Σύζυγοι και τέκνα του Δία: vii. Μαία- Ερμής

[[ δαμ-ων ]]

Ερμής (Γ΄)

Η δράση του Ερμή στον Κάτω Κόσμο και με την ιδιότητα του μεσάζοντα και σωτήρα δεν είναι υποδεέστερη απ’ αυτήν του αγγελιοφόρου. Τη νεκρή Αλκμήνη, τη μητέρα του Ηρακλή, ο Ερμής την έκλεψε και την οδήγησε στο νησί των Μακάρων. Τον Ηρακλή, που ήθελε να ανεβάσει τον Κέρβερο στη γη, ο Ερμής πάλι τον βοήθησε. Κι όταν ο Ποσειδώνας έκλεψε την Περσεφόνη, την κόρη της Δήμητρας, ο Ερμής στάλθηκε για να πείσει τον Άδη να δεχτεί την απόφαση των θεών και πάλι ξανάφερε στον Επάνω Κόσμο:

« Σαν το έμαθε αυτό ο βαρύβροντος και παντεπόπτης Δίας,

έστειλε στο Έρεβος τον Αργοφονιά με το χρυσό ραβδί

για να προτρέψει με γλυκά λόγια τον Άδη

από τα ζοφερά σκοτάδια την αγνή Περσεφόνη

να οδηγήσει στο φως προς τους θεούς, ώστε η μητέρα

βλέποντάς τη με τα μάτια της να πάψει το θυμό της.

Ο Ερμής δεν παράκουσε, κι αμέσως στα έγκατα της γης με σπουδή

βούτηξε αφήνοντας την ολύμπια έδρα.

Απάντησε τον βασιλιά μέσα να είναι στα παλάτια του

και να κάθεται στο κρεβάτι του με τη σεβαστή του σύντροφο

που πολύ την πίεζε ο πόθος της μάνας• εκείνη από μακριά

τα έργα των μακάριων θεών με οργή σκεφτόταν.

Η συνέχεια >>> εδώ …

Ο δυνατός Αργοφονιάς κάθισε δίπλα και είπε:

Άδη με τα μαύρα σου μαλλιά, άρχοντα των νεκρών,

ο πατέρας Δίας σε προστάζει την ωραία Περσεφόνη

να οδηγήσεις από τα σκοτάδια πάνω στους θεούς, ώστε η μητέρα,

βλέποντάς τη με τα μάτια της, το θυμό και την κακή οργή

προς τους θεούς να πάψει• φοβερό, αλήθεια, πράγμα έβαλε στο νου,

τη φύτρα των αδύναμων χωμάτινων ανθρώπων να χαλάσει

κρύβοντας τους σπόρους μες στη γη, και ν’ αφανίσει τις τιμές

των αθανάτων. Έχει πολύ κακιά οργή, κι ούτε με τους θεούς

σχετίζεται, αλλά μακριά, σ’ ευωδιαστό ναό έχει καθίσει,

κατέχοντας την Ελευσίνα με τα πέτρινα τα τείχη.

Έτσι μίλησε• κι ένευσε ο άρχοντας των νεκρών ο Άδης

με τα φρύδια, και δεν παράκουσε τη διαταγή του βασιλιά του Δία. » (Ομηρικός Ύμνος 2, “Στη Δήμητρα”, 334- 358)

Επίσης ο Ερμής όταν είχε γεννηθεί ο Ηρακλής, είχε κατορθώσει να ξεγελάσει την Ήρα κάνοντάς την να θηλάσει τον άλλο νόθο γιο του Δία. Ο φτεροπόδαρος θεός ήταν κι αδιόρθωτος χωρατατζής. Έτσι, κάποτε για να διασκεδάσει είχε αρπάξει τα ρούχα της μητέρας του και κάποιων άλλων Νυμφών την ώρα που έκαναν το λουτρό τους.

Όταν στο αρχικό στάδιο της δημιουργίας του ανθρώπινου είδους οι άνθρωποι ήσαν αδύναμοι, ο Δίας ανέθεσε στο γιο του Ερμή να τους φέρει ως κοσμήματα του γένους την αιδώ και τη δικαιοσύνη. Ο Πλάτωνας αναφέρει αυτή την αποστολή στο έργο του “Πρωταγόρας”:

«Για την εξασφάλιση της τροφής τους οι τεχνικές τους ικανότητες παρείχαν αρκετή βοήθεια• ήταν όμως ανεπαρκείς στον πόλεμο με τα θηρία. Γιατί δεν είχαν ακόμη την πολιτική τέχνη, μέρος της οποίας είναι η πολεμική. Επιδίωκαν λοιπόν να συγκεντρωθούν και να εξασφαλίσουν τη σωτηρία τους χτίζοντας πόλεις. Όταν όμως συγκεντρώνονταν όλοι μαζί, αδικούσαν ο ένας τον άλλον, επειδή δεν κατείχαν την πολιτική τέχνη• σκόρπιζαν έτσι, πάλι, και αφανίζονταν. Ο Δίας, λοιπόν, επειδή φοβήθηκε για το γένος μας, μήπως εξαφανιστεί όλο, στέλνει τον Ερμή να φέρει στους ανθρώπους την αιδώ και τη δικαιοσύνη, για να αποτελούν κοσμήματα για τις πόλεις και τους θεσμούς που στερεώνουν τη φιλία. Ρωτάει λοιπόν ο Ερμής το Δία με ποιον τρόπο θα δώσει τη δικαιοσύνη και την αιδώ στους ανθρώπους: «να μοιράσω και αυτές όπως μοιράζουν τις τέχνες;» Τις έχουν μοιράσει με τον εξής τρόπο: ένας που κατέχει την ιατρική τέχνη, είναι αρκετός για πολλούς συμπολίτες του, το ίδιο και οι άλλοι δημιουργοί. Τη δικαιοσύνη λοιπόν και την αιδώ, έτσι να τις τοποθετήσω ανάμεσα στους ανθρώπους ή να τις μοιράσω σε όλους; Σε όλους, είπε ο Δίας, και όλοι να έχουν μερίδιο. Γιατί δε θα υπήρχαν πόλεις, αν συμμετείχαν λίγοι σ’ αυτές, όπως στις άλλες τέχνες. Και, βέβαια, να θέσεις εκ μέρους μου νόμο, εκείνον που δεν μπορεί να συμμετέχει στην αιδώ και τη δικαιοσύνη να τον σκοτώνουν ως αρρώστια της πόλης.» (Πλάτωνας, “Πρωταγόρας”, 322Β- D)

Ο Δίας διέταξε να μοιράσει ο γιος του αυτά τα δύο κοσμήματα για τον άνθρωπο, την αιδώ και τη δικαιοσύνη να την μοιράσει κατά τον ίδιο τρόπο, ισόποσα, σε όλους τους ανθρώπους. Είναι δύο ηθικές ιδιότητες, που έχουν σχέση με την εξύψωση του ανθρώπου, ώστε να φτάσει στην ένωση με το θείο, με τον πατέρα και δημιουργό. Και επιπλέον έθεσε σαν νόμο, όποιος θνητός δεν χρησιμοποιεί αυτά τα βασικά και χαρακτηριστικά ανθρώπινα κοσμήματα να θεωρείται μίασμα της πόλης. Κι όχι μόνο να θεωρείται αρρώστια για την πόλη , αλλά επιπλέον να θανατώνεται ως πολύ επιζήμιος: : «Και νόμον γε θες παρ’ εμού τον μη δυνάμενον αιδούς και δίκης μετέχειν κτείνειν ως νόσον πόλεως».

Το παραπάνω απόσπασμα από τον Πλάτωνα σχολίασε το νεοπλατωνικός Πρόκλος:

«… στέλνει ο Ζευς στους ανθρώπους τον Ερμή ως αγγελιοφόρο φέρνοντας τη φρόνηση και την αιδώ και γενικά την πολιτική επιστήμη, και τον διατάζει να παραδώσει το ίδιο σε όλους αυτή την αρετή και σε όλους να μοιράσει τη γνώση των δίκαιων, των ωραίων και των αγαθών, αλλά όχι διαιρεμένα, όπως ακριβώς τις διάφορες τέχνες τις μοιράστηκαν και διαφορετικοί άνθρωποι και άλλοι από τους ανθρώπους είναι ειδικοί σε αυτές, ενώ άλλοι είναι ανίδεοι είτε από όλες τις τέχνες είτε από μερικές.

Με όλ’ αυτά, όπως είναι φανερό απ’ όσα έχουν γραφεί, ο Πλάτωνας αποδίδει πρωταρχικά στον Δία το υπόδειγμα της πολιτικής επιστήμης, και την πρόοδό της και τη μετάδοσή της μέχρι και στις ψυχές την αποδίδει στη σειρά του Ερμή, καθώς αυτή προωθεί τη συμμετοχή και προσφέρει την παρουσία της μέσα μας ουσιώδη και κοινή σε όλες τις ψυχές• γιατί το «να μοιράσει σε όλους» σημαίνει να τοποθετήσει μέσα στην ψυχή και μάλιστα στην ουσία της την επιστήμη.» (Πρόκλος, “Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας”, Ε΄, 88- 89)

Ο πατέρας των ανθρώπων Δίας φροντίζοντας για την εύρυθμη λειτουργία της οργανωμένης κοινωνίας τους θεσπίζει ηθικούς κανόνες, βάζοντας τα θεμέλια της πολιτικής. Ο θεός που ορίστηκε ως επόπτης της εφαρμογής των θείων νόμων, που αποτελούν τις κατευθυντήριες γραμμές της ανθρώπινης πολιτικής ήταν ο Ερμής. Όποιος βεβήλωνε τα μηνύματα και τις εντολές του Δία και του γιου του Ερμή ήταν ένοχος κι έπρεπε να δικαστεί. Ο Πλάτωνας αναφέρει στους Νόμους του: «Αν κανένας σαν ψευτοπρεσβευτής ή κήρυκας της πόλης μας για να κάμει διαπραγματεύσεις με άλλη πόλη χωρίς να πάρει εντολή ή, επιφορτισμένος με ορισμένα μηνύματα, μεταβιβάζει διαφορετικά από εκείνα που του έχουν ανατεθεί, ή, ακόμη, επιστρέφοντας από μια εχθρική ή φιλική πολιτεία αποδειχθεί ότι έχει αλλοιώσει το μήνυμα που πήρε σαν πρεσβευτής ή κήρυκας, ας καταγγελθεί γι’ αυτές του τις πράξεις επειδή περιφρόνησε αλλοιώνοντας, με ιερόσυλο τρόπο, τα μηνύματα και τις εντολές του Ερμή και του Δία. Αν θεωρήθηκε ένοχος, το δικαστήριο θα ορίσει την ποινή ή το πρόστιμο που θα πληρώσει.» (Πλάτωνας, “Νόμοι”, ΙΒ΄, 941a)

Έχουμε αναφέρει ότι ο Δίας εκφράζει τον Νου, την Παγκόσμια Διάνοια. Ο Ερμής ως αγγελιοφόρος του μεταφέρει από την ανώτερη Διάνοια προς το νου των θνητών τις θείες σκέψεις και τις υποβιβάζει κραδασμικά για να τις αντιληφθεί η ανθρώπινη διάνοια. Αποτελεί τον αγωγό διάχυσης από τον υπερκόσμιο Νου των Ιδεών στο νου που συνδέεται με το υλικό πεδίο. Είδαμε ότι ο Σωκράτης συνδέει το όνομα του θεού με το “είρειν” και το “εμήσατο”, παρουσιάζοντάς τον πως μηχανεύτηκε το λόγο. Οι μηχανορραφίες συνδέονται με τον συναισθηματικό μέρος του ανθρώπου. Έτσι διαμέσου του θεού Ερμή ερμη-νεύονται οι Ιδέες, που προέρχονται από τον Νου- Δία και εντυπώνονται στην ανθρώπινη ψυχή, που επηρεάζεται σημαντικά από τον συναισθηματικό κόσμο. Ο κατώτερος νοητικός φορέας τον ανθρώπου δέχεται την ώθηση από τον Ερμή και διαμέσου του λόγου εκφράζει τις σκέψεις. Ο λόγος εκφέρεται με το στόμα, οπότε ο ήχος- ομιλία διαδίδεται με τον αέρα, το στοιχείο μέσα στο οποίο κινείται ο φέρων φτερά Ερμής. Όταν ο λόγος αναφέρεται στην Αλήθεια, ο Ερμής παριστάνεται με τον φτερωτό πέτασσο στην κεφαλή. Όταν όμως ο λόγος σχετίζεται με την πανουργία και το ψεύδος, ο Ερμής παριστάνεται με τα φτερά στα πόδια.

Η γνώση, που ο Ερμής μετέφερε στην ανθρωπότητα, μεταδίδεται με τον λόγο. Ο λόγος γίνεται αντιληπτός από τον άνθρωπο με το αισθητήριο της ακοής. Ο νους λαμβάνει τη γνώση με το ους (ν- ους) και την κάνει κτήμα του, η οποία μεταφέρεται από το στόμα του διδασκάλου στο ους του μαθητή διαμέσου του αέρα. Ο Ερμής είναι αεικίνητος, κινούμενος στους τρεις κόσμους, στο θείο κόσμο, στον κόσμο των ανθρώπων και τον Κάτω Κόσμο. Η κίνηση των ιδεών, η κίνηση της σκέψης είναι αυτή που φέρνει τη γνώση, που προάγει τον άνθρωπο δημιουργώντας πολιτισμό. Γι’ αυτό ,ο Ερμής συνδέεται με τα γράμματα και τις επιστήμες, με τη χρήση της διάνοιας. Γι’ αυτό αναφέρονταν μύθοι που απέδιδαν σε αυτόν τη μετάδοση της γνώσης της φωτιάς στους ανθρώπους. Συνδέσαμε επίσης τον θεό με τον λόγο, οπότε δικαιολογείται γιατί οι πρόγονοί μας τον συνέδεαν με τον λόγο και την ευγλωττία. Δικαίως ο Πρόκλος γράφει: «Από τα δώρα του Ερμή άλλα είναι πρώτα αγαθά και νοητικά, άλλα δεύτερα και δημιουργούν τη διάνοια, άλλα τρίτα και καθαίρουν από τα άλογα στοιχεία και ιδιαιτέρως ρυθμίζουν τις κινήσεις των εντυπώσεων, άλλα που δίνουν ουσία στους λογισμούς της φύσης και άλλα που παρέχουν ό,τι μπορεί να αντληθεί από τον εξωτερικό κόσμο ή κέρδη. Αυτά, στ’ αλήθεια, είναι τα τελευταία, υλικά δώρα του θεού, αυτά που, κατά τους αστρολόγους, προσφέρει ο θεός «με τις ασήμαντες παροχές του». » (Πρόκλος, “Εις τον Κρατύλον Πλάτωνος”, 28)

Διαμέσου των αγαθών που παρέχει ο Ερμής στους ανθρώπους, τους ανυψώνει και τους φέρνει σε επαφή με το ίδιο το Αγαθό κατά την υψηλή θεολογία των αρχαίων Ελλήνων: «Καθώς, λοιπόν, απομένει η ανυψωτική τριάδα, ο Ερμής είναι χορηγός της φιλοσοφίας και μέσω αυτής ανυψώνει τις ψυχές και με τις δυνάμεις της διαλεκτικής ανεβάζει και τις καθολικές και τις επιμέρους προς το ίδιο το Αγαθό.» (Πρόκλος, “Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας”, ΣΤ΄, 98)

Ο γιος του Δία ερμη-νεύει το Νόμο του Πατέρα του και τον μεταφέρει τόσο στους άλλους θεούς, όσο και στους θνητούς. Ο Νόμος για τους άλλους θεούς καθορίζει να προάγουν το δημιουργικό έργο του δημιουργού- Δία, ο καθένας ή η καθεμία κατά το μέτρο που του ή της αναλογεί, επιβλέποντας τον δικό του ή τον δικό της τομέα. Για τους θνητούς, ο γιος της Μαίας προσφέρει το ίαμα (ΜΑΙΑ- ΙΑΜΑ) για να αποκολληθεί η σκέψη από τα υλικά και να στραφεί στα θεία. Ο νους να ξεφύγει από τις υλικές σκέψεις και να ασχοληθεί με το θείο, να ανυψωθεί προς τον Δία- Νου. Τότε αντιλαμβάνεται ότι αίτιος των πάντων είναι ο δημιουργός και ο των πάντων νομοθέτης: «Δεν είναι άραγε ο δημιουργός ο αίτιος για εμάς όλων αυτών των αγαθών και αυτός που κατευθύνει ολόκληρο τον κόσμο και τον συγκρότησε με τις τέλειες αναλογίες και εγκατέστησε ολόκληρο το πολίτευμα μέσα σε αυτόν και κατέχει και εμπεριέχει τους «νόμους της μοίρας» και κατευθύνει τους «θεσμούς της Αδράστειας» μέχρι και τα τελευταία και με τη Δικαιοσύνη όλα, και τα ουράνια και τα υποσελήνια, τα διευθετεί; Γιατί και στις επιμέρους ψυχές, όταν τις εγκαθιστά στο σύμπαν και τους μεταδίδει το καθολικό πολίτευμα, το οποίο είναι το καλύτερο και το πιο ευνομούμενο από όλα τα πολιτεύματα, αυτός είναι εκείνος που τους αναγγέλλει τους «νόμους της μοίρας» και προσδιορίζει τους κανόνες της δικαιοσύνης και «θεσμοθετεί τα πάντα», όπως λέει ο Τίμαιος.» (Πρόκλος, “Περί της κατά Πλάτωνα Θεολογίας”, Ε΄, 89)

Το βασικό έμβλημα του Ερμή ήταν το κηρύκειο. Το κηρύκειο είναι η ράβδος του κήρυκα Ερμή και όπως λέει ο σχολιαστής του Θουκυδίδη: «ξύλον ἐστὶν ὀρθόν, ἔχον ἑκατέρωθεν δύο ὄφεις περιπεπλεγμένους καὶ ἀντιπροσώπους πρὸς ἀλλήλους κειμένους» ή όπως περιγράφει το Μέγα ετυμολογικό «ράβδος ἦν μετρίου μήκους, ἄνω πρὸς τῇ ἀρχῇ εἰς τύπον ταῦφ στοιχείου». Σχηματιζόταν από λεπτή ράβδο δάφνης ή ελιάς. Γύρω-γύρω περιτυλλίσσονταν δύο φίδια, που τα κεφάλια τους συναντιόνταν αντικριστά. Λίγο πιό πάνω, στην κορυφή της ράβδου, υπήρχαν δυο φτερούγες. Τα φίδια- φορείς σοφίας - που μπλέκονται σαν έλικες σχηματίζοντας 7 κύκλους που λέγεται ότι η όλη σύνθεση συμβολίζει το DNA ή τα 7 τσάκρα. Φυσικά ο αριθμός 7 δεν είναι τυχαίος. Επίσης, κάθε κύκλος είναι μεγαλύτερος από τον άλλο με έναν λόγο, αυτόν του χρυσού αριθμού φ (φ= 1,618, ο αριθμός της χρυσής τομής). Πρόκειται για σύμβολο υπέρβασης, φώτισης, σοφίας και αυτο-ίασης που επιτυγχάνεται με την ενεργοποίηση και των 7 τσάκρα ή ενεργειακών κέντρων του ανθρώπου, γνώση που όπως φαίνεται υπήρχε σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Το κηρύκειο του Ερμή είχε εκπληκτική ομοιότητα με το έμβλημα του Ασκληπιού, το οποίο έμβλημα υιοθετήθηκε από τους γιατρούς και την ιατρική επιστήμη γενικότερα.

Το σχήμα του σύγχρονου DNA είναι σε όλους μας γνωστό, αυτό που είναι ευρύτερα γνωστό είναι η μεγάλη του ομοιότητα με το κηρύκειο του Ερμή και το σήμα του Ασκληπιού στην αρχαία Ελλάδα!

Στον αγγελιοφόρο των θεών ψυχοπομπό Ερμή, το κηρύκειο (*1) συμβόλιζε την ιδιότητα του θεού ως ψυχοπομπού, εκείνου που οδηγεί τις ψυχές από και προς τον Άδη. Πρόκειται για το σύμβολο που θυμίζει τη σύνδεση των δύο κόσμων. Η περιέλιξη των φιδιών υποδηλώνει την ακαθόριστη και ανανεωμένη πορεία της ύπαρξης.

Ο Ερμής οδηγεί τους μύστες στις μυσταγωγικές τελετές, με σκοπό την κατανόηση των μυστικών της φύσεως, την διεύρυνση της συνείδησης, και την απόκτηση μίας ανώτερης γνώσης, καθώς το κηρύκειο εκπροσωπεί όπως και ο θύρσος στα Διονυσιακά μυστήρια, την μαγική ράβδο ή το «δένδρο της ζωής», δηλαδή την μυστηριακή οδό, που οδηγεί στην γνώση των απόκρυφων επιστημών.

Το κηρύκειο συμβόλιζε τις αντίθετες δυνάμεις, και την δυαδικότητα δια μέσω της οποίας είναι αναγκασμένη να λειτουργεί η ανθρώπινη αντίληψη, καθώς οι αισθήσεις μας περιορίζουν, σε αντίθεση με το «άχρονο ενιαίο Όλον», το οποίο υπερβαίνει κάθε διάκριση και πολλαπλότητα. Κάτ’ αυτόν τον τρόπο τα δύο αντίθετα φίδια συμβολίζουν: το θετικό και το αρνητικό, το αρσενικό και το θηλυκό, το καλό και το κακό, το Φως, την σοφία και την πνευματική αναγέννηση του ανθρώπου (κατ’ αντιστοιχία της αλλαγής του δέρματος του φιδιού) αλλά και το σκοτάδι της ασυνειδησίας.

Υπήρχε στενή συμβολική σχέση του Ερμή με τον “κριό” ( το κριάρι ). Συνήθως οι κλασικοί καλλιτέχνες του μαρμάρου, τον παριστάνουν σε διάφορους τύπους με τον αμνό (κριάρι) ως αχώριστο σύντροφό του. Ο Ονάτας παριστά το άγαλμά του με τον αμνό στον ώμο. Μια απεικόνιση που αργότερα υιοθετήθηκε κι απ’ τους χριστιανούς για τον Ιησού. Ο Παυσανίας για το μυστηριακό χαρακτήρα του Ερμή γράφει: «Ορθά ων είχε τα αιδοία τ’ αγάλματα του Ερμέω Αθηναίοι πρώτοι Ελλήνων μαθόντες παρά Πελασγών εποιήσαντο οι δε Πελασγοί ιρόν τινα λόγον αυτού έλεξαν, τα εν τοίσι εν Σαμοθράκη μυστηρίοισι δεδήλωται». (Β. 3, 4.) Ο “ιθυφαλλικός “ ( ο έχων ορθό το αιδοίον ) Ερμής σχετίζεται με τον κριό, γιατί τόσο ο φαλλός ( αιδοίο ) όσο και ο κριός είναι σύμβολα γένεσης, δημιουργία. Ο κριός εκφράζει και το νομαδικό χαρακτήρα του Ερμή.

-----------------------------------------------------------------------------------

(*1). Στην ανατολική φιλοσοφία το κηρύκειο συνδέεται με την Κουνταλίνι και τα Στην ανατολική φιλοσοφία το κηρύκειο συνδέεται με την Κουνταλίνι και τα ενεργειακά κανάλια Ίντα και Πιγκάλα. Η Κουνταλίνι είναι η ενέργεια που αναπαύεται στην βάση της σπονδυλικής στήλης στο Μουλαντάρα Τσάκρα. Είναι η ενεργειακή πηγή, η ζωτική ενέργεια που ενεργοποιεί τα τσάκρας. Το Ίντα, το Πιγκάλα και η Σουσούμνα είναι τα σημαντικότερα κανάλια μέσω των οποίων κυλάει η αφυπνισμένη ενέργεια Κουνταλίνι. Το Ίντα είναι το αριστερό κανάλι το θηλυκό, φορέας των σεληνιακών ρευμάτων. Το Πιγκάλα είναι το δεξί κανάλι, το αρσενικό, φορέας της ηλιακής ενέργειας. Η Σουσούμνα είναι το κεντρικό κανάλι και αντιστοιχεί στον Σείριο. Στην Ινδία συμβολιζόταν με ένα καλάμι μπαμπού με επτά ρόζους και στην Ελλάδα με το κηρύκειο.ενεργειακά κανάλια Ίντα και Πιγκάλα. Η Κουνταλίνι είναι η ενέργεια που αναπαύεται στην βάση της σπονδυλικής στήλης στο Μουλαντάρα Τσάκρα. Είναι η ενεργειακή πηγή, η ζωτική ενέργεια που ενεργοποιεί τα τσάκρας. Το Ίντα, το Πιγκάλα και η Σουσούμνα είναι τα σημαντικότερα κανάλια μέσω των οποίων κυλάει η αφυπνισμένη ενέργεια Κουνταλίνι. Το Ίντα είναι το αριστερό κανάλι το θηλυκό, φορέας των σεληνιακών ρευμάτων. Το Πιγκάλα είναι το δεξί κανάλι, το αρσενικό, φορέας της ηλιακής ενέργειας. Η Σουσούμνα είναι το κεντρικό κανάλι και αντιστοιχεί στον Σείριο. Στην Ινδία συμβολιζόταν με ένα καλάμι μπαμπού με επτά ρόζους και στην Ελλάδα με το κηρύκειο.