[[ δαμ-ων ]]
Ο Πλάτωνας σε πολλές συζητήσεις χρησιμοποιούσε μύθους και εικόνες, για να κάνει απλά και κατανοητά όσα ήθελε να πει στους ακροατές του. Σήμερα θα χρησιμοποιήσουμε μια εικόνα και θα τη σχολιάσουμε κάνοντας την κατάλληλη προσαρμογή στη σημερινή εποχή. Η λέξη “εικών” προέρχεται από το ρήμα έοικα= μοιάζω, παρομοιάζομαι, και ανάλογα με την περίπτωση αντιστοιχεί σε αυτό που λέμε εμείς παρομοίωση ή μεταφορά ή παραβολή ή αλληγορία. Παρομοιάζει την πολιτεία με καράβι και τον κυβερνήτη της πολιτείας με καπετάνιο.
Το απόσπασμα που θα διαπραγματευτούμε είναι από την “Πολιτεία”. Στο φιλοσοφικό αυτό έργο γίνεται αναφορά και εξετάζεται η ιδανική πολιτεία- μια καθαρά ουτοπική περίπτωση. Όμως δίνεται η αφορμή για να σχεδιαστεί από τον Σωκράτη το αρχέτυπο, στο οποίο συμφωνούν και οι συνομιλητές του, μιας πολιτείας όπου επικρατεί το δίκαιο. Το δίκαιο που έχει εκλείψει παντελώς από τη σύγχρονη ζωή και το αναπολεί κάθε φιλοσοφικός νους. Ί σως η βία της εποχής μας και η αδικία να μας οδηγήσει να πλησιάσουμε κάποτε στο μέλλον στην “Πολιτεία” του Πλάτωνα. Αυτή την ενθαρρυντική εκδοχή μας δίνει ο Πάουλ Ντήναχ στο εκτενές έργο του “Η κοιλάδα των ρόδων”. Ο Ελβετός Ντήναχ το 1921 μετά από ένα ατύχημα έπεσε σε ληθαργικό ύπνο και η συνείδησή του μεταφέρθηκε στο έτος 3906 μ.Χ. Περιγράφει όλα τα γεγονότα από το 2000 έως το 4000 μ.Χ. Μετά από 1000 ακριβώς χρόνια ο άνθρωπος είναι πολύ διαφορετικός από τον σημερινό. Τότε δεν είναι βίαιος και αλαζόνας, έχει αναπτύξει έναν οικουμενικό πολιτισμό και παράλληλα με την υλική ευημερία διαβιώνει μέσα σε μια ανώτερη πνευματική ζωή έχοντας μεταμορφωθεί από Homo Sapiens- Sapiens σε Homo Occidentalis- Novus. Επομένως, έστω και μετά από 3500 χρόνια από την εποχή της σύλληψης της ιδανικής πολιτείας από τον Σωκράτη, αυτή πιθανόν να υλοποιηθεί πλησιάζοντας σημαντικά το πλατωνικό αρχέτυπο.
Παραθέτουμε το απόσπασμα, που μας ενδιαφέρει, σε μετάφραση:
« Βάλε τώρα με το νου σου, Αδείμαντε, μια τέτοια περίπτωση, που έχει να κάνει είτε με πολλά είτε με ένα καράβι• κι έναν καραβοκύρη που ξεπερνά όλους όσους βρίσκονται μες στο καράβι στο ανάστημα και στη σωματική δύναμη, όμως βαρήκοο κι επίσης με μειωμένη όραση και που σε παρόμοια κατάσταση βρίσκεται και η γνώση του για τη ναυτική τέχνη• κι οι ναύτες να καυγαδίζουν μεταξύ τους για το ποιος θα ‘ναι καπετάνιος, καθώς ο καθένας τους πιστεύει ότι πρέπει να ‘ναι αυτός καπετάνιος, χωρίς να ‘χει μάθει ποτέ του την τέχνη ούτε να μπορεί να δείξει ποιος του την έμαθε ούτε διάστημα χρόνου μαθητείας και, σα να μην έφταναν όλ’ αυτά, να υποστηρίζουν ότι αυτή η τέχνη δεν μπορεί να διδαχτεί και μάλιστα να ‘ναι έτοιμοι να κάνουν χίλια κομμάτια όποιον λέει ότι μπορεί να διδαχτεί• και αυτοί οι ίδιοι να είναι συνεχώς μαζεμένοι γύρω από τον καραβοκύρη, να τον παρακαλούν και να βάζουν τα πάντα σ’ ενέργεια για να εμπιστευτεί σ’ αυτούς το πηδάλιο•
Η συνέχεια >>> εδώ …
και σε περίπτωση που δεν τον πείθουν αυτοί, αλλά άλλοι το καταφέρνουν, αυτούς τους άλλους ή να τους σκοτώνουν ή να τους πετούν έξω από το καράβι, ενώ τον αρχοντάνθρωπό σου, τον καραβοκύρη, να τον κάνουν σκνίπα με μανδραγόρα ή με κρασί ή με κάτι άλλο, και να κυβερνούν το καράβι κάνοντας ό,τι περνά από το χέρι τους και τρώγοντας και πίνοντας του καλού καιρού και πλέουν- τέτοιοι ναυτικοί, τέτοιο ταξίδι!- και σα να μη έφταναν αυτά, να παινεύουν, αποκαλώντας τον θαλασσόλυκο κι άξιο καπετάνιο και σοφό στα ναυτικά όποιον είναι πρώτος και καλύτερος να τους δώσει ένα χέρι για να πάρουν το κουμάντο ασκώντας πειθώ ή βία στον καραβοκύρη, κι αντίθετα να κακολογούν ως άχρηστο όποιον τους πάει κόντρα, χωρίς να ΄χουν ιδέα τι θα πει καλός καπετάνιος, ότι υποχρεωτικά αυτός πρέπει να ‘χει τα μάτια τέσσερα στη χρονιά, στην εποχή του χρόνου, στον ουρανό, στ’ άστρα, στους αέρηδες και σ’ όλα όσα έχουν να κάνουν με την τέχνη τους, αν είναι να σταθεί πραγματικός καπετάνιος του καραβιού και να κυβερνήσει το καράβι ανεξάρτητα από το αν το θέλουν ή όχι κάποιοι, που πιστεύουν ότι δεν είναι δυνατό ν’ αποχτήσει κανείς ούτε την πρακτική ούτε τη θεωρητική κατάρτιση της ναυτικής, μαζί με την ικανότητα του καπετάνιου. Λοιπόν, αν αυτοί μ’ αυτό τον τρόπο καταγίνονται μ’ ό,τι έχει να κάνει με τα καράβια, δε νομίζεις ότι τον πραγματικά άξιο καπετάνιο θα τον αποκαλούσαν αστρονόμο και φαφλατά και άχρηστο, ετούτοι οι θαλασσόλυκοι των καραβιών που με τέτοιο τρόπο κανονίζεται η πορεία τους; » Πλάτωνας, “Πολιτεία”, 488 Β΄- 489 Α΄)
Ο Σωκράτης παρομοιάζει την πολιτεία με ένα καράβι, του οποίου ο καπετάνιος είναι βαρήκοος και με μειωμένη όραση. Επομένως δεν είναι και ο καλύτερος που θα μπορούσε να αναλάβει τη διακυβέρνηση του πλοίου. Η στέρηση της ακοής τον καθιστά ανίκανο να έχει σωστή επαφή με τους ναύτες τους. Δεν μπορεί να ακούσει όσα του λένε και να τους αξιοποιήσει σύμφωνα με τις γνώσεις τους στη ναυτική τέχνη. Επίσης δεν μπορεί να δει καλά και επομένως να κατευθύνει σωστά το καράβι του. Μαζί με τα δυο αυτά μειονεκτήματα δεν γνωρίζει καλά και τα περί την ναυτιλία. Παρ’ όλα τα μειονεκτήματα είναι ο αρχηγός και σ’ αυτόν υπακούουν οι ναύτες. Αυτός διευθύνει το ταξίδι. Το καράβι μπορεί να φτάσει στο προκαθορισμένο λιμάνι, μπορεί όμως και να εξοκείλει. Ο πλους δεν είναι σίγουρος. Και σαν να μην έφτανε η ανεπάρκεια του καπετάνιου, έχουμε και τις φιλοδοξίες των ναυτών. Ο καθένας τους θέλει να γίνει καπετάνιος στη θέση του καπετάνιου! Χωρίς να έχει διδαχθεί πλοήγηση, πιστεύει πως είναι ο κατάλληλος να του εμπιστευτεί ο καπετάνιος το πηδάλιο του καραβιού. Για να πάρουν την διακυβέρνηση του καραβιού μεθούν το καπετάνιο ή του δίνουν ναρκωτική ουσία (μανδραγόρα) και αφού πάρουν στα χέρια τους το καράβι το ρίχνουν στο φαγητό και στο ποτό. Τέτοιοι οι ναυτικοί, τέτοιο και το ταξίδι τους!
Στη θέση του καπετάνιου τώρα ας βάλουμε τον αρχηγό μιας πολιτικής παράταξης και στη θέση των ναυτών τους πολιτικούς που τον περιβάλουν. Η χώρα μας από το 1989 και μετά τέτοιους καπετάνιους είχε. Ο Ανδρ. Παπανδρέου ήταν πραγματικός καπετάνιος μόνο στο πρώτο διάστημα της πρωθυπουργίας του, 1981- 89. Στο δεύτερο, 1993- 96, έμοιαζε περισσότερο με τον καραβοκύρη που περιγράφει ο Σωκράτης.
Το αποτέλεσμα των ανίκανων καπεταναίων; Τα ΜΜΕ του εξωτερικού να παρουσιάζουν τη χώρα μας σαν το τραγικό “Τιτανικό”, ή τα περισσότερα σκίτσα να δίνουν την εικόνα της Ελλάδας σαν καράβι που βουλιάζει. Εξάλλου και ο τωρινός πρωθυπουργός είπε: « Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε». Και αφού δεν άλλαξαν οι πολιτικοί μας νοοτροπία, βουλιάζουμε!
Δημιουργείται το ερώτημα: Γιατί οι καπεταναίοι είναι ανεπαρκείς;
Γιατί το σαθρό κοινωνικό-οικονομικό σύστημα τέτοιους καραβοκύρηδες θέλει, τέτοιους εκτρέφει, τέτοιους προωθεί, τέτοιους στηρίζει. Με αυτούς μπορεί να παίζει τα ανήθικα παιγνίδια του. Οι περισσότεροι παίρνουν θέση στην πολιτική ως κληρονομιά. Κι αν η κληρονομιά δεν είναι άμεση σε μέλος της οικογένειας, είναι έμμεση σε άνθρωπο του απερχόμενου πολιτικού (απλά σκεφθείτε τα παιδιά, τους ανιψιούς-ες και προστατευόμενους των πολιτικών που αποχώρησαν). Για να μπορέσει κάποιος, που θα ασχοληθεί με την πολιτική, να κάνει έναν προεκλογικό αγώνα πρέπει να έχει χορηγό. Επομένως χάνει βαθμούς ελευθερίας και αποκτάει δεσμεύσεις… Έτσι δεν πολιτεύονται οι άριστοι, δεν έχουμε αριστοκρατία, αλλά οι αρεστοί και αναλώσιμοι στο σύστημα. Και όπως λέει ο θυμόσοφος λαός μας, πολιτικά «επιπλέουν οι φελλοί και οι ακαθαρισίες». Η προσωπικότητα των βουλευτών κρυσταλλώνεται, η συνείδηση αναισθητοποιείται και μετατρέπονται σε υπάκουα στρατιωτάκια, υποκείμενα στην κομματική πειθαρχία. Ως Δαμόκλειος σπάθη επικρέμεται η απειλή της κομματικής διαγραφής και του πολιτικού αφανισμού σε περίπτωση απειθαρχίας. Αμνοί, λοιπόν, οι πολιτικοί, που έτσι και βγουν έξω από το κομματικό μαντρί, θα τους φάει ο λύκος!
Έτσι αριβίστες και καιροσκόποι, πρόθυμοι να πουλήσουν τα οράματα και τα δικαιώματα του λαού, μπαίνουν στο καράβι της πολιτείας. Και μόλις τα ΜΜΕ τους προβάλουν, θέλουν από ναύτες να γίνουν καπετάνιοι!
Χωρίς να κατέχουν την τέχνη του καραβοκύρη, μόνο και μόνο φέροντας το όνομα του προηγούμενου καπετάνιου, παίρνουν το δαχτυλίδι με τη βούλα του κυβερνήτη. Μπορεί να πήραν ένα πτυχίο σε πανεπιστήμιο Β΄ή Γ΄ κατηγορίας του εξωτερικού, αλλά αυτό δε σημαίνει πως μπορούν να κατέχουν από ανέμους (εξωτερική πολιτική), ρότα (πολιτικό σχεδιασμό σε βάθος χρόνου), άστρα (γνώση αγοράς και τραπεζικού συστήματος), χρήση των πανιών και ιστίων (κατάλληλη χρησιμοποίηση του ανθρώπινου παραγωγικού δυναμικού), διεύθυνση ανέμων (δημιουργία σωστών συμμαχιών). Και το καράβι ανεμοδέρνεται, σπάνε τα κατάρτια και καταλήγει θλιβερό ναυάγιο.
Τα ίδια συμβαίνουν και την τοπική Αυτοδιοίκηση. Άνθρωποι χωρίς όραμα και ιδέες αναλαμβάνουν τη διοίκηση του Δήμου, του Νομού και τώρα της Περιφέρειας. Οι περισσότεροι έχουν στο πίσω μέρος του μυαλού τους το κέρδος από τα δημόσια έργα και τις κομπίνες. « Έχω οικονομικά προβλήματα και γι’ αυτό θα βάλω υποψηφιότητα» είπε μέλος της κοινωνίας μας σε προηγούμενη εκλογή. Δήμαρχος εθισμένος στα χαρτιά, χρεωμένος μέχρι το λαιμό, επιδιώκει να εκλεγεί και πάλι για να ρεφάρει. Πώς δικαιολογείται το πολυτελές σκάφος και η βίλα σε νησί του Αιγαίου δημάρχου, που ελάχιστα δούλεψε σαν επαγγελματίας; Γιατί υπάρχουν υπερχρεωμένοι δήμοι και γιατί μαραζώνει η ύπαιθρος αφού η κεντρική εξουσία διαθέτει πόρους; Για να μπορέσει κάποιος να διεκδικήσει έναν δήμο πρέπει να διαθέτει εκατοντάδες χιλιάδων ευρώ. Πολλά ακούστηκαν για τα χρήματα που διέθεσε η οικογένεια του δημάρχου μας για την εκλογή του. Ποιος θα βάλει το υστέρημά του και τον ιδρώτα του για έναν αμφίβολο εκλογικό αγώνα, όπου δεν εκλέγεται ο καλύτερος αλλά όποιος εξαγοράσει περισσότερους ψήφους με ψεύτικες υποσχέσεις για βόλεμα ή πληρώνοντας τους σταυρούς; Σε ένα διευρυμένο δήμο, όπως ο Καλλικρατικός Δήμος Θηβαίων, τα ποσά που θα διαθέσει κάποιος υποψήφιος είναι πολύ περισσότερα. Αν τα βάλει από το πουγκί του, σημαίνει ότι ήδη τα έχει αποκτήσει χωρίς κόπο (επιδοτήσεις; ψεύτικη επιστροφή ΦΠΑ; λάδωμα και ρεμούλα;) ή θα βρει έναν χορηγό μεγαλοεργολάβο και η χορηγία θα βγει από τα έργα… με την ανάλογη προμήθεια και του εμπλεκόμενου δημάρχου που θα είναι καβάντζα για τις επόμενες εκλογές….
Το παιγνίδι είναι σικέ σε μεγάλο βαθμό στην Ελλάδα. Τα τραπουλόχαρτα σημαδεμένα. Και επειδή υπάρχουν οι υπόγειες διασυνδέσεις στο ανήθικο κύκλωμα της πολιτικής, οι τίμιοι και ευσυνείδητοι χάνονται ή δεν εκλέγονται. Οι ιδεολόγοι δεν έχουν καμιά τύχη στη σύγχρονη πολιτική ζωή. Γι’ αυτό έχουν αποτραβηχτεί και ιδιωτεύουν. Ακόμη και πάλλευκοι να είναι, στο βρώμικο πολιτικό περιβάλλον θα λερωθούν και θα θεωρηθούν και αυτοί ανήθικοι και διεφθαρμένοι από τον όχλο. Πολλοί λίγοι έχουν το σθένος να πουν το σωκρατικό « Ουκ άρα, πάνυ ημίν ούτω φροντιστέον τι ερούσιν οι πολλοί ημάς, αλλ’ ότι ο επαιΐων περί των δικαίων και αδίκων, ο εις, και αυτή η αλήθεια» (Πλάτωνας, “Κρίτων”, 48, 5). Οι περισσότεροι επηρεάζονται και κλείνονται σαν το σαλιγκάρι στο καβούκι τους.
Οι νουνεχείς σχεδιάζουν το μέλλον τους. Βλέπουν τα πολιτικά πράγματα σε βάθος χρόνου. Μελετούν, προβλέπουν και καταστρώνουν σχέδια. Προσβλέπουν το κοινό καλό και όχι το συμφέρον τους. Τέτοιοι μπορούν να είναι μόνο άνθρωποι με πλατιούς ορίζοντες, διορατικοί και φιλοσοφημένοι. Αυτούς τους ανθρώπους πρέπει να τους αναζητούμε στην πόλη μας, στο Νομό μας, στο κράτος μας και να τους ζητούμε να μας εκπροσωπήσουν. «Οι λαοί έχουν τους ηγέτες που τους ταιριάζουν», λέει ο απλός κόσμος. Λαός επιπόλαιος και κυκλοθυμικός έχει ηγέτη διαλεγμένο από το “καλάθι”. Λαός σοβαρός έχει ηγέτη επιλεγμένο με κρίση. Ο Σωκράτης λέει στον συνομιλητή του να μην κατηγορεί τον φιλόσοφο, που έχει αποστασιοποιηθεί από τα κοινά, αλλά όσους τους κατηγορούν. Λέει:
« Πρότρεπέ τον όμως να κατηγορεί για την αχρηστία αυτή όσους δεν τους χρησιμοποιούν και όχι τους άξιους φιλοσόφους. Διότι δεν είναι φυσικό ένας κυβερνήτης να παρακαλεί τους ναύτες να τον κάνουν αρχηγό τους κι ούτε οι σοφοί να πηγαίνουν να χτυπούν τις πόρτες των πλουσίων. Όμως είπε ψέματα όποιος προσπάθησε να το πει έτσι χαριτωμένα, ενώ η αλήθεια είναι από τη φύση των πραγμάτων ότι, είτε πλούσιος είτε φτωχός είναι ο άρρωστος, να πηγαίνει ο ίδιος να χτυπήσει τις πόρτες των γιατρών και παρόμοια χρειάζεται να κυβερνηθεί να πηγαίνει ο ίδιος να χτυπήσει την πόρτα εκείνου που έχει τη δύναμη να κυβερνά, όχι να παρακαλεί όποιος κυβερνά όποιους κυβερνιούνται, αν βέβαια θα υπάρχει κάποιο όφελος από αυτόν. Όμως δε θα αστοχήσεις, αν παρομοιάσεις τους τωρινούς πολιτικούς άρχοντες με τους ναύτες για τους οποίους μιλούσαμε λίγο πρωτύτερα και αν παρομοιάσεις τους αληθινούς κυβερνήτες με όσους χαρακτηρίζουν άχρηστους και φλύαρους για τα άστρα. ( Πλάτωνας, “Πολιτεία”, 489 Β΄- C )
Μην περιμένουμε οι άξιοι να μας χτυπήσουν την πόρτα, παρακαλώντας μας να τους εκλέξουμε. Δεν θα γίνουν ζήτουλες της ψήφου μας. Δεν τους εκφράζει η πόρτα- πόρτα συλλογή κουκιών… Εξάλλου για τους αρχαιογνώστες υπάρχει και η προτροπή του Πυθαγόρα: «κυάμων απέχεσθε» [ να αποφεύγετε τα κουκιά ]. Εμείς πρέπει να ψάξουμε τους άξιους, να τους ζητήσουμε να μας εκπροσωπήσουν στα κοινά, γιατί έχουν τις γνώσεις, το ήθος και τη διάθεση για προσφορά και αφού εξασφαλίσουμε την συγκατάθεσή τους, να κινήσουμε γη και ουρανό για να τους εκλέξουμε. Έτσι θα τους απαλλάξουμε από δεσμεύσεις και υποχρεώσεις για αποπληρωμή.
Ένα καράβι για να είναι καλοτάξιδο και χωρίς κινδύνους χρειάζεται τον σωστό καπετάνιο. Τον γνώστη της ναυτικής τέχνης. Πολύ περισσότερο η πολιτεία χρειάζεται τον κατάλληλο κυβερνήτη. Η άσκηση της εξουσίας δεν χωράει ερασιτεχνισμούς. Όπως πολύ σωστά λέει ο λαός μας « ο μπαρμπέρης δεν μαθαίνει στου κασίδη το κεφάλι». Ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί ενήργησαν πολύ ερασιτεχνικά, χάθηκαν έξι πολύτιμοι μήνες και η αγορά έγινε εχθρική προς τη χώρα μας, με αποτέλεσμα να τεθούμε υπό επιτήρηση και ξένη διακυβέρνηση. Θα απαιτηθεί πολύς χρόνος και πάμπολλες θυσίες για να βγούμε από την κρίση, αν ποτέ μπορέσουμε να βγούμε. Και θα βγούμε αν αναδυθεί ο από τις στάχτες του ελληνισμού ο ηγήτορας, γιατί το υπάρχον πολιτικό σύστημα δεν εμπνέει καμία εμπιστοσύνη, δεν δημιουργεί καμία ελπίδα.
Στο δήμο μας η δημοτική αρχή, εδώ συμπεριλαμβάνεται συμπολίτευση και αντιπολίτευση, ήταν απούσα σε όλη τη θητεία της ( ή ωσεί παρούσα ). Βάζοντας πάνω από το συμφέρον των πολιτών το προσωπικό τους συμφέρον, μας εξαπάτησαν και με πλεκτάνη μας οδήγησαν στο δήμο Θηβαίων. Για να τους επιβραβεύσουμε για την απάτη, θα τους εκλέξουμε και πάλι στο νέο Καλλικρατικό δήμο. Μετά θα αναρωτιόμαστε γιατί η κωμόπολή μας οπισθοδρομεί…
Επομένως, φίλε(η) Βαγαίε(α), βάλε με το νου σου, όπως είπε ο Σωκράτης, το μεγάλο καράβι του ελληνικού κράτους και το μικρότερο καράβι του δήμου Θηβαίων και σκέψου τον καραβοκύρη του… Πρόσεξε να μην είναι βαρήκοος και έχει μειωμένη την όραση… να μην είναι επιρρεπής στο κρασί και τον μανδραγόρα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου