μηδέ χαλκόν εις τα ζώνας υμών» (Ματθαίος, ι΄, 9) πριν μερικά χρόνια μας σκανδάλισε ο επίσκοπος που αποταμίευσε δύο δισεκατομμύρια δραχμές για να μπορέσει να περάσει καλά στα γηρατειά του. Βέβαια, για να ρίξουν στάχτη στα μάτια του κόσμου κάνουν και κάποιες αγαθοεργίες. Ο πάμπλουτος επίσκοπος Αμερικής Δημήτριος έστειλε στον προκαθήμενο της εκκλησίας μας Ιερώνυμο να διαθέσει στους επαίτες Έλληνες 500.000 δολάρια για συσσίτια προς τους άστεγους. Η εντολή του Κυρίου «δωρεάν ελάβατε, δωρεάν δότε» (Ματθαίος, ι΄, 8) μεταφράζεται στις εκκλησίες κατά την τέλεση των μυστηρίων «πληρώστε για να έχετε».

Πολλές μονές και ναοί με θαυματουργές εικόνες, όπως στην Παναγία της Τήνου, έχουν γίνει τόποι εμπορίου. Στο ευαγγέλιο βέβαια διαβάζουμε: «και εισήλθεν ο Ιησούς εις το ιερόν του Θεού, και εξέβαλε πάντας τους πωλούντας και αγοράζοντας εν τω ιερώ, και τας τραπέζας των κολλυβιστών κατέστρεψε και τας καθέδρας των πωλούντων τας περιστεράς. Και λέγει αυτοίς• γέγραπται, ο οίκος μου οίκος προσευχής κληθήσεται• υμείς δε αυτόν εποιήσατε σπήλαιον ληστών.» (Ματθαίος, κα΄, 12-13) . Η ληστεία είναι αμάρτημα που η εκκλησία συγχωρεί στον εαυτό της…

Ας έρθουμε τώρα στο δεύτερο περιστατικό. Είναι αυτό κατά το οποίο πριν το τελευταίο δείπνο, ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών Του. Διαβάζουμε στην αντίστοιχη ευαγγελική περικοπή:

[[Σηκώνεται λοιπόν ο Ιησούς από το τραπέζι που δειπνούσαν, βγάζει το ιμάτιό του, παίρνει μια πετσέτα και τη ζώνεται• έπειτα βάζει νερό στη λεκάνη κι αρχίζει να πλένει τα πόδια των μαθητών και να τα σκουπίζει με την πετσέτα που είχε ζωστεί. Φτάνει λοιπόν και στον Σίμωνα Πέτρο• αυτός του λέει: «Εσύ, Κύριε, θα μου πλύνεις τα πόδια;» «Αυτό που κάνω εγώ», του αποκρίθηκε ο Ιησούς, «εσύ δεν το καταλαβαίνεις τώρα• θα το καταλάβεις όμως αργότερα». Του λέει ο Πέτρος: «Ποτέ δε θα σ’ αφήσω να μου πλύνεις τα πόδια». «Αν δεν σε πλύνω», του αποκρίθηκε ο Ιησούς, «Δεν έχεις θέση κοντά μου». Τότε του λέει ο Σίμων Πέτρος: «Αν είναι έτσι, Κύριε, όχι μόνο τα πόδια να μου πλύνεις αλλά και τα χέρια και το κεφάλι». «Αυτός που έχει κάνει λουτρό», του λέει ο Ιησούς, «είναι ολόκληρος καθαρός και δεν έχει ανάγκη να πλύνει παρά μόνο τα πόδια του. Εσείς είστε καθαροί, όχι όμως όλοι». Ο Ιησούς ήξερε αυτόν που θα τον παραδώσει• γι’ αυτό είπε «δεν είστε όλοι καθαροί».

Όταν τους έπλυνε τα πόδια, φόρεσε το ιμάτιό του, πήρε πάλι τη θέση του στο τραπέζι και τους είπε: «Καταλαβαίνετε τι έκανα σ’ εσάς; Εσείς με φωνάζετε Δάσκαλε και Κύριε και σωστά το λέτε, γιατί είμαι. Αν λοιπόν εγώ ο Κύριος και Δάσκαλος σας έπλυνα τα πόδια, έχετε κι εσείς την υποχρέωση να πλένετε ο ένας τα πόδια του άλλου. Σας έδωσα το παράδειγμα , για να κάνετε κι εσείς όπως έκανα εγώ. Η αλήθεια είναι πως δεν υπάρχει δούλος ανώτερος από τον κύριό του, ούτε απεσταλμένος ανώτερος από κείνον που τον έστειλε. Εάν τα μάθατε αυτά, θα είστε μακάριοι αν τα εφαρμόζετε κιόλας…» ]] (Ιωάννης, ιγ΄, 4- 15)

Ο Κύριος και Διδάσκαλος έσκυψε και ένιψε τα πόδια των μαθητών Του! Η θεότητα που ταπεινώθηκε και έλαβε σάρκα για χάρη της ανθρωπότητας, ταπεινώνεται ακόμη μια φορά δίνοντας παράδειγμα σε όλους εμάς, και κυρίως στους λειτουργούς της: «ει ουν εγώ ένιψα υμών τους πόδας, ο Κύριος και ο Διδάσκαλος, και υμείς οφείλετε αλλήλων νίπτειν τους πόδας. Υπόδειγμα γαρ δέδωκα υμίν, ίνα καθώς εποίησα υμίν, και υμείς ποιήτε.» (Ιωάννης, ιγ΄, 14-15)

Αυτό που καθημερινά πρέπει να κάνουν οι επίσκοποι- ορισμένοι το κάνουν μόνο μια φορά το χρόνο, μιμούμενοι την κίνηση του Ιησού, όχι την ουσία της πράξης- είναι να είναι διάκονοι κι όχι διακονούμενοι: «μηδέ κληθήτε καθηγηταί• εις γαρ υμών εστιν ο καθηγητής, ο Χριστός. Ο δε μείζων υμών έσται υμών διάκονος» (Ματθαίος, κγ΄,10-11) παραγγέλνει ο Χριστός. Οι επίσκοποι όμως ως νέοι αυτοκράτορες έχουν διάκους και ιερείς να τους διακονούν. Ακόμη και το ευαγγέλιο τους κρατούν για το διαβάσουν κατά τη διάρκεια της θείας λειτουργίας. Στην ταπεινότητα του Ιησού, αντιτάσσουν την βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Στην αγάπη Του την μικρότητά τους, στην μεγαθυμία Του την μικροπρέπειά τους.

Κι ενώ είπε: «υπόδειγμα γαρ δέδωκα υμίν, ίνα καθώς εποίησα υμίν, και υμείς ποιήτε», με τη στάση τους επιβεβαιώνουν το: «οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι ὑποκριταί».

Εν όψει της Ανάστασής Του ας ευχηθούμε να έρθει κάποτε η ημέρα όπου πραγματικά να επιβεβαιώσουμε με τη στάση και τα έργα μας, επίσκοποι, ιερείς και απλοί λαϊκοί πως «υπόδειγμα δέδωκεν ημίν».