Οι καραμέλες της ζωής…

[[ δαμ- ων ]]

Έρχονται στιγμές που αναρωτιέσαι: αξίζει να ζεις; Έχει νόημα αυτή η ζωή, όταν οι πίκρες είναι πιότερες απ’ τις χαρές; Και τι ζωή είναι αυτή, όταν είσαι αναγκασμένος- αν αληθεύουν όσα μας λένε οι ερμηνευτές των θρησκευτικών θεμάτων- να εξαγοράσεις τη ζωή στον παράδεισο ζώντας την κόλαση στη γη; Δύσκολα τα ερωτήματα. Κι ακόμη πιο δύσκολο να δοθούν απαντήσεις που θα γαληνέψουν τη σκέψη μας. Πόσο δίκιο έχει ο Κωστής Παλαμάς όταν μας λέει:

«Είν’ η ζωή αχαμνόδεντρο

σ’ ένα γκρεμόν επάνω»!

Κι όμως, αυτό το αχαμνόδεντρο, το ριζωμένο στο γκρεμό, μπορεί να καρπίσει! Μπορεί να χορτάσει και τις πεινασμένες ψυχές! Αρκεί να δώσουμε ένα νόημα στη ζωή. Να την κάνουμε σαν το δέντρο, που λουλουδίζει την άνοιξη και μετά καρπίζει. Και δεν έχει καμιά ιδιαίτερη σημασία, μετά ας πέσουν τα φύλλα το φθινόπωρο. Ας έρθει κι ο χειμώνας. Γιατί η ψυχή γνωρίζει: θα έρθει στη συνέχεια μια νέα άνοιξη με ένα νέο κύκλο!

Ο Mario de Andrades, ποιητής, συγγραφέας, δοκιμιογράφος και μουσικολόγος από τη Βραζιλία, έγραψε αυτές τις λίγες, αλλά συγκινητικές γραμμές:

[[ Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ’ ότι έχω ζήσει έως τώρα… Αισθάνομαι όπως το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.

Δεν έχω χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά. Δεν έχω χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους, που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει. Δεν έχω χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.

Η συνέχεια >>> εδώ …

Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους. Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματά τους. Μισώ να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα. Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο… μετά βίας για την επικεφαλίδα.

Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται… Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα… Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση. Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους. Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους. Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό πριν από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια. Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.

Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων… Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή. Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.

Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν… είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ’ όσες έχω ήδη φάει. Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου.

Εύχομαι και ο δικός να είναι ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ… ]]

Ο αφηγητής στο παραπάνω απόσπασμα έβαλε στη ζωή του ορισμένα “θέλω”. Οπλίστηκε με αποφασιστικότητα και είπε: «Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν…», οπότε πρόβλεψε με σιγουριά και το αποτέλεσμα: «είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ’ όσες έχω ήδη φάει.» Γνώριζε πως πολλά χρόνια πέρασαν έτσι. Σαν το νερό που χύνεται στο δρόμο. Χωρίς ωφέλεια και χωρίς νόημα. Μα σαν ωρίμασε και είδε πως τον πήραν τα χρόνια πήρε την απόφαση να δώσει το δικό του χρώμα στην υπόλοιπη ζωή του. Δεν έχει σημασία αν ήταν λίγη ή πολλή. Σημασία είχε γι’ αυτόν πως θα της έδινε ένα νόημα καθορισμένο από τη δική του προσωπικότητα. Θα την άδραχνε από τα κέρατα, όπως έκαναν οι αρχαίοι Κρήτες στα ταυροκαθάρψια! Γιατί όταν βάζεις στόχους, ο αγώνας και μόνο δίνει νόημα στη ζωή και δεν την αφήνει να γίνει ανούσια. Δεν γίνεται άκαρπη. Αποδίδει καρπούς. Σε άλλους πολλούς και σε άλλους λίγους. Το αποτέλεσμα κρίνεται από το πόσο πιστεύεις στην ίδια τη ζωή σε συνδυασμό με την προσπάθεια που κάνεις να είναι ιδιαίτερη.

Εδώ ας θυμηθούμε την παραβολή της άκαρπης συκής: «῎Ελεγε δὲ ταύτην τὴν παραβολήν· συκῆν εἶχέ τις ἐν τῷ ἀμπελῶνι αὐτοῦ πεφυτευμένην, καὶ ἦλθε ζητῶν καρπὸν ἐν αὐτῇ, καὶ οὐχ εὗρεν. εἶπε δὲ πρὸς τὸν ἀμπελουργόν· ἰδοὺ τρία ἔτη ἔρχομαι ζητῶν καρπὸν ἐν τῇ συκῇ ταύτῃ, καὶ οὐχ εὑρίσκω· ἔκκοψον αὐτήν· ἱνατί καὶ τὴν γῆν καταργεῖ; ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν αὐτῷ· κύριε, ἄφες αὐτὴν καὶ τοῦτο τὸ ἔτος, ἕως ὅτου σκάψω περὶ αὐτὴν καὶ βάλω κόπρια. κἂν μὲν ποιήσῃ καρπόν· εἰ δὲ μήγε, εἰς τὸ μέλλον ἐκκόψεις αὐτήν.» (Λουκάς, ιγ΄, 6- 9)

Πολλές φορές έχουμε την απαίτηση να έχουμε αποτελέσματα στη ζωή μας χωρίς να μπούμε σε κόπο. Χωρίς να σκάψουμε, να ρίξουμε κοπριά, να ποτίσουμε το δέντρο της ζωής- τη συκιά της παραβολής- προσμένουμε να φάμε γλυκά σύκα. Κι όταν το δέντρο δεν μας δίνει τα μελένια σύκα, τότε κάποιοι από μας αποφασίζουν να του κόψουν το νήμα της ζωής. Αυτοί είναι οι δειλοί της ζωής, οι αυτόχειρες. Είναι οι κιοτήδες, οι ριψάσπιδες, που θεωρούν καλύτερη τη λύτρωση από τα δεινά του βίου μέσα στο μαύρο σκοτάδι του θανάτου. Μα δεν έκαναν τίποτε άλλο, από το μιμηθούν την στρουθοκάμηλο που μπροστά στον κίνδυνο χώνει το κεφάλι της στην άμμο. Με κρυμμένο το κεφάλι, απλά δε βλέπει αυτό που την φοβίζει. Αυτό δε σημαίνει πως έχει αποφύγει τη δοκιμασία της. Η δοκιμασία είναι παρούσα, κι ακόμη πιο επικίνδυνη γιατί δεν έχει πλέον αντιστάσεις.

Οι δοκιμασίες είναι τα μαθήματα της ψυχής μας. Στα μαθητικά μας χρόνια ο καθηγητής των μαθηματικών δεν ήταν ο γκεσταπίτης βασανιστής. Έβαζε τα προβλήματα στην Άλγεβρα ή στη Γεωμετρία για να δουλέψουμε τη σκέψη μας. Να ανοίξει το μυαλό, να ξεσκουριάσει και να αυξήσει τις στροφές. Με αυτό τον τρόπο οξύνθηκε η κρίση μας, μάθαμε να αναζητούμε λύσεις. Ακόμη κι αν δεν ασχοληθήκαμε με τα μαθηματικά, όταν πέρασαν τα μαθητικά μας χρόνια, μάθαμε να είμαστε λύτες των προβλημάτων της δουλειάς μας, των δύσκολων ζητημάτων της οικογένειας, αναζητητές των απαντήσεων στα μεγάλα ερωτήματα της ζωής. Μάθαμε να μην τα παρατάμε και να το βάζουμε στα πόδια. Να επιμένουμε, να γίνουμε πεισματάρηδες. Και χαράς στους μαθητές που τους έλαχαν απαιτητικοί καθηγητές! Τους χάρισαν τα εφόδια της επιμονής και του πείσματος. Τους έκαναν- ηθελημένα; άθελα; ποιος ξέρει;- αγωνιστές. Αγωνιστές της ζωής. Έμαθαν να φτάνουν μέχρι τα άκρα. Μέχρι τη μεγάλη ικανοποίηση πως βρήκαν τη λύση!

Τι ικανοποίηση που νιώθουν οι ψυχές όταν ξεπερνούν τις δοκιμασίες! Ανεβαίνουν ένα σκαλοπάτι προς την πνευματική τους τελείωση. Κάνουν ένα βήμα προς τον ουρανό! Νίκησαν, άλλες τους Κύκλωπες, άλλες τους Λαιστρυγόνες, άλλες τους Λωτοφάγους κι έφτασαν πιο κοντά στην ποθητή Ιθάκη! Δοκιμασία στη δοκιμασία, πάθημα στο πάθημα, μάθημα στο μάθημα, γίνεται το προχώρημα πάνω στο μονοπάτι της επιστροφής. Και ο καθένας μας βαδίζει το δικό του προσωπικό κακοτράχαλο μονοπάτι. Για να φτάσει, άλλος πιο γρήγορα, άλλος καθυστερημένα, στον ίδιο προορισμό.

Αυτός που δεν άντεξε και τερμάτισε τη ζωή του, είναι αναγκασμένος- σαν τον μαθητή που απορρίφθηκε στα μαθηματικά- να επαναλάβει την τάξη! Θα επανέλθει στη γη, με ένα άλλο σώμα, και θα αντιμετωπίσει παρόμοιες δοκιμασίες με αυτές που από δειλία εγκατέλειψε. Θα πάρει το μάθημά του κι αφού το περάσει με επιτυχία θα προχωρήσει παρακάτω. Η Ζωή, της οποίας αποτελεί ένα μικρό μέρος, δεν βιάζεται. Καθόσον: «Θεός ουκ έστι νεκρών, αλλά ζώντων. Πάντες γαρ αυτώ ζώσιν» (Λουκάς, κ΄, 38). Η Ζωή είναι ο μεγάλος Ποιμένας που δεν θα αφήσει κανένα πρόβατο να αποβεί απολωλός. Όλα τα πρόβατα θα οδηγηθούν στο φως. Όλοι οι άνθρωποι θα γίνουν φωτισμένοι και θα καταλάβουν το νόημα και το σκοπό της ζωής, όπως λέει ο Λέων Τολστόι: «Ένας λόγιος γνωρίζει πολλά βιβλία, ένας άνθρωπος μορφωμένος έχει γνώσεις και δεξιότητες, ένας άνθρωπος φωτισμένος καταλαβαίνει το νόημα και τον σκοπό της ζωής του.»

Κι αν δεν καταλάβουμε τώρα το νόημα της ζωής, αυτό που έχει σημασία είναι να μην την ευτελίζουμε. Να τηρούμε όσα μας συμβουλεύει ο Κώστας Καβάφης στο ποίημά του “Όσο μπορείς”:

«Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,

τούτο προσπάθησε τουλάχιστον

όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις

μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,

μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,

γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την

στων σχέσεων και των συναναστροφών

την καθημερινήν ανοησία,

ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.»

«Θα βρεις νόημα σ’ αυτή τη ζωή μόνο αν το δημιουργήσεις εσύ. Είναι ένα ποίημα που θα συνθέσουμε, ένα τραγούδι που θα τραγουδήσουμε, ένας χορός που θα χορέψουμε» μας λέει ο Ινδός Δάσκαλος Μπαγκουάν Σρι Ραζνίς, που είναι γνωστός στους περισσότερους σαν Όσσο. Μόνο μη μας ξεστρατίσει από την αναζήτηση του νοήματος της ζωής η ελπίδα του παράδεισου ή ο φόβος της κόλασης. Γιατί τότε σε τίποτα δε θα διαφέρουμε από τους Φαρισαίους που κατηγορούσε ο Ιησούς. Να ζήσουμε τη ζωή αυθόρμητα, όπως μας ορμηνεύει η ψυχή μας. Χωρίς να ντυθούμε με φτιασίδια και χωρίς προσωπίδες για να δείχνουμε σπουδαίοι. Το νόημα να το καθορίσουμε εμείς, χωρίς να μας επηρεάζουν οι εξωγενείς παράγοντες. Να είμαστε ο εαυτός μας, απαλλαγμένοι από το φόβο της δυσάρεστης κριτικής. Να μας ενδιαφέρει όχι η γνώμη των πολλών- του όχλου που παρασύρεται και μπορεί να βοήσει ακόμη και «σταύρωσον αυτόν»- αλλά των επαϊόντων, έστω κι αν είναι λίγοι! Και να θυμόμαστε ότι η θρησκεία μας- η όποια θρησκεία, η απαλλαγμένη από δογματισμούς- δεν είναι το υποκατάστατο των προσδοκιών μας, αλλά ο δρόμος της ελευθερίας μας! Να μη φανταστούμε το Θεό μας αυστηρό, τιμωρό, αγέλαστο κι εκδικητή. Ο Θεός μας να είναι γελαστός, γεμάτος κατανόηση και συμπόνια. Δεν είναι Κύριος. Είναι Πατέρας μας. Δεν είμαστε δούλοι Του. Είμαστε παιδιά Του. Ο Θεός μας είναι η Ζωή και η δική μας η ζωή είναι ένα μέρος Της.

Κι όταν νομίζουμε ότι η ζωή μας γεμίζει πίκρες και καημούς, ας μας παρηγορούν τα λόγια του Χαλίλ Γκιμπράν από τον “Κήπο του Προφήτη”:

[[ Κι ένας από το πλήθος μίλησε και είπε στον Προφήτη:

«Δάσκαλε, η ζωή αποκρίθηκε πικρά στις ελπίδες και στους πόθους μας. Οι καρδιές μας είναι ταραγμένες και δεν καταλαβαίνουμε. Σε παρακαλούμε, παρηγόρησέ μας, κι αποκάλυψέ μας το νόημα της θλίψης μας.»

Κι η καρδιά του πλημμύρισε συμπόνια, κι είπε:

«Η Ζωή είναι πιο παλιά απ’ όλα τα πράγματα που ζουν. Όπως η ομορφιά είχε φτερά προτού ακόμα γεννηθεί τo όμορφο πάνω στη γη, κι όπως η αλήθεια είναι αλήθεια πριν εκφραστεί.

Η Ζωή τραγουδά στη σιωπή μας κι ονειρεύεται στον ύπνο μας. Ακόμα κι όταν είμαστε νικημένοι και ταπεινωμένοι, η Ζωή στέκεται στο θρόνο της ψηλά. Κι όταν δακρύζουμε, η Ζωή χαμογελά στη μέρα, κι είναι λεύτερη, ακόμα κι όταν εμείς σέρνουμε τις αλυσίδες μας.

Συχνά δίνουμε στη Ζωή πικρά ονόματα, αλλά μόνο όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε γιομάτοι πίκρα και σκοτεινιά. Και βλέπουμε τη Ζωή άδεια κι ανώφελη, αλλά μόνο σαν οι ψυχές μας περιπλανιούνται στις ερημιές κι οι καρδιές μας έχουν μεθύσει από την πολλή έγνοια για τον εαυτό τους.

Η Ζωή είναι βαθιά και ψηλή και μακρινή. Και μ’ όλο που μονάχα το πιο μακρινό σας όραμα μπορεί ν’ αγγίξει τα πόδια της, αυτή είναι πάντα κοντά. Και μ’ όλο που μονάχα η ανάσα της ανάσας σας μπορεί να φτάσει στην καρδιά της, η σκιά της σκιάς σας περνά από το πρόσωπό της, κι ο αντίλαλος της πιο αδύναμης κραυγής σας γίνεται άνοιξη και φθινόπωρο στα στήθια της.

Αλλά η Ζωή είναι σκεπασμένη με πέπλο και κρυμμένη, όπως σκεπασμένος με πέπλο και κρυμμένος είναι ο πιο μεγάλος σας εαυτός. Όταν όμως η Ζωή μιλά, όλοι οι άνεμοι γίνονται λέξεις. Κι όταν η Ζωή τραγουδά, οι κουφοί ακούνε και σταματούν. Κι όταν η Ζωή ζυγώνει περπατώντας, οι τυφλοί τη θωρούν ξαφνιασμένοι και μαγεμένοι την ακολουθούν.»

Και τότε εκείνος έπαψε να μιλά, και μια απέραντη σιωπή τύλιξε το πλήθος, και μέσα στη σιωπή αυτή ήταν ένα τραγούδι ανάκουστο. Κι όλοι παρηγορήθηκαν από τη μοναξιά τους και τον πόνο τους. ]]

Η Ζωή αποτελείται από αμέτρητες ζωές, όπως ο οργανισμός μας από δισεκατομμύρια κύτταρα. Κάθε κύτταρο είναι μια μικρή ζωή, που κάνει τον κύκλο της. Κι όλα τα κύτταρα, που το καθένα ανεξάρτητα από τα άλλα γεννιέται και μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα πεθαίνει, αποτελούν τον οργανισμό. Αλλά ο οργανισμός, παρά την ανανέωση των κυττάρων του, εξακολουθεί να υπάρχει. Έτσι και η Ζωή του Σύμπαντος υπάρχει ανεξάρτητα από την γένεση και τον θάνατο των άστρων του. Τα άστρα υπάρχουν ανεξάρτητα από τη γέννηση και το θάνατο των ειδών της φύσης στους πλανήτες τους. Η φύση υπάρχει ανεξάρτητα από τη γέννηση και το θάνατο των ειδών των βασιλείων της. Και το παράξενο και μυστηριώδες είναι πως όλα τα μέλη των ειδών των βασιλείων της είναι σημαντικά. Γιατί όλα είναι ζωές, μέλη της μίας και μοναδικής Ζωής, που ζει μέσα απ’ αυτές τις ζωές! Ο Πανταχού Παρών Θεός υπάρχει μέσα από τις δικές μας παρουσίες. Μέσα από τις παρουσίες όσων έζησαν στο παρελθόν, όσων ζουν τώρα, κι όσων θα ζήσουν στο μέλλον. Είναι άρρηκτη η συνύπαρξή μας: υπάρχουμε γιατί Υπάρχει, εκδηλώνεται η Ύπαρξή Του μέσα από την ύπαρξή μας. Επομένως είμαστε πολύ σημαντικοί γι’ Αυτόν. Υιοθετεί κάθε τι που κάνουμε, οτιδήποτε αισθανόμαστε και σκεπτόμαστε. Είναι σημαντικός ο άγιος, αλλά διόλου ασήμαντος ο εγκληματίας. Για τον εγκληματία ληστή, που βρισκόταν σταυρωμένος στο πλάι Του, ο Ιησούς είπε: «αμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ εμού έση εν τω παραδείσω» (Λουκάς, κγ΄, 43) Χαίρεται για τις σημαντικές πράξεις προσφοράς και ευεργεσίας των αγίων προς την ανθρωπότητα. Λυπάται για τις πράξεις ευτελισμού της προσωπικότητας- τις αμαρτίες κατά την εκκλησία- των ανθρώπων που αδικούν τους συνανθρώπους τους. Μα ξέρει πως και η ψυχή του σημερινού αμαρτωλού κάποτε θα γίνει ψυχή άγιου και θα τελειωθεί. Απλά, η Ζωή δεν βιάζεται. Έχει εμπιστοσύνη στους κοσμικούς νόμους που έχει θεσπίσει. Οι αυτοχρισμένοι αντιπρόσωποί Της βιάζονται να ρίξουν στο πυρ το εξώτερον τις ψυχές που τους αμφισβητούν ή που δεν κάνουν αυτά που οι αντιπρόσωποι επιβάλουν. Γιατί ενώ νομίζουν ότι γνωρίζουν, η γνώση τους είναι επιφανειακή και ατελής. Και η επίκληση της φώτισης του Αγ. Πνεύματος γίνεται για να κρύψουν το σκοτάδι της ψυχής τους.

Η Ζωή είναι σκεπασμένη με πέπλο. Πίσω από πέπλο είναι και το σημαντικότερο τμήμα του «είναι» μας: ο Ανώτερος Εαυτός μας, ο Σιωπηλός Παρατηρητής. Το γεγονός πως πήραμε τη ζωή μας λάθος, δεν του αφήνει χώρο για να εκδηλωθεί. Και περιμένει υπομονετικά να μπει το φως στη ζωή μας, να φύγει ο ίσκιος της προσωπικότητας που εκδηλώνεται με το «εγώ». Όταν αντιληφθούμε ότι δεν είμαστε η χωριστική προσωπικότητα, το «εγώ», αλλά ένα μέρος του «εμείς», μια ατομικότητα, ο Ανώτερος Εαυτός αναλαμβάνει δράση και γίνεται συνειδητό μέρος της Ζωής. Τότε αντιλαμβάνεται την επέκταση της φράσης: «εγώ και ο πατήρ εν εσμέν». Η ζωή μας και η Ζωή είναι ένα! Και τότε μπορούμε να τραγουδήσουμε κι εμείς: «Ζωή! χαρά, δόξα σ’ εσέ κι αγάπες και τραγούδια!», όπως ο Κωστής Παλαμάς στο παρακάτω απόσπασμα από το ποίημα “Ύμνος της ζωής”:

«Ζωή! δεν είναι τίποτε γλυκύτερο στον κόσμο

απ’ την πεντάμορφη ζωή, την ηλιοφωτισμένη!

Ζωή, κι αν έρχεσαι γοργά κι από χαρές γεμάτη,

κι αν έρχεσαι με βάσανα και μ’ έγνοιες και μ’ αρρώστιες,

ζωή του γέρου και του νιου, της φτώχειας και του πλούτου,

με της δουλειάς τον ίδρωτα, με της αργίας τη γλύκα,

με την ειρήνην ήμερη, με τους αγρίους πολέμους,

και μ’ όλες τις καλοκαιριές και μ’ όλους τους χειμώνες,

Ζωή, κι όπως κι α δείχνεσαι, Ζωή, κι ό,τι κι αν είσαι,

αν είσαι πράγμα ή όνειρο, καλή κακή κι αν είσαι,

χαρά σ’ εσέ, δόξα σ’ εσέ κι αγάπες και τραγούδια!

Ζωή! δεν είναι τίποτε για μας έξω από σένα,

ναι! τίποτε ούτ’ αισθάνεται, ούτε που νόημα έχει,

και δε μπορείς να βρίσκεσαι παρά όπου λάμπει ο ήλιος,

και φτάνεις όπου φτάνουνε κι οι αχτίνες του θεού μας.

Από τον ήλιον η ζωή παίρνει ζωή μονάχα.

Για μας δεν είναι άλλη ζωή, δεν είναι κόσμος άλλος

παρά η ζωή που βλέπουμε κι ο κόσμος που πατούμε.

Κι αν λάμπει κι άλλος ουρανός ψηλότερ’ απ’ τ’ αστέρια,

μυστήρια κι αν μας τριγυρνούν, θεοί κι αν μας προσέχουν,

κι αν παραστέκουν γύρω μας αόρατ’ αγγελούδια,

δεν ξέρουμε, δεν θέλουμε να μάθουμε· μας φτάνουν

τα δυο τα μάτια μας, τα δυο χέρια και η καρδιά μας

που μέσα βράζει και χτυπάει κι αισθάνεται και λέει:

Αγάπα και ξεφάντωνε, και δούλεψε και ζήσε

και προσηλώσου στη ζωή σαν τον κισσό στο δέντρο,

και δέσου με την γην αυτή, στρείδι στο βράχο επάνω,

και μη σε μέλει πού θα πας τα μάτια σου όταν κλείσεις.

Το τρεχαντήρι το γοργό το νοιάζει σε ποιά ξέρα

θα σπάσει, σε ποιό πέλαγο θε να χαθεί, πού εγράφτη

να σκορπιστούν τα ξύλα του, ποιά φλόγα θα τα κάψει,

τί θα γενούν οι ναύτες του σαν πάει χαμένο εκείνο;

Ζωή! χαρά, δόξα σ’ εσέ κι αγάπες και τραγούδια!»

Όλες οι μορφές ζωής είναι σημαντικοί κρίκοι στη Ζωή του Σύμπαντος. Σε αυτό που ονομάζουμε εκδηλωμένη θεότητα. Έναν από τους αμέτρητους κρίκους αποτελούμε κι εμείς. Κανένας πολιτικός ηγέτης, καμιά οικονομική ελίτ, κανένα θρησκευτικό σύστημα δεν έχει το δικαίωμα να μας υποτιμήσει. Κι αν το κάνει θα έρθει ο νόμος της ανταπόδοσης να αποκαταστήσει την αδικία. Αρκεί να μη βλέπουμε κοντόφθαλμα τα θέματα ζωής. Καθόσον η ζωή μας είναι αντανάκλαση των πράξεών μας! Κι αν είναι δύσκολο να το δεχτούμε, ας παρακολουθήσουμε τη μικρή ιστορία του παιδιού με τον πατέρα του:

[[Ο πατέρας και ο μικρός του γιός έκαναν πεζοπορία παρέα στο βουνό. Ξαφνικά ο γιός σκόνταψε, έπεσε και χτύπησε φωνάζοντας δυνατά : Αααααααχ!!!

Με έκπληξη άκουσε τη φωνή να επαναλαμβάνεται κάπου μακριά στα βουνά : Αααααααχ!!!

Με περιέργεια φώναξε : Ποιος είσαι εσύ;

Και έλαβε την απάντηση : Ποιος είσαι εσύ;

Μετά ξαναφώναξε : Σε θαυμάζω!

Και η φωνή επανέλαβε : Σε θαυμάζω!

Οργισμένος ούρλιαξε : Δειλέ!

Κι άκουσε τη φωνή να επιστρέφει από μακριά : Δειλέ!

Γύρισε και ρώτησε τον πατέρα του : Πατέρα τι συμβαίνει;

Ο πατέρας του χαμογέλασε και του είπε: Πρόσεξε γιέ μου και θα καταλάβεις. Κι ύστερα φώναξε δυνατά : Είσαι πρωταθλητής!

Η φωνή γύρισε πίσω : Είσαι πρωταθλητής!

Το παιδί παρακολουθούσε με έκπληξη αλλά δεν κατάλαβε.

Ο πατέρας εξήγησε : Οι άνθρωποι αποκαλούν αυτό το φαινόμενο ΗΧΩ αλλά στην πραγματικότητα είναι η ίδια η ΖΩΗ. Σου επιστρέφει οτιδήποτε πεις ή κάνεις. Η ζωή μας είναι απλώς μια αντανάκλαση των πράξεών μας. Αν θέλεις περισσότερη αγάπη στον κόσμο δημιούργησε περισσότερα αγάπη στην καρδιά σου. Αν θέλεις περισσότερη ενάργεια στην ομάδα σου βελτίωσε τη δική σου ενάργεια. Αυτή η συνάφεια έχει εφαρμογή παντού, σε όλες τις όψεις της ζωής. Η ζωή θα σου επιστρέψει ακριβώς αυτό που θα της δώσεις. ]]

Η ζωή είναι «δούναι» και «λαβείν». Για να πάρεις πρέπει να δώσεις. Κι αυτό που δίνεις με την καρδιά σου επιστρέφει σε σένα δεκαπλάσιο. Το πιο δύσκολο- και συνάμα το πιο σημαντικό- είναι να δίνεις σε ανθρώπους που δεν ξέρεις. Στους άγνωστους που σου χτύπησαν την πόρτα και σου ζήτησαν βοήθεια. Στις μικρές ζωές της Ζωής. Αυτό ισοδυναμεί με το να άνοιξες την πόρτα και να βοήθησες την ίδια τη Ζωή. Ο Ιησούς ήταν σαφής με αυτά που είπε: «επείνασα γαρ, και εδώκατέ με, εδίψησα, και εποτίσατέ με, ξένος ήμην, και συνήγατέ με, γυμνός, και περιεβάλετέ με, ησθένησα, και επισκέψασθέ με, εν φυλακή ήμην, και ήλθετε προς με. τότε αποκριθήσονται αυτώ οι δίκαιοι λέγοντες• κύριε, πότε σε είδομεν πεινώντα και εθρέψαμεν, ή διψώντα και εποτίσαμεν; πότε σε είδομεν ξένον και συνηγάγομεν, ή γυμνόν και περιεβάλομεν; πότε δε σε είδομεν ασθενή ή εν φυλακή και ήλθομεν προς σε; και αποκριθείς ο βασιλεύς ερεί αυτοίς• αμήν λέγω υμίν, εφ’ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε.» (Ματθαίος, κε΄, 35- 40). Γι’ αυτό ο σοφός της αρχαιότητας Πλούταρχος είπε: «Μέτρον βίου το καλόν ου το του χρόνου μήκος.»

(μετάφρ: η αξία της ζωής μετριέται με την ωραιότητά της και όχι με το μήκος της). Και λέγοντας ωραιότητα δεν εννοούμε να περάσουμε ωραία με γλέντια και κραιπάλη. Επειδή αυτά υποβιβάζουν τη ζωή. Η ωραιότητα του βίου εκφράζεται με αγάπη, αλληλεγγύη, αδελφοσύνη, αγαθοεργία, αρετή, τιμιότητα, ειλικρίνεια. Όταν γίνεσαι συνεργός στο Κοσμικό Σχέδιο.

Η ζωή δεν θέλει στασιμότητα. Θέλει κινητικότητα. Απαιτεί αλλαγές. Δεν της ταιριάζει η αδράνεια. Ο βράχος, που είναι στατικός, για μας δεν έχει ζωή. Αντίθετα το δέντρο, που μετά το χειμώνα σκάνε τα μάτια και βγαίνουν τα φύλλα, μετά ανθίζει και καρπίζει, στη συνέχεια το φθινόπωρο πέφτουν τα φύλλα, δηλαδή υπόκειται σε αλλαγές, λέμε ότι έχει ζωή. Το αηδόνι πετάει από κλαδί σε κλαδί. Το κελάηδημά του έχει αρμονικές εναλλαγές που μαγεύουν τα αυτιά μας. Κι αυτό σφύζει από ζωή. Έτσι μια ζωή που δεν χαρακτηρίζεται από αλλαγές, που είναι αδρανής, περισσότερο μοιάζει με θάνατο! Η ζωή είναι σαν το νερό. Όταν το νερό τρέχει στο ρυάκι είναι γάργαρο και καθαρό. Δίνει ζωτικότητα στα δέντρα, στα αγριολούλουδα. Όταν όμως λιμνάζει, γίνεται έλος, μυρίζει άσχημα και γεμίζει με σάπια φυτά. Το νερό του ρυακιού θα φτάσει στο ποτάμι και μετά από ένα μεγάλο ταξίδι θα ενωθεί με το νερό της θάλασσας ή του ωκεανού. Αντίθετα το νερό του έλους ποτέ δε θα φτάσει στον ωκεανό. Επομένως και η ζωή που έχει κινητικότητα θα βρει κάποτε τη μεγάλη Ζωή. Η αδρανής ζωή δε θα έχει αυτή την τύχη. Γι’ αυτό ας απολαύσουμε τη ζωή. Μη την φοβηθούμε και κυρίως μην αφήσουμε να χαλκεύσουν ένα κλουβί όπου θα μας εγκλωβίσουν όσοι θέλουν να την εκμεταλλευτούν. Κυρίως να αποφύγουμε τα πολιτικά και θρησκευτικά- δογματικά κλουβιά, που πέρα από το κλουβί βάζουν και αλυσίδες στα πόδια, όπως έκαναν οι αφεντάδες στους σκλάβους.

Στις στιγμές των αμφιβολιών, για λίγο μπορούμε να αποσυρθούμε από το θόρυβο του πλήθους και να ακούσουμε τη φωνή της σιωπής. Η Ζωή θα μας μιλήσει μέσα από τον Ανώτερο Εαυτό μας. Μέσα μας ενοικεί η θεότητα. Κι αν το ξεχνάμε ο απόστολος Παύλος μας θέτει επιτακτικά το ερώτημα: «Ουκ οίδατε ότι ναός Θεού εστέ και το Πνεύμα του Θεού οικεί εν υμίν;» (Α’ προς Κορινθίους επιστολή, γ΄, 16) Οι εκφραστές της αλήθειας δεν σημαίνει ότι και κατέχουν την αλήθεια. Όπως η επίσημη εκκλησία των Ιουδαίων στην εποχή του Χριστού δεν δίστασε να Τον σταυρώσει, έτσι και η εκκλησία του Χριστού δεν δίστασε να οδηγήσει τον Γαλιλαίο στο δικαστήριο. Πίστευαν πως γνώριζαν την αλήθεια. Το επίσημο ιερατείο των Εβραίων πίστευε πως υπάρχει ένας και μόνον Θεός. Γι’ αυτός ο Ιησούς ήταν βλάσφημος όταν υποστήριζε δημόσια ότι είναι Υιός του Θεού. Ήταν αδύνατο ο Κύριός τους να έχει και δεύτερο πρόσωπο. Η Χριστιανική εκκλησία στην εποχή του Γαλιλαίου πίστευε πως η γη ήταν το κέντρο του κόσμου και γύρω απ’ αυτήν περιστρεφόταν ο ήλιος. Δύο εδραιωμένες αλήθειες, λοιπόν, οι οποίες στην πραγματικότητα ήσαν πλάνες.

Κι αναρωτιόμαστε: πόσες από τις αλήθειες που δέχεται ο σημερινός άνθρωπος ανήκουν στις λεγόμενες κοσμικές αλήθειες; Ακόμη και οι μεγάλοι Δάσκαλοι της ανθρωπότητας, οι ιδρυτές των θρησκευτικών συστημάτων, δεν αναγκάζονται να μας διδάξουν το ορθό με την σε άτοπο απαγωγή, προτείνοντάς μας κάτι μη αληθινό, ώστε να οδηγηθούμε με απόρριψή του στο αληθινό; Η καλλιέργεια της ατομικότητας λ.χ. μας απέσπασε από τη συλλογικότητα της φυλής ή της οικογένειας. Αντί να μας δείξει το πόσο σημαντικοί είμαστε, μας έκανε εγωιστές, εγωκεντρικούς και απέφερε δυστυχία στον κόσμο. Ξέφυγε από τον βασικό στόχο, που ήταν να αντιληφθούμε πως αποτελούμε ανεξάρτητες οντότητες και συνάμα άτομα μιας πολύ μεγάλης ομάδας, της ανθρωπότητας. Επικεντρωθήκαμε στη λέξη «εγώ» και αφήσαμε στην άκρη το «εμείς». Κάποιοι έχτισαν κάστρο γύρω από το εγώ τους και ύψωσαν μπαϊράκια εξουσίας. Έτσι η ελεύθερη οικονομία έσπασε τον φραγμό των κρατών ή των εθνών, αλλά δεν έκανε τον κόσμο καλύτερο. Ο δυνατός εκμεταλλεύεται την αδυναμία του ανίσχυρου. Η ανθρωπότητα πέρα από τους αμέτρητους τοπικούς πολέμους, μέσα στα τελευταία εκατό χρόνια γνώρισε δύο παγκόσμιους πολέμους και ίσως- πράγμα που απευχόμαστε- να βρισκόμαστε λίγο πριν το τρίτο και φοβερότερο. Η ζωή θα μας οδηγήσει στην οδυνηρή διαπίστωση πως η ατομικότητα δεν ωφελεί και οι άνθρωποι πρέπει ανιδιοτελώς να συνεργαστούν και να συνάψουν σχέσεις αδελφοσύνης. Όλοι είμαστε αδελφές ψυχές, όπου νομοτελειακά κάθε προχωρημένη ψυχή πρέπει να βοηθήσει τις άλλες στην εξέλιξή τους. Ο Ιησούς είπε: «καγώ εάν υψωθώ εκ της γης, πάντας ελκύσω προς εμαυτόν» (Ιωάννης, ιβ΄, 32) ενώ παράλληλα έχει δώσει τη διαβεβαίωση: «αμήν αμήν λέγω υμίν, ο πιστεύων εις εμέ τα έργα α εγώ ποιώ κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάννης, ιδ΄, 12) Αφού περάσουμε, λοιπόν, από το στάδιο του «εγώ», και αντιληφθούμε την κενότητά του, οδηγούμαστε στην αποδοχή από όλους του «εμείς». Όπως στον υγιή οργανισμό όλα τα κύτταρα συνεργάζονται- εκτελώντας το καθένα το δικό του ιδιαίτερο έργο- έτσι οι άνθρωποι, συνάπτοντας αδελφικές σχέσεις- θα συνεργαστούν στο μέλλον για να υπάρξει μια ευτυχισμένη και πνευματική ανθρωπότητα. Η σημερινή παγκόσμια κρίση είναι οι οδύνες της γέννας του καινούργιου μοντέλου. Ο καπιταλισμός, η ασύδοτη ελεύθερη οικονομία, ο εγωκεντρικός χαρακτήρας των ανθρώπων θα πεθάνουν για να αναγεννηθεί κάτι νέο και ομορφότερο. Τότε θα αντιληφθούν οι άνθρωποι πως είναι ζωές μέσα στο σώμα της Ζωής!

Πολλές φορές σκεφτόμαστε πως πήραμε τη ζωή μας λάθος. Και θέλουμε να γυρίσουμε τον χρόνο πίσω για να την ξανασχεδιάσουμε. Όμως, δεν υπάρχει λανθασμένη ζωή. Απλά, υπάρχουν λάθη, για να γίνουν μαθήματα! Και ο ποιητής στους στίχους του ποτέ δεν έγραψε πως πήραμε τη ζωή μας λάθος. Προσέξτε την τελεία πριν από τη λέξη “λάθος

«Mε τι καρδιά, με τι πνοή,

τι πόθους και τι πάθος,

πήραμε τη ζωή μας• λάθος!

κι αλλάξαμε ζωή.»

Η τελεία αποχωρίζει “το λάθος” από τη ζωή μας! Γιατί παρ’ όλα τα λάθη που κάνουμε, ποτέ μια ζωή δεν είναι λάθος! Ας δούμε τι λέει ο Paoulo Coelho στο ακόλουθο απόσπασμα από το βιβλίο του “Το χειρόγραφο της Άκρα”:

[[ Κι ένας γέρος συμπλήρωσε: «Δεν μπορώ να γυρίσω πίσω και να ξαναβρώ τις στιγμές που έχασα».

Κι εκείνος απάντησε: «Κανείς δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, όμως όλοι μπορούν να προχωρήσουν παρακάτω. Κι αύριο, όταν ανατείλει ο ήλιος, αρκεί να πούμε στον εαυτό μας: θα αντιμετωπίσω τη σημερινή μέρα σαν να είναι η πρώτη μέρα της ζωής μου. Θα κοιτάξω τους δικούς μου ανθρώπους με έκπληξη και θαυμασμό- με τη χαρά του να ανακαλύπτω πως βρίσκονται δίπλα μου και μοιράζονται μαζί μου σιωπηλά κάτι που λέγεται αγάπη, για την οποία μιλούν πολύ, αλλά την καταλαβαίνουν λίγο. Θα ζητήσω να με πάρει μαζί του το πρώτο καραβάνι που θα φανεί στον ορίζοντα, χωρίς να ρωτήσω πού πηγαίνει. Και θα το αφήσω μόλις μου τραβήξει την προσοχή κάτι ενδιαφέρον…

Θέλω να δω για πρώτη φορά τον ήλιο, αν έχει λιακάδα αύριο. Θέλω να δω πού πηγαίνουν τα σύννεφα, αν έχει συννεφιά. Πάντα νομίζω πως δεν έχω χρόνο για κάτι τέτοιο ή δε δίνω αρκετή σημασία. Φτάνει λοιπόν: αύριο θα επικεντρωθώ στα σύννεφα και στην πορεία τους ή στις αχτίδες του ήλιου και στις σκιές που δημιουργούν. Πάνω από το κεφάλι μου υπάρχει ένας ουρανός για τον οποίο ολόκληρη η ανθρωπότητα, κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών παρατήρησης, έπλεξε μια σειρά από λογικές εξηγήσεις. Θα ξεχάσω λοιπόν όλα όσα έμαθα για τα αστέρια, κι εκείνα θα μεταμορφωθούν ξανά σε αγγέλους ή σε παιδιά ή σε οτιδήποτε θελήσω να πιστέψω τη δεδομένη στιγμή.

Ο χρόνος και η ζωή μου έχουν δώσει πολλές λογικές εξηγήσεις για τα πάντα, η ψυχή μου όμως τρέφεται με μυστήρια. Έχω ανάγκη το μυστήριο, έχω ανάγκη να ακούω στη βροντή τη φωνή ενός οργισμένου θεού, ακόμη κι αν πολλοί το θεωρούν αιρετικό. Θέλω να ξαναγεμίσω τη ζωή μου με φαντασία, γιατί ένας οργισμένος θεός είναι πολύ πιο αξιοπερίεργος, τρομερός και ενδιαφέρον από ένα φαινόμενο που το εξηγούν οι σοφοί. Για πρώτη φορά θα χαμογελάσω χωρίς ενοχές, επειδή η χαρά δεν είναι αμαρτία. Για πρώτη φορά θα αποφύγω ό,τι με κάνει να υποφέρω, επειδή ο πόνος δεν είναι αρετή.

Δε θα παραπονιέμαι για τη ζωή λέγοντας πως όλα είναι ίδια, πως δεν μπορώ να κάνω τίποτα για να τα αλλάξω. Γιατί ζω αυτή τη μέρα σαν να είναι η πρώτη μέρα της ζωής μου, και θα ανακαλύψω μέσα της πράγματα που δεν ήξερα πως βρίσκονται εκεί. Παρόλο που έχω ξαναπεράσει από τα ίδια μέρη αμέτρητες φορές και έχω πει “καλημέρα” στους ίδιους ανθρώπους, σήμερα η καλημέρα μου θα είναι διαφορετική. Δε θα είναι λέξη που λέω από ευγένεια, αλλά ένας τρόπος να ευλογήσω τους άλλους, θέλοντας να καταλάβουν όλοι πόσο σημαντικό είναι που ζουν- παρόλο που μας κυκλώνει και μας απειλεί η τραγωδία.

Θέλω να δώσω σημασία στους στίχους της μουσικής που τραγουδά ο τραγουδιστής στο δρόμο, ακόμα κι αν οι περαστικοί δεν τον ακούν επειδή ο φόβος πνίγει τις ψυχές τους. Η μουσική λέει:

«Η αγάπη βασιλεύει, κανείς όμως δεν ξέρει πού βρίσκεται ο θρόνος της, για να βρω το μυστικό μέρος, πρέπει πρώτα να της υποταχθώ.»

Και θα βρω το θάρρος να ανοίξω την πόρτα του ιερού που οδηγεί στην ψυχή μου.

Είθε να κοιτάζω τον εαυτό μου σαν να είναι η πρώτη φορά που έρχομαι σε επαφή με το σώμα μου και την ψυχή μου. Είθε να μπορέσω να αποδεχτώ τον εαυτό μου όπως είναι. Είμαι ένας άνθρωπος που περπατάει, αισθάνεται, μιλάει όπως όλοι οι άλλοι, αλλά που, παρά τα ελαττώματά του, έχει θάρρος. Είθε να θαυμάζω τις πιο απλές μου κινήσεις, όπως το να μιλάω με έναν άγνωστο. Και αυτά που νιώθω πιο συχνά, όπως την άμμο στο πρόσωπό μου όταν φυσάει ο άνεμος που έρχεται από τη Βαγδάτη. Τις πιο τρυφερές στιγμές, όπως όταν βλέπω τη γυναίκα μου να κοιμάται δίπλα μου και προσπαθώ να μαντέψω τα όνειρά της. Κι αν είμαι μόνος στο κρεβάτι, θα πάω στο παράθυρο, θα κοιτάξω τον ουρανό και θα νιώσω με σιγουριά πως η μοναξιά μου είναι ψέμα- το Σύμπαν με συντροφεύει.

Θα έχω ζήσει λοιπόν την κάθε ώρα της μέρας μου σαν συνεχή έκπληξη για τον ίδιο μου τον εαυτό. Γι’ αυτό το Εγώ που δεν το δημιούργησε ο πατέρας μου ούτε η μητέρα μου ούτε οι δάσκαλοί μου, αλλά όλα όσα έχω ζήσει ως σήμερα, που ξέχασα ξαφνικά και που ανακαλύπτω ξανά. Και ακόμα κι αν σήμερα είναι η τελευταία μου μέρα στη Γη, θα επωφεληθώ από αυτή όσο μπορέσω, επειδή θα τη ζήσω με την αθωότητα ενός παιδιού, σαν να κάνω τα πάντα για πρώτη φορά.» ]]

Από το σακουλάκι της ζωής άλλοι φάγαμε πολλές καραμέλες κι άλλοι λίγες. Όταν ανακαλύψουμε το νόημα της ζωής, τουλάχιστον ας απολαύσουμε τις υπόλοιπες καραμέλες. Και το νόημα της ζωής είναι όσα κρύβει το τραγούδι, το οποίο λέει ο τραγουδιστής που αναφέρει ο Coelho. Το τραγούδι μιλάει για την αγάπη. Αυτήν που βασιλεύει στο Σύμπαν και της οποίας θα ανακαλύψουμε τον θρόνο, μόνον όταν της υποταχθούμε. Μη φοβηθούμε αυτή την υποταγή. Επειδή δεν θα γίνουμε σκλάβοι. Απεναντίας θα σπάσουμε τις αλυσίδες όλων των ειδών εξάρτησης και θα αποκτήσουμε την πραγματική ελευθερία. Τρώμε, λοιπόν, τις καραμέλες της ζωής χωρίς λαιμαργία. Τις απολαμβάνουμε. Και γράφουμε το βιβλίο της ζωής μας σελίδα, σελίδα. Ιδιόχειρα, λέξη- λέξη, κι όχι μαζικά με «αντιγραφή- επικόλληση»! Έχοντας πάντα κατά νου πως το σπουδαιότερο μέρος του βιβλίου της ζωής είναι ο επίλογος!