Οι σύζυγοι και τα τέκνα του Δία. i. Μήτιδα- Αθηνά

[[ δαμ-ων ]]

Αθηνά

H Αθηνά, η πιο αγαπημένη θεά των Αρχαίων Ελλήνων, ήταν η θεά που συμβόλιζε τη σοφία. Οι Έλληνες, ο πρώτος λαός που κατέκτησε τη λογική σκέψη και διατύπωσε καθολικούς νόμους για τη λειτουργία του σύμπαντος, λάτρεψαν μια θεά που προσωποποιούσε την εξυπνάδα και τη φρόνηση. Άλλωστε, ακόμη και ο τρόπος γέννησης της θεάς ήταν τέτοιος που μαρτυρούσε τις ιδιότητές της. Η γαλανομάτα κόρη, η γλαυκώπις Αθηνά, ξεπήδησε από το κεφάλι του παντοδύναμου και πάνσοφου Δία. Γι’ αυτό ο Βοιωτός ποιητής Ησίοδος γράφει:

« Ο ίδιος γέννησε απ’ το κεφάλι του την αστραπόματη Αθηνά,

δεινή να ξεσηκώνει το θόρυβο της μάχης, στρατοδηγήτρια, αδάμαστη,

δέσποινα, που της αρέσουν οι κραυγές, οι πόλεμοι και οι μάχες. »

Το όνομα “Ἀθηνᾶ” είναι ο συν. τύπος του Ἀθηνάα ή Ἀθηναία ή Ἀθαναία (λεξικό Ιωαν. Σταματάκου). Ο Σωκράτης δίνει την ερμηνεία του ονόματός της: « Πάντως φαίνεται ότι οι αρχαίοι πίστευαν για την Αθηνά ό,τι και οι σύγχρονοι ειδικευμένοι στον Όμηρο. Οι πιο πολλοί από τούτους, δηλαδή, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τον ποιητή, λένε ότι αυτός που έδωσε το όνομα κάτι παρόμοιο σκέφτηκε για κείνη, και ακόμα περισσότερο λέγοντάς τη νόηση θεού, αφού λέει πως αυτή είναι “αθεονόα”, χρησιμοποιώντας με τον τρόπο των ξένων το άλφα στη θέση του ήτα και αφαιρώντας το γιώτα και το σίγμα. Ίσως όμως να σκέφτηκε έτσι, αλλά να την ονόμασε “Θεονόη”, επειδή αυτή περισσότερο από τους άλλους εννοεί τα θεία ζητήματα. Εξάλλου δεν απέχει καθόλου από το να θέλει να την επονομάζει “Ηθηνόην”. Διαμορφώνοντας πάντως ή ο ίδιος ή εκ των υστέρων άλλοι για να το βελτιώσουν, κατά την κρίση τους, την ονόμασαν “Αθηνά”. » (Πλάτωνας, “Κρατύλος”, 407a-c)

Έχουμε και μια ακόμη ερμηνεία: «Οιονεί αθρηνά τις ούσα, παρά το τον νουν αθρείν. Ή παρά το θώ το θηλάζω, ο μέλλων θήσω• οίον, «γυναίκα τε θήσατο μαζόν».Γέγονε όνομα ρηματικόν θήνη η θηλάζουσα• και μετά του στερητικού α, Αθήνη• αμήτωρ γαρ η θεός παραδίδοται. Εκ γαρ της κεφαλής του Διός φασίν αυτήν γεννηθήναι. Αθήνη Αθηναία, ως δίκη δικαία. Και ώσπερ Ναυσικάα κατά κράσιν των δύο ΑΑ εις α μακρόν γίνεται Ναυσικά, ούτως και από του Αθηναία αποβολή του ι γίνεται Αθηνάα• και κράσει των δύο ΑΑ εις α μακρόν Ἀθηνᾶ και περισπάται.» (Μέγα ετυμολογικόν)

Η συνέχεια >>> εδώ …

Οι πρόγονοί μας έγραψαν πολλούς ύμνους για την αγαπημένη τους θεά: « Τον ύμνο μου για την Παλλάδα Αθηνά, την ένδοξη θεά,

τη γλαυκομάτα και πολύσκεφτη, με την καρδιά την αδυσώπητη,

τη σεβάσμια παρθένα, προστάτιδα της πόλης και γενναία,

την Τριτογένεια, εκείνη που τη γέννησε ο Δίας ο στοχαστικός,

από το σεβαστό κεφάλι του, μ’ αρματωσιά πολέμου

που άστραφτε ολόχρυση• όλοι οι αθάνατοι που έβλεπαν ένιωσαν

σεβασμό• εκείνη τότε μπροστά από τον ασπιδοφόρο Δία,

ορμητικά πετάχτηκε από το αθάνατο κεφάλι

σείοντας το φοβερό ακόντιο• τράνταγμα φοβερό έφερε στον μεγάλο Όλυμπο

της γλαυκομάτας ο θυμός, κι ολόγυρα η γη

τρομαχτικά αντιλάλησε και σάλεψε η θάλασσα

ανάστατη από κύματα πορφυρά, ώσπου η αλμύρα ξάφνου κατασίγασε.

Ύστερα του Υπερίωνα ο λαμπρός ο γιος συγκράτησε

τα γοργοπόδαρα άλογα για ώρα πολλή, όσο να βγάλει η κόρη,

η Παλλάδα Αθηνά, απ’ τους αθάνατούς της ώμους

τα θεία άρματα• κι ο Δίας ο σοφός ευχαριστήθηκε.

Έτσι κι εσύ, τέκνο του ασπιδοφόρου Δία, χαίρε•

και σ’ άλλο άσμα μου κι εγώ θα σε μνημονεύσω. » (Ομηρικός Ύμνος 28, “Στην Αθηνά”)

Ας δούμε τώρα τη γέννησή της: Όταν ο Δίας έμαθε πως το παιδί που θα του γεννούσε η Μήτιδα θα του έπαιρνε το βασιλικό θρόνο, τρόμαξε ο και συμβουλεύτηκε τη Γη και τον Ουρανό να του πουν τι έπρεπε να κάνει ώστε να μη χάσει το θρόνο του.

«Μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να γλιτώσεις, τον συμβούλεψαν εκείνοι. Να καταπιείς τη γυναίκα σου πριν γεννήσει το παιδί της. Με τον τρόπο αυτό θα μπει μέσα σου όλη η σοφία της και το παιδί της θα το γεννήσεις εσύ και όχι εκείνη».

Ακολούθησε τη συμβουλή τους ο Δίας και κατάπιε τη δυστυχισμένη τη Μήτιδα. Και μην αναρωτηθείτε πώς κατάφερε να καταπιεί μια ολόκληρη γυναίκα γιατί, ένας θεός παντοδύναμος σαν το Δία, όλα μπορούσε να τα κατορθώνει!

Το παιδί που μεγάλωνε στα σπλάχνα της Μήτιδας, ήρθε η ώρα να βγει. Τότε ο βροντορίχτης βασιλιάς του Όλυμπου άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους. Ο Δίας βογκούσε από τους πόνους! Όλες οι θεές προσπαθούσαν να τον καταπραΰνουν με μαγικά βότανα, αλλά τίποτε. Ούρλιαζε και χτυπιόταν καταγής, έτσι που ολόκληρος ο Όλυμπος αντιλαλούσε και σειόταν από τις σπαρακτικές του φωνές. Μια νύχτα που δεν άντεχε άλλο, κάλεσε τότε τον Προμηθέα, το γιο του Τιτάνα Ιαπετού, του έδωσε ένα τσεκούρι και του είπε να τον χτυπήσει δυνατά στο κεφάλι. Χτύπησε με όλη του τη δύναμη ο Προμηθέας, το κεφάλι του Δία άνοιξε στα δυο σαν καρπούζι και από μέσα ξεπήδησε... η κόρη του και κόρη της Μήτιδας! Μια κόρη όμορφη, σοφή σαν τη μάνα της, γενναία σαν τον πατέρα της. Ήταν η Αθηνά, κόρη αγαπημένη του Δία, θεά της σοφίας και της μάθησης, που πήρε κι αυτή μια θέση ανάμεσα στους άλλους θεούς του Ολύμπου. Η θεά Αθηνά γεννήθηκε πάνοπλη, κρατώντας ασπίδα και δόρυ και φορώντας περικεφαλαία. Ο Δίας τώρα πια δεν είχε κανένα λόγο να φοβηθεί από το χρησμό, μια και την κόρη της Μήτιδας τη γέννησε εκείνος και όχι η γυναίκα του. Όταν παρουσιάστηκε μέσα από το κεφάλι του Δία, όμορφη, αυστηρή και αγέρωχη, κρατώντας δόρυ και ασπίδα, όλοι οι θεοί που βρίσκονταν γύρω της βουβάθηκαν, ο Όλυμπος και η γύρω περιοχή σείστηκαν και η θάλασσα αναταράχτηκε.

Ήταν η αγαπημένη κόρη του Δία η Αθηνά αλλά και μια από τις πιο αγαπημένες θεές των αρχαίων Ελλήνων. Ήταν όμορφη, γενναία αλλά και σοφή. Κι ήταν φυσικό να τη λατρεύουν οι Έλληνες γιατί ενσάρκωνε τα ιδανικά της φυλής τους. Τη γενναιότητα και τη φρόνηση. Η Αθηνά, ήταν προσωποποίηση της σοφίας και της γνώσης, η προστάτιδα κάθε ανθρώπινης τέχνης και κάθε ωφέλιμης απασχόλησης. Μπορεί ο Άρης να ήταν ο θεός του πολέμου, ωστόσο η Αθηνά τα κατάφερνε καλύτερα από κείνον στις μάχες. Κρατώντας ασπίδα και δόρυ, έμπαινε μπροστά και εμψύχωνε τους πολεμιστές που την ακολουθούσαν.

Στην ασπίδα της είχε τοποθετήσει το φοβερό κεφάλι της Μέδουσας, που την έλεγαν διαφορετικά και Γοργώ. Η Μέδουσα ήταν ένα τρομερό τέρας και ζούσε στη Λιβύη. Αντί για μαλλιά είχε στο κεφάλι της φίδια, τα δόντια της ήταν κοφτερά και απαίσια και το φοβερό της όπλο ήταν τα μάτια της. Είχαν μια τέτοια λάμψη τα μάτια της που οποιοσδήποτε τ' αντίκριζε έχανε τις δυνάμεις του και γινόταν θύμα της. Πολλοί είχαν προσπαθήσει να σκοτώσουν τη Μέδουσα αλλά χωρίς επιτυχία. Λέγεται ότι η Αθηνά ορμήνεψε τον Περσέα να μην κοιτάξει τη Μέδουσα κατάματα, αλλά το είδωλο της έτσι όπως θα καθρεφτιζόταν πάνω στη λαμπερή του ασπίδα. Με' τον τρόπο αυτό θα απόφευγε τον κίνδυνο των ματιών της. Έτσι κι έκανε ο Περσέας. Κι όταν έκοψε το κεφάλι της Μέδουσας το πρόσφερε στην Αθηνά κι εκείνη το τοποθέτησε στην ασπίδα της. Τα μάτια της Μέδουσας, έστω και νεκρής, κρατούσαν την ίδια φοβερή λάμψη.

Άλλοι ιστορούν πως ο κουτσοπόδαρος Ήφαιστος ήταν αυτός που βοήθησε να βγει η Αθηνά. Σαν έγιναν αφόρητοι οι πονοκέφαλοι του συννεφοσυνάχτη Δία, αυτός κάλεσε τον Ήφαιστο να έρθει στο παλάτι του. Μόλις τον είδε ο Δίας του είπε: «Γρήγορα, Ήφαιστε, δώσε μια με το σφυρί σου στο κεφάλι μου για να με γλιτώσεις μια και καλή απ’ αυτό το μαρτύριο». Ο νεαρός θεός σήκωσε το τεράστιο σφυρί και το κατέβασε μ’ όλη του τη δύναμη στο κεφάλι του πατέρα του. Τότε μπροστά στα κατάπληκτα μάτια των Ολυμπίων ξεπετάχτηκε από το κεφάλι του Δία μια γαλανομάτα κόρη πάνοπλη, που κρατούσε ασπίδα, φορούσε περικεφαλαία και κουνούσε απειλητικά το δόρυ της. Λένε, πως την ώρα της γέννησής της έβγαλε μια πολεμική κραυγή που έκανε τον Όλυμπο να σειστεί ολόκληρος και έφτασε ως τα πέρατα του κόσμου. Η γη τραντάχτηκε και η θάλασσα αναταράχτηκε, πελώρια κύματα σηκώθηκαν απειλητικά και τη σκέπασαν. Ο Ήλιος σταμάτησε το ολόχρυσο άρμα του και παρακολουθούσε τη θεά μέχρι να βγάλει την πανοπλία της από το αδύναμο ακόμη κορμί της. Σε λίγο σταμάτησε η κοσμοχαλασιά που προκάλεσε η γέννηση της θεάς. Η φύση ολόκληρη γαλήνεψε. Βλέποντας τον Δία, τα πέταξε στα πόδια του, δείγμα αναγνώρισής του ως υπέρτατου θεού. Η Αθηνά, ως θεά και του πολέμου, ήταν περιβεβλημένη με Αιγίδα, διαφορετική από αυτήν του Διός. Κατά μία εκδοχή, η Αθηνά κατασκεύασε την αιγίδα της από το δέρμα της Χίμαιρας ή, κατ’ άλλη εκδοχή, από το δέρμα του τέρατος Αιγίδος ή Αιγήεντος, το οποίο είχε εξολοθρεύσει τα πάντα στην Λιβύη, την Αίγυπτο, την Φρυγία και την Φοινίκη και το οποίο η Αθηνά εξολόθρευσε.

Μια και έπαλλε, κουνούσε, το δόρυ, όταν ξεπετάχτηκε από το κεφάλι του πατέρα της, την ονόμασαν Παλλάδα (αυτή είναι μία εκδοχή). Έτσι το πιο προσφιλές προσωνύμιο ήταν Αθηνά Παλλάδα:

« Παλλάδα μονογέννητη, σεπτέ γόνε του μεγάλου Δία,

θεϊκή, μακάρια θεά, πολεμοθόρυβη, γενναιόψυχη,

άρρητη και ρητή, μεγαλώνυμη, σπηλαιοθρεμμένη,

που κυβερνάς τις κορφές των ψηλόραχων βουνών

και τα σκιερά όρη, κι ευφραίνεις την ψυχή σου

στα φαράγγια, οπλόχαρη, που εκστασιάζεις

τις ψυχές των θνητών με μανία, κόρη αθλήτρια

και τη φρικιαστική ψυχή, φόνισσα των Γοργόνων,

αρνήτρια του γάμου, πολύπλουτη μητέρα των τεχνών,

που την ορμή παρακινείς, και τη μανία δίνεις

στους κακούς, και στους καλούς τη φρόνηση•

αρσενική και θηλυκή γεννήθηκες, πολεμοξεσηκώστρα,

σοφία, ποικιλόμορφη, με βλέμμα διαπεραστικό,

ενθουσιαστική, λαμπρότιμη, φόνισσα των Γιγάντων

της Φλέγρας, αλογολάτισσα, Τριτογένεια,

ύτρώτρια των κακών, νικηφόρα θεά, γαλανομάτα,

τεχνοεφευρέτρια, πολυλατρεμένη βασίλισσα.

Εισάκουσέ με που προσεύχομαι μέρα και νύχτα ακόμα

και τα ξεμερώματα, και δώσε ειρήνη πολύπλουτη,

ικανοποίηση κι υγεία σ’ ευτυχισμένες εποχές. » (Ορφικός Ύμνος 32, “Στην Αθηνά”)

Για το προσωνύμιο Παλλάδα, πάλι ο Σωκράτης δίνει την ερμηνεία: « Αν νομίζαμε πως το όνομά της προέρχεται από τον χορό των όπλων, κατά τη γνώμη μου, σωστά θα θεωρούσαμε• γιατί, αν δεν απατώμαι, το να σηκώνουμε τον εαυτό μας ή κάτι άλλο στον αέρα, πάνω από τη γη ή μέσα στα χέρια μας, αυτό το ονομάζουμε “πάλλειν” και “πάλλεσθαι” (σείω και σείομαι) και χορεύω ή βάζω άλλους να χορέψουν. » (Πλάτωνας, “Κρατύλος”, 406c- 407a) Η λέξη Παλλάς σημαίνει νέα κόρη (και σχετίζεται με το πάλλαξ, παλλακίς και το νεοελληνικό παλικάρι).

Η θεά ήταν πολύ στενά δεμένη με τον πατέρα της, αλλά κι εκείνος τη ξεχωρίζει από τα άλλα του παιδιά. Η Αθηνά τον βοηθάει στον πόλεμο με τους Γίγαντες εξολοθρεύοντας τον Εγκέλδο, αφού του έριξε πάνω του όλη τη Σικελία. Μετά σκότωσε τον Πάλλαντα και με το δέρμα του έντυσε την ασπίδα της. Μπορεί η Αθηνά να πήρε μέρος σε πολέμους, αλλά δεν ήταν αιματόχαρη, κι ούτε αλλοπρόσαλλη, σαν τον αδερφό της τον Άρη, γιατί γνώριζε να συνταιριάζει την παλικαριά με τη φρόνηση και την εξυπνάδα, πράγμα που την κάνει να έρθει πολλές φορές σε αντίθεση με τον θεό του πολέμου. Έτσι παραστέκεται σε όλους τους μεγάλους ήρωες, στον Ηρακλή, στον Περσέα, στον Τυδέα και στο γιό του Διομήδη, στον Αχιλλέα, στον Οδυσσέα και στον γιο του Τηλέμαχο. Και μάλιστα όταν ο αγαπημένος ήρωας Τυδέας ξεπέρασε τα θέσφατα και έφαγε το μυαλό του Θηβαίου Μελλάνιπου , τον εγκατέλειψε και πέθανε. Στον Τρωικό πόλεμο πήρε το μέρος των Αχαιών, έχοντας χολωθεί κατά των Τρώων, που ο Πάρης έδωσε το μήλο της ομορφιάς στην Αφροδίτη κι όχι σε κείνην.

Σαν κόρη της Μήτιδας ήταν έξυπνη και επινοητική όχι μόνο στα έργα του πολέμου, μα περισσότερο στης ειρήνης.

« Όμως κι η Αθηνά, η κόρη του ασπιδοφόρου Δία,

το λεπτό πέπλο άφησε στο σπίτι του πατέρα

το πλουμιστό, που έφτιαξαν τα ίδια της τα χέρια•

με το χιτώνα του Δία του νεφελοστοιβάχτη

κι όπλα έχοντας στη μάχη την τρομερή τραβούσε. » ( Όμηρος, “Ιλιάδα”, ραψ. Ε΄, 733- 737)

Προστατεύει κάθε χειρώνακτα τεχνίτη που δουλεύει με το μυαλό και τις δουλειές των γυναικών όταν ύφαιναν κι έκλωθαν. Γι’ αυτό την προσονόμαζαν Εργάνη. Η ίδια ήταν περίφημη για την υφαντική της τέχνη. Αυτή έμαθε τις γυναίκες των Φαιάκων να γίνουν ξακουστές υφάντρες:

« Όσο τους άλλους ξεπερνούν οι Φαίακες στην τέχνη

να κυβερνούν στα πέλαγα τα γρήγορα καράβια,

τόσο στην τέχνη του αργαλειού τεχνίτρες οι γυναίκες•

η Αθηνά τους χάρισε νου σωστό, καλές τέχνες. » (Όμηρος, “Οδύσσεια”, ραψ. η΄, 108- 111)

Δίδαξε στους ανθρώπους να οργώνουν τα χωράφια και να δαμάζουν τα άλογα. Με τη δική της βοήθεια σκάρωσαν οι Αργοναύτες το καλοτάξιδο και ασφαλές καράβι τους Αργώ και οι Δαναοί στην Τροία τον Δούρειο Ίππο. Σαν θεά της σοφίας παραστέκει στους φιλοσόφους και στους ρήτορες και εμπνέει τους ποιητές.

Ουσιαστικά μέσα από την δημιουργική δύναμη των τεχνών που διδάσκει η θεά- αλλά και οι άλλοι θεοί- στους ανθρώπους, εκφράζεται η τελειοποιητική τάση και ισχύς που υπάρχει στον Κόσμο, η προοδευτική εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, αλλά και η εξέλιξη των μορφών στο σύμπαν. Ο Πρόκλος μας αναφέρει: «Αν κανείς τις ίδιες τις δημιουργικές και γόνιμες δυνάμεις των θεών, τις οποίες χορηγούν στο σύμπαν, τις ονομάζει τέχνες δημιουργικές και νοητικές και γεννητικές και τελειοποιητικές, ούτε κι εμείς θα αποδοκιμάζαμε αυτού του είδους την ονομασία, επειδή βλέπουμε ότι και οι θεολόγοι με αυτές τις θεϊκές δημιουργίες, καθώς λένε οι Κύκλωπες είναι αίτιοι κάθε τεχνικής δημιουργίας, οι οποίοι δίδαξαν και τον Δία, και την Αθηνά και τον Ήφαιστο, και ότι η Αθηνά ξεχωριστά από τις άλλες τέχνες είναι προστάτιδα της υφαντικής. Και η ίδια η υφαντική ξεκινά από τη δέσποινα Αθηνά- “γιατί είναι ανώτερη από όλες τις αθάνατες στο να υφαίνει τον ιστό και να πραγματοποιεί τα έργα της υφαντικής”, λέει ο Ορφέας-, προχωρά στη ζωογόνο σειρά της κόρης (γιατί αυτή, η οποία μένει ψηλά, και ολόκληρος ο χορός της λέγεται ότι υφαίνουν τον κόσμο της ζωής), και δέχεται τη συμμετοχή όλων των εγκόσμιων θεών (γιατί και ο ένας δημιουργός καλεί τους νέους δημιουργούς να υφάνουν μαζί με το αθάνατο το θνητό γένος της ζωής), και τελειώνει στους θεούς τους επόπτες του κόσμου του γίγνεσθαι…» (Πρόκλος, “Εις Πλάτωνος Κρατύλον”, 389b- c) Όλα στην μυθολογία είναι αλληγορικά, όλα έχουν ένα εσώτερο νόημα. Ακόμη και ο Δίας διδάσκεται από τους Κύκλωπες. Μη ξεχνάμε ότι ο Δίας είναι βασιλιάς- θεός τρίτης γενιάς. Οι προηγούμενες δημιουργικές δυνάμεις έχουν να διδάξουν και να μεταφέρουν την εμπειρία τους στη νεώτερη γενιά. Ο Δίας- δημιουργός αν συσχετιστεί με τον ήλιο- δημιουργό του ηλιακού μας συστήματος, που είναι άστρο τρίτης γενιάς, έχει λάβει την “γνώση” και την “εμπειρία” των προηγούμενων συστημάτων. Διαμέσου της κόρης του Αθηνάς, που κι αυτή έλαβε την εμπειρία του προηγούμενου δημιουργικού συστήματος, υφαίνει, ως θεά της σοφίας, τον κόσμο των νοητικών ειδών, τα εγκόσμια σχήματα του ψυχικού και νοητικού πεδίου.

Αν κι αγαπάει η θεά τους ήρωες, η αγάπη της δεν περικλείει ίχνος ερωτισμού γι΄ αυτούς, προτιμώντας να μη σμίξει ούτε με θεό, ούτε με θνητό, και να παραμείνει παρθένα:

« Τρία μυαλά μονάχα ούτε να πείσει (η Αφροδίτη) γίνεται ούτε να ξεγελάσει:

την κόρη του ασπιδοφόρου Δία, τη γλαυκομάτα Αθηνά,

που της πολύχρυσης της Αφροδίτης οι δουλειές δεν της αρέσαν,

μόνο οι πόλεμοι της δίνανε χαρά και τα έργα του Άρη,

συγκρούσεις, μάχες κι ανδραγαθήματα να κάνει.

Πρώτη αυτή δίδαξε τους χθόνιους μαστόρους

αμάξια να κατασκευάζουν και άρματα χάλκινα ολοστόλιστα

κι αυτή τις παρθένες με το τρυφερό δέρμα μέσα στα μέγαρά τους

δίδαξε έργα σπουδαία, σύνεση βάζοντας σε καθεμιά. » (Ομηρικός Ύμνος 5, “Στην Αφροδίτη”, 7- 15)

Η παρθενία της θεάς συμβολίζει την τιμιότητα και την αγνότητα που πρέπει να κοσμούν τη σοφία και τη γνώση. Η Αθηνά παρέμεινε παρθένα για να μας δείξει την αγνότητα της γνώσης. Η γνώση πρέπει να είναι άσπιλη γιατί απευθύνεται σ’ όλη την ανθρωπότητα. Δεν αφορά την προσωπικότητα του ανθρώπου, αλλά την ατομικότητα. Αφορά την ψυχή του, την οποία ανυψώνει, την εξελίσσει, σαν το φρούτο την ωριμάζει και σταδιακά την φτάνει στην τελείωση, στη θέωση.

Κάποτε, λέει ο μύθος, έτυχε ο Τειρεσίας να δει γυμνή τη θεά, να λούζεται σε μια λίμνη κοντά σε μια πηγή, μαζί με τη μητέρα του Χαρικλώ. Η θέα της γυμνής Αθηνάς ήταν η αιτία να χάσει την όρασή του. Την παρακάλεσε τότε η Χαρικλώ να ξαναδώσει πίσω την ικανότητα να βλέπει, αλλά αυτό ήταν αδύνατο, όταν οι θεοί έπαιρναν μια απόφαση, δεν υποχωρούσαν. Αντί της όρασης, του έδωσε το χάρισμα να ακούει τη φωνή των πουλιών και να μαντεύει, ενώ του χάρισε ένα ραβδί, με το οποίο περπατούσε καλύτερα κι από το να είχε τα μάτια του. Έτσι ο θνητός Τειρεσίας έγινε ο μάντης της Θήβας κι έζησε εννιά γενιές αντί για μία. Αυτό το περιστατικό μπορούμε να το αποσυμβολίσουμε πως όταν αντικρίσουμε την ωραιότητα της γνώσης, δηλ. έρθουμε σ’ επαφή με την αληθινή πηγή της, αποκτούμε ικανότητες που ξεπερνούν αυτές των απλών αισθήσεων. Αποκτούμε την ικανότητα της διόρασης, γινόμαστε διαισθητικοί κι ερχόμαστε σ’ επαφή με υπεραισθητούς κόσμους. Ξεφεύγουμε από τον αισθητό κόσμο κι ανυψωνόμαστε στον νοητό κόσμο, στον κόσμο των Ιδεών του Πλάτωνα και σταδιακά στον πνευματικό κόσμο. Αυτό σπάει τους χρονικούς περιορισμούς κι είναι σαν να ζούμε πολλές γενιές.

Η διπλή κυοφορία της Αθηνάς από τη μητέρα της και τον πατέρα της υποδηλώνει ότι πήρε τόσο τις θηλυκές, όσο και τις αρσενικές ιδιότητες της φρόνησης και της νοημοσύνης. Η σοφία της είναι ολόπλευρη και ολοκληρωμένη.

Με την Αθηνά κλείνει ο κύκλος γέννησης θεών και θεοτήτων. Πρώτη γυναίκα του Δία η Μήτιδα, που με τη γονιμοποιό δράστη του συζύγου της συλλαμβάνει την Αθηνά. Τελευταίο παιδί που γεννάει ο ίδιος ο Δίας η Αθηνά. Έτσι κλείνει και ο κύκλος της σοφίας. Αρχή του κύκλου από πρωτόγονη σοφία, ανάμιχτη με πανουργία, και λήξη του κύκλου με αγνή σοφία. Όλα στη φύση, όπως μπορούμε να παρακολουθήσουμε, ακολουθούν κύκλους (κυκλικές ματαβολές). Γενικότερα, όλα στο σύμπαν, που δεν μπορούμε στην εφήμερη ζωή μας να παρακολουθήσουμε, ακολουθούν παρόμοιους, αλλά μεγαλύτερους, κύκλους. Και η πορεία της ανθρωπότητας είναι παρόμοια. Ο άνθρωπος ξεκινάει από την πρωτόγονη κουτοπονηριά για την επιβίωσή του, και καταλήγει, μετά από διαδοχικές ενσαρκώσεις κατά τους αρχαίους Έλληνες μύστες, που μυθολόγησαν δημιουργώντας τους θαυμάσιους μύθους που αναλύουμε, να γίνει ένας σοφός, ένα αγνό πνεύμα, έτοιμο να επιστρέψει τον Οίκο του Πατρός. Κλασικό παράδειγμα ο Ηρακλής, που διάλεξε το δρόμο της Αρετής και μετά από πολλές μεταπτώσεις, σφάλματα και κατορθώματα, αποθεώθηκε και εγκαταστάθηκε στον Όλυμπο, παίρνοντας σαν γυναίκα την Ήβη, την κόρη του Θεού- Πατέρα Δία! Στην πορεία του προς τον Οίκο χρειάζεται θείους οδηγούς, συμπαραστάτες, οντότητες που θα τον διδάξουν, θα τον εμπνεύσουν, κι αυτοί είναι τα τέκνα του Δία, αυτά που γέννησαν οι εννέα σύζυγοί του.