Σύζυγοι και τέκνα του Δία: iii. Ευρυνόμη- Χάριτες

[ δαμ-ων ]]

Ευρυνόμη

Τρίτη σύζυγος του Δία ήταν η άλλη κόρη του Ωκεανού, η Ευρυνόμη (*1). Ο Βοιωτός ποιητής Ησίοδος αναφέρει στη “Θεογονία” του:

« Τρεις Χάριτες μ’ ωραία μάγουλα του γέννησε η Ευρυνόμη,

η κόρη του Ωκεανού που ‘χει όψη πολυέραστη,

την Αγλαΐα, της Ευφροσύνη και της εράσμια Θαλίη.

Από τα βλέφαρά τους στάζει καθώς κοιτάνε έρωτας

που παραλύει τα μέλη. Κι ωραία κάτω απ’ τα φρύδια βλέπουν. »

Η Ευρυνόμη μαζί με τη Θέτιδα υποδέχτηκαν τον Ήφαιστο όταν κατακρημνίστηκε από τον Όλυμπο. Στις ίδιες θεές κατέφυγε ο Διόνυσος όταν τον κατεδίωκε ο Λυκούργος. Το όνομά της συνδέεται με το ρήμα ευρύνω, που σημαίνει καθιστώ κάτι ευρύ, πλατύνω, οπότε διευρύνει τον άτεγκτο νόμο της Θέμιδας. Ο νόμος τώρα διευρύνεται για να προσεγγίσει την ουσία του αδικήματος και να απαλύνει τον πόνο. Κατ’ επέκταση, οι μεγάλοι κοσμικοί νόμοι που τέθηκαν από τον ηγεμόνα του Σύμπαντος, το Δία, αρχικά με τη Θέμιδα, τώρα από τον ίδιο ηγεμόνα διαμέσου της Ευρυνόμης επιμερίζονται για να συμπεριλάβουν όλες τις μορφές που συναντώνται στη φύση και που γίνονται πολυπληθέστερες καθώς εξελίσσεται η ζωή στο σύμπαν. Αντανάκλαση του θείου (Θέμιδας) νόμου είναι οι ανθρώπινοι νόμοι (Ευρυνόμη). Σε αυτό συνηγορεί και ο Ηράκλειτος: «τρέφονται γαρ πάντες οι ανθρώπειοι νόμοι υπό ενός του θείου• κρατεί γαρ τοσούτον οκόσον εθέλει και εξασκεί πάσι και περιγίνεται.» [γιατί όλοι οι ανθρώπινοι νόμοι τρέφονται από τον ένα, τον θεϊκό• γιατί εξουσιάζει τόσο όσο επιθυμεί και επαρκεί για όλα και επιζεί όλων.] (Ηράκλειτος, απόσπ. 114)

Από κάποιους το όνομα της θεάς συνδέεται με το ρήμα “ρέω”, ως θαλάσσια θεότητα, ή καλύτερα «παρά το ευρέως και μεγάλως νέμειν αυτήν και διδόναι».

Η Θέμιδα, η δεύτερη σύζυγος του Δία, ως θυγατέρα του Ουρανού και της Γής δεν εμπεριέχει το υγρό στοιχείο, οπότε στερείται συναισθηματισμού. Οι νόμοι που καθορίζουν το “είναι” και το “γίγνεσθαι” στο χωρόχρονο, και καθορίζονται από τη Θέμιδα, είναι αυστηροί και άτεγκτοι. Η Ευρυνόμη, ως θυγατέρα του Ωκεανού, εμπεριέχει το υγρό στοιχείο, σύμβολο του συναισθηματισμού. Οι νόμοι που καθορίζονται από την Ευρυνόμη, είναι περισσότερο ανθρώπινοι νόμοι, και χωρίς σκληρότητα και στυγνότητα προσεγγίζουν τον παράγοντα άνθρωπος, εξετάζοντας και τα κίνητρα ή την συναισθηματική φόρτιση εκείνου που προκάλεσε το αδίκημα.

Η συνέχεια >>> εδώ …

Ο νόμος του δικαστηρίου φέρνει σε αντιπαραβολή τον αδικούμενο με τον δράστη. Και οι δύο πλευρές αναπτύσσουν τις θέσεις τους με επιχειρήματα και υποστηρίζονται από μάρτυρες στον αγώνα για την απονομή της δικαιοσύνης.

Η τρίτη σύζυγος του Δία σχετίζεται με τον αριθμό τρία (3) ή την τριάδα. Η τριάδα είναι ο πρώτος ενεργητικός περιττός αριθμός, ο πρώτος τέλειος αριθμός, είναι ένα μέσον και μια αναλογία. Αποτελεί την αιτία όλων όσων έχουν τριπλή διάσταση. Ο Αριστοτέλης αποκαλεί την τριάδα ως το νόμο βάσει του οποίου όλα διατάσσονται. Στην έννοια της τριάδας περιέχεται το σύνολο των πνευματικών και σωματικών πραγμάτων, συγκεκριμένα: η αρχή, το μέσον και το τέλος. Εκφράζει την οργάνωση, χωρίς την οποία καμία εκδήλωση, καμία δραστηριότητα είναι δυνατή. Ο Πρόκλος γράφει: «Η κοσμοποιΐα δια λόγων είναι πράγματι εικόνα της κοσμοποιΐας κατά νουν, η δε τριάδα είναι ανάλογη προς τη δημιουργική Τριάδα, που υποδέχεται την μοναδική και ολική δημιουργική ενέργεια του Πατέρα.» Στα Χαλδαϊκά λόγια διαβάζουμε: «παντί γαρ εν κόσμω λάμπει τριάς, ης μονάς άρχει» [σε ολόκληρο τον κόσμο λάμπει η τριάδα, της οποίας αρχή είναι η μονάδα] και «της δε τριάδος παν πνεύμα Πατήρ εκέρασεν». Έχει μεγάλη σημασία η επισήμανσή του Πρόκλου πως «το τρία οδηγεί προς την τελείωση και επαναφέρει προς τις αρχές». Επομένως διαμέσου της τρίτης συζύγου του Δία, της Ευρυνόμης, θεσπίζονται οι νόμοι που καθορίζουν την τελείωση του ανθρώπου και ρυθμίζουν την επάνοδο του Ασώτου στον οίκο του Πατρός.

-----------------------------------------------------------------------------------

(*1) Σύμφωνα με τον παλιό Πελασγικό μύθο, στην αρχή της δημιουργίας, η Ευρυνόμη, η θεά του Παντός, αναδύθηκε γυμνή μέσα από το Χάος, αλλά δεν βρήκε τίποτα το υλικό για να στηρίξει τα πόδια της, και έτσι διαίρεσε τη θάλασσα από τον ουρανό, χορεύοντας ολομόναχη επάνω στα κύματά του. Χόρεψε προς το Νότο, και ο αέρας που τέθηκε σε κίνηση πίσω της, της φάνηκε σαν κάτι καινούργιο και ξεχωριστό με το οποίο θα μπορούσε να αρχίσει το έργο της δημιουργίας. Στριφογυρίζοντας τρελά μες τον χορό της, έπιασε τον Βόρειο άνεμο, τον έτριψε ανάμεσα στα χέρια της, και ιδού! ξεπετάχτηκε το μεγάλο φίδι Οφίων.

Η Ευρυνόμη χόρεψε ακόμα πιο πολύ για να ζεσταθεί μέσα στην παγωνιά του σύμπαντος που δεν είχε γεννηθεί, όλο και πιο άγρια, μέχρι που ο Οφίων, κυριεύτηκε από ερωτική επιθυμία. Ο μέγας Οφίων κουλουριάστηκε στα θεϊκά μέλη της και ενώθηκε ερωτικά μαζί της. Η Ευρυνόμη έτσι έμεινε έγκυος. Έπειτα η Ευρυνόμη πήρε την μορφή ενός περιστεριού, επωάζοντας πάνω στα κύματα και, όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, γέννησε το Συμπαντικό Αυγό την αρχή όλων. Υπακούοντας στην προσταγή της, ο Οφίων κουλουριάστηκε επτά φορές γύρω από το Συμπαντικό Αυγό, έως ότου το αυγό, η μήτρα των πάντων, εκκολάφτηκε και άνοιξε σε δύο κομμάτια.

Από εκεί ξεπήδησαν όλα όσα υπάρχουν, και που είναι παιδιά της: ο ήλιος, το φεγγάρι, οι πλανήτες, τα αστέρια, η γη με τα βουνά και τους ποταμούς της, τα δέντρα, τα χορτάρια, και όλα τα ζωντανά πλάσματά του σύμπαντος. Η Ευρυνόμη και ο Οφίων έκαναν σπίτι τους τον Όλυμπο.

Σύντομα όμως τσακώθηκαν γιατί ο Οφίων υποστήριξε ότι αυτός και όχι η Ευρυνόμη είναι ο δημιουργός του σύμπαντος. Η Ευρυνόμη τον χτύπησε στο κεφάλι, του έσπασε τα δόντια, και τον εξόρισε για πάντα στα σκοτεινά βάραθρα στα έγκατα της γης. Έπειτα, η θεά δημιούργησε τις επτά πλανητικές δυνάμεις, θέτοντας μία Τιτανίδα και έναν Τιτάνα ως κυβερνήτη κάθε μιάς. Η Θεία και ο Υπερίων για τον Ηλιο, η Φοίβη και ο Άτλαντας για το Φεγγάρι, Η Διόνη και ο Κριός για τον πλανήτη Άρη, η Μήτις και ο Κοίος για τον Ερμή, η Θεμις και ο Ευρυμέδων για τον πλανήτη Δία, η Τυθη και ο Οκεανός για την Αφροδίτη, και η Ρέα και ο Κρόνος για τον πλανήτη Κρόνο.

Αργότερα, όταν επικράτησε ο Κρόνος με τη Ρέα, η Ευρυνόμη αποσύρθηκε στον ωκεανό.