Ωραία Ελένη

[[ δαμ- ων ]]

Μέρος ΣΤ΄

Σχόλια

• Πολλοί άντρες πόθησαν να κατακτήσουν την καρδιά της Ελένης. « Μέγα γαρ κλέος έσκε γυναικός ». Πόθησαν τον έρωτά της, αλλά κι ήσαν έτοιμοι να φτάσουν ακόμη και στον θάνατο γι’ αυτήν. Κι αυτό το απόδειξαν με τον όρκο που πήραν να συνδράμουν όποιον τυχερό θα διάλεγε γι’ άντρα της, και η ζωή της έμπαινε σε κίνδυνο. Ο καθένας έφτανε στη Σπάρτη και « πολλά δε δώρα δίδου• μάλα δ’ ήθελε θυμώι Αργείης Ελένης πόσις έμμεναι ηυκόμοιο ». Ήρθαν να συναγωνιστούν μεταξύ τους με την αγωνία για το ποιος θα ήταν ο ευνοημένος από τους θεούς. Οι λέξεις “αγώνας” κι “αγωνία” έχουν την ίδια ρίζα, εκφράζοντας την ένταση της διεκδίκησης. Εξάλλου η λέξη “αγώναι” είναι αναγραμματισμός της λέξης “αγωνία”.

Για τους μνηστήρες της Ελένης παίρνουμε πολλές πληροφορίες από τον Ησίοδο. Διασώζονται λίγα αποσπάσματα, από τα οποία μαθαίνουμε για το πλήθος των διεκδικητών της πανώριας ρηγοπούλας. Τα αποσπάσματα αυτά παραθέτουμε στη συνέχεια:

« …Κι απ’ την Ιθάκη τη γύρευε του Οδυσσέα η ιερή δύναμη,

ο γιος του Λαέρτη που ήταν ο νους του όλο περίπλοκες σκέψεις.

Δώρα καθόλου δεν έστειλε για τη αλαφρόσφυρη κόρη•

γιατί το ‘ξερε στην ψυχή του ότι ο ξανθός Μενέλαος

θα νικήσει• γιατί στ’ αγαθά ήταν ο πρώτος απ’ τους Αχαιούς•

και μήνυμα έστειλε μπροστά του στη Λακεδαίμονα

στον αλογοδαμαστή Κάστορα και στο νικητή Πολυδεύκη,

ποθώντας της Ελένης σύζυγος να είναι της ομορφομάλλλας,

χωρίς να ‘χει δει τη μορφή της, αλλ’ ακούγοντας το λόγο απ’ άλλους.

Κι απ’ τη Φυλάκη τη γύρευαν δυο άντρες ξεχωριστά

ο γιος του Ίφικλου ο Ποδάρκης, του γιου του Φύλακου,

κι οι δύο μήνυμα έστειλαν μπροστά τους στη Λακεδαίμονα

στον οίκο του Τυνδάρεου, του συνετού γιου του Οιβάλου,

κι έδιναν πολλά γαμήλια δώρα, γιατί ήταν μεγάλη η φήμη της γυναίκας…

Της Αργείας Ελένης σύζυγος να είναι της ομορφομάλλας.

Κι απ’ την Αθήνα τη γύρευε ο γιος του Πετεού ο Μενεσθέας

κι έδινε πολλά γαμήλια δώρα• γιατί θησαυρούς πολλούς σωρωμένους

είχε και χρυσάφι και λέβητες και τρίποδες,

ωραία, που ήταν βαθιά μέσα στον οίκο του άρχοντα Πετεού

και μ’ αυτά τον έσπρωχνε η ψυχή του δίνοντάς τα γαμήλια

δώρα να την κερδίσει ομόκλινη

πολλά δίνοντάς τα• γιατί δεν περίμενε, κανείς να είναι ανώτερος

απ’ όλους τους ήρωες στ’ αγαθά και στα δώρα.

Κι έφτασε στου Οιβάλου τον οίκο ο ισχυρός Λυκομήδης

με καράβια απ’ την Κρήτη για την ομορφομάλλα Ελένη.

Στους γιους του Αιακού σφρίγος έδωσε ο Ολύμπιος,

νου στους γιους του Αμυθάονα, πλούτο χορήγησε στους γιους του Ατρέα.

Τη γύρευε• και τα πιο πολλά δώρα μετ’ απ’ τον ξανθό Μενέλαο

έδωσε απ’ τους μνηστήρες• γιατί πολύ ήθελε στην ψυχή του

της Αργείας Ελένης να είναι σύζυγος της ομορφομάλλας.

Κι ο Αίαντας απ’ τη Σαλαμίνα ο άψογος πολεμιστής

τη γύρευε• κι έδινε γαμήλια δώρα ταιριαστά, θαυμαστά έργα•

γιατί αυτοί που είχαν την Τροιζήνα και την παραθαλάσσια Επίδαυρο

και το νησί Αίγινα και τη Μάσητα οι γιοι των Αχαιών

και τα σκιερά Μέγαρα και τη φρυδάτη Κόρινθο

και την Ερμιόνη και την Ασίνη, που κατοικούνται δίπλα στη θάλασσα,

αυτών είπε τα στριφτόποδα βόδια και τα παχιά γιδοπρόβατα

όλα μαζί θα τα δώσει, γιατί τον στόλιζε μακρύ κοντάρι.

Κι απ’ την Εύβοια ο Ελεφήνορας, ο αρχηγός των αντρών

ο γιος του Χαλκώδοντα, ο ηγέτης των μεγαλόψυχων Αβάντων

τη γύρευε• κι έδινε πολλά δώρα• γιατί πολύ ήθελε στην ψυχή του

της Αργείας Ελένης να είναι σύζυγος της ομορφομάλλας.

Κι απ’ την Κρήτη τη γύρευε η μεγάλη δύναμη του Ιδομενέα

ο γιος του Δευκαλίωνα, του ξακουσμένου Μίνωα γενιά,

και δεν έστειλε προξενητή του άλλον,

αλλά ο ίδιος με το πολύδετο μαύρο καράβι

πήγε πάνω απ’ τον Ωγύλιο πόντο μέσ’ απ’ το μαύρο κύμα

προς τον οίκο του συνετού Τυνδάρεου για να δει

την Αργεία Ελένη και να μην του πάει άλλος

την κόρη, που η φήμη της είχε απλωθεί σ’ όλη τη θεϊκή γη.

Κι έφτασε με την προτροπή του μεγαλοδύναμου Δία.

Κι ο άρχοντας Τυνδάρεος, όσοι ήρθαν για την κόρη,

ούτε θέλοντας έδιωξε κανένα ούτε πήρε του καθενός το δώρο•

κι απ’ όλους τους μνηστήρες απαίτησε σταθερούς όρκους

και πρόσταξε να ορκιστούν και μ’ άκρατου κρασιού να ευχηθούν

σπονδή• κανείς άλλος απ’ αυτόν άλλα δε θα ετοίμαζε

για το γάμο της ομορφοχέρας κόρης• κι όποιος απ’ τους άντρες

ο ίδιος την έπαιρνε με τη βία κι έδιωχνε την οργή και την ντροπή,

πίσω απ’ αυτόν όλους τους κάλεσε να ορμήσουν

να του το ξεπληρώσουν. Κι αυτοί πρόθυμα υπάκουσαν,

γιατί όλοι περίμεναν πως θα κάνουν το γάμο• αλλά όλους μαζί

ο γιος του Ατρέα τους νίκησε ο πολεμόφιλος Μενέλαος

δίνοντας τα πιο πολλά• κι ο Χείρωνας ατο δασωμένο Πήλιο

το γιο του Πηλέα φρόντιζε το γρήγορο στα πόδια τον ξεχωριστό απ’ τους άντρες,

που ήταν ακόμη παιδί• γιατί ο πολεμόφιλος Μενέλαος

δε θα είχε νικήσει ούτε άλλους απ’ τους πάνω στη γη ανθρώπους

στη μνηστεία της Ελένης, αν αυτή την έβρισκε παρθένα

γυρνώντας στην πατρίδα του απ’ το Πήλιο ο γρήγορος Αχιλλέας. ( Ησίοδος, “Ηοίαι”,

αποσπάσματα 198,199, 200, 203, 204 )

• Κάποιοι ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν πως δεν υπήρξε ποτέ μια θνητή Ελένη. Στο πρόσωπό της αποδίδεται μια αρχαία θεά της φύσης, μια θαλερή θεότητα, ένα πανελλήνιο πνεύμα της βλάστησης και της γονιμότητας. Μια ενστικτώδης δύναμη που ενέχει μαζί τη ζωή και το θάνατο.

Είναι γεγονός ότι οι νεαρές παρθένες της Σπάρτης την επικαλούνταν και στην Αίγυπτο πίστευαν πως προστάτευε τις συζύγους, φροντίζοντας κύρια για τις νιόπαντρες, αλλά και για τις ηλικιωμένες. Η Ωραία Ελένη δεν ήταν μια μοιραία γυναίκα, αλλά ένα πρότυπο μίμησης για τις Σπαρτιάτισσες, που κατοικούσε, όπως πίστευαν, στα πιο ιερά τεμένη της εύφορης γης της Σπάρτης. Από φυσικό, το κάλλος της Ελένης πήρε πνευματική υπόσταση, και στην ιστορική περίοδο λατρεύτηκε στη Σπάρτη ως alma mater, ένα πνεύμα της φύσης, φρουρός της γυναικείας γονιμότητας. Στην αρχαία Ελλάδα η γένεση του κόσμου και η γονιμότητα στη φύση έπαιρνε έναν ερωτικό χαρακτήρα.

« Κι από τη Νύχτα πάλι έγιναν ο Αιθέρας και η Ημέρα,

αυτούς τους γέννησε αφού συνέλαβε σμίγοντας ερωτικά με το Έρεβος.

Και η Γη γέννησε πρώτα ίσον μ’ αυτή

τον Ουρανό που ‘ναι γεμάτος άστρα…

Και έπειτα ξάπλωσε με τον Ουρανό

και γέννησε τον Ωκεανό το βαθυδίνη… » ( Ησίοδος, “Θεογονία” )

Η γεωργία θεωρούνταν πως είναι ο καρπός της αγάπης του ιερού γάμου, του θείου ζευγαρώματος, του ουρανού και της γης. Η επιθυμία για γονιμότητα κι ερωτική διάθεση ήταν στενά συνδεδεμένες με την Ελένη, που έφερνε τα χαρακτηριστικά θεότητας της φύσης, με την ανάλογη λατρεία. Προς τιμή της γιόρταζαν τα “Ελένεια” και την “Ελληνοφορία”, ενώ την τιμούσαν με την επωνυμία “Ελένη Δενδρίτις”.

Κάποιοι συσχετίζουν την Ελένη και τους αδελφούς της Διόσκουρους με τον παντοδύναμο θεό ήλιο, το μεγάλο πυρ. Έτσι η αρπαγή της από τον Πάρη ήταν ανάλογη με την αρπαγή του θέρους από τον χειμώνα, γεγονός που συσχετιζόταν με το θάνατο φυτών και ζώων κι τις ανυπέρβλητες δυσκολίες, όπως το επακόλουθο της αρπαγής στην Τροία συνοδεύτηκε από θανάτους στρατιωτών και κακουχίες. Ακόμη και η μεταφορά της στην Αίγυπτο, χώρα της Αφρικανικής ηπείρου, συσχετιζόταν με τη μεταφορά της ζέστης τον χειμώνα στην Αφρική και τη μετανάστευση σ’ αυτήν των αποδημητικών πτηνών.

Ο έρ-ωτας και η έρ-ις έχουν την ίδια ρίζα. Η θεά του έρωτα, η Αφροδίτη, είχε εραστή τον Άρη, τον σύντροφο της θεάς Έριδας. Άλλος εραστής της Αφροδίτης ήταν ο ψυχοπομπός Ερμής. Έτσι έρωτας και θάνατος συνδέονται. Θυμηθείτε και τη λαϊκή έκφραση “πεθαίνω από αγάπη” ή και “την σκότωσε γιατί την αγαπούσε”. Η Ελένη ήταν εξίσου ερωτικά ποθητή όσο και θανάσιμη. Εμπνέει την ερωτική μανία στους άνδρες, αλλά και την πολεμική μανία. Στα πόδια της σέρνονται ήρωες μαγεμένοι από έρωτα, αλλά και αιματοβαμμένοι σφαδάζουν ψυχορραγώντας. Τόσο σαν εραστές όσο και σαν πολεμιστές διακατέχονται από την επιθυμία της “ανάμειξης”. Διαβάζουμε στο λεξικό: μείγνυμι (= ανακατώνω- φέρνω σε επαφή- συμπλέκω- συναναστρέφομαι- έρχομαι σε σαρκική επαφή- εισχωρώ, εισέρχομαι ). Οι ήρωες των επών μπορούν με την ίδια ευκολία που από “έρι” θα συμπλακούν, να έρθουν σε σαρκική επαφή από έρωτα. Οι μεγάλοι πολεμιστές ήσαν και μεγάλο εραστές. Ή οι ποθητές ερωμένες έγιναν “το μήλο της έριδας” σε πολλά ζητήματα. Θυμηθείτε κι απ’ τη ζωή σας πως πολλές φορές κάνατε παράφορα έρωτα μετά από έναν άγριο καυγά με τον ή την σύντροφό σας.

Οι γυναίκες στην αρχαιότητα συνήθιζαν να φορούν πέπλο, κρήδεμνον (=κεφαλόδεσμο, από το κάρα- δέω). Η λέξη “κρήδεμνον” σημαίνει και τις επάλξεις των τειχών της πόλης. Έτσι ο έρωτας Ελένης- Πάρη έφερε την έρι μεταξύ Ελλήνων και Τρώων, που κατέληξε στη σκίσιμο των κρηδέσμων από πόνο και πένθος των γυναικών που έχασαν τους γιους ή του άντρες τους στις μάχες και των Τρωαδιτισσών που σύρθηκαν στην αιχμαλωσία καθώς και το γκρέμισμα των κρηδέσμων του Ιλίου.

Η θεά Έριδα έριξε το μήλο για ν’ αποτελέσει το αίτιο της κρίσης. Το μήλο είναι καρπός που συμβολίζει τον έρωτα και τον πόθο. Αν το μήλο κοπεί εγκάρσια, δηλ. κατά τον άξονά του, η περιοχή των σπερμάτων του παρουσιάζεται το σχήμα της μήτρας, ενώ αν κοπεί κάθετα στον άξονά του σχηματίζεται ο πεντάκτινος αστέρας, σύμβολο του ανθρώπου. Επομένως στο μήλο είναι αποτυπωμένη η “δια του έρωτος” αναπαραγωγή του ανθρώπου, όπου το ανθρώπινο σπέρμα μέσα στην μήτρα δημιουργεί το ανθρώπινο ον.

Η χάραξη πάνω στο μήλο της επιγραφής « η καλή λαβέτω », δηλ. να δοθεί στην πιο ωραία, υπονοεί ότι πρέπει να διαλέγουμε ως σύντροφό μας, για την αναπαραγωγή των παιδιών μας, τον καλύτερο. Ένας αρτιμελής και σωστός, διανοητικά και ψυχικά, σύντροφος θα μας δώσει τη δυνατότητα να φέρουμε στον κόσμο το φυσικά καλύτερο παιδί. Επομένως το μήλο της ερωτικής επιθυμίας πρέπει να το προσφέρουμε στον καλύτερο σύντροφο, που μπορούμε να επιλέξουμε. Μόνο έτσι θα νιώσουμε ολοκληρωμένοι!

Ο απαγορευμένος από τον Θεό καρπός στους πρωτόπλαστους, όσο ήσαν στον παράδεισο, ήταν το μήλο. Αυτό πρόσφερε το φίδι- πειρασμός στην Εύα κι αυτή με τη σειρά της στον Αδάμ, σύμφωνα με τη βιβλική διήγηση. Κι ως το έφαγαν ένιωσαν πως είναι γυμνοί, δηλαδή κατάλαβαν πως ανήκουν σε διαφορετικό φύλο, έχουν διαφορετικά όργανα. Μετά απ’ αυτή την αποκάλυψη ήρθαν σε ερωτική επαφή και γέννησαν τα παιδιά τους. Πριν να φάνε το μήλο δεν έκαναν απογόνους. Διαιώνισαν το είδος τους, κι έτσι έγιναν με την αναπαραγωγή αθάνατοι, δίνοντας συνέχεια απογόνους που συνέχιζαν τη ζωή, όταν έφαγαν το μήλο, που είναι στοιχείο ανυπακοής για τη βίβλο ( και για εμάς τεράστιο ερωτηματικό ).

• Ο μεγάλος τεχνίτης του λόγου Ισοκράτης, σ’ ένα νεανικό του έργο, το “Ελένης εγκώμιον”, εκθειάζει την ομορφιά στο πρόσωπο της Ελένης κι αναφέρεται στην ακτινοβολία της ομορφιάς της. Ο Ισοκράτης τονίζει πως η Ελένη είναι η μοναδική θνητή γυναίκα που γεννήθηκε από τον Δία, κι ότι από τα παιδιά του με θνητές ο βασιλιάς των θεών ξεχώρισε τον Ηρακλή και την Ελένη. Ας δούμε αυτό το απόσπασμα:

« Πλείστων γαρ ημιθέων υπό Διός γεννηθέντων μόνης ταύτης γυναικός πατήρ ηξίωσε κληθήναι…βουλόμενος αυτών μη μόνον τα σώματ’ εις θεούς αναγαγείν αλλά και τας δόξας αειμνήστους καταλιπείν, του μεν επίπονον και φιλικίνδυνον τον βίον κατέστησεν, της δε περίβλεπτον και περιμάχητον την φύσιν εποίησεν.»

[ Μετάφρ.: Ενώ πολλοί ημίθεοι κατάγονται από τον Δία, η Ελένη είναι η μόνη γυναίκα της οποίας ο Δίας δέχτηκε να ονομαστεί πατέρας. Αφού φρόντισε ιδιαίτερα τον γιο της Αλκμήνης και τα παιδιά της Λήδας, προτιμούσε περισσότερο την Ελένη, σε σημείο που, ενώ σ’ αυτόν έδωσε τη δύναμη, που μπορεί να καταβάλει βίαια τους άλλους, σε κείνη χάρισε την ομορφιά, η οποία από τη φύση της υπερισχύει της δύναμης. Επειδή μάλιστα ήξερε πως η δόξα και η λαμπρότητα δεν προέρχονται από την ησυχία αλλά από τους πολέμους και τους αγώνες, κι επειδή ήθελε όχι μόνο να τους ανεβάσει στην τάξη των θεών, αλλά και να αφήσει τη μνήμη τους αθάνατη ανάμεσα στους ανθρώπους, έκανε τη ζωή του Ηρακλή κοπιαστική και γεμάτη κινδύνους, ενώ την Ελένη έκανε όμορφη, ώστε να προσελκύει τα βλέμματα όλων και να προκαλεί αντιζηλίες.] ( Ισοκράτης, “Ελένης εγκώμιον”, 16-17 )

O Αθηναίος ρήτορας δικαιολογεί ακόμη και την αρπαγή της Ελένης από τον Πάρη, δίνοντας ανώτερες διαστάσεις στην εκλογή απ’ αυτόν της θεάς, στην οποία έδωσε το “μήλο της Έριδος”. Το κίνητρό του δεν ήταν για τέρψη του σώματος, για την ηδονή, αλλά για ν’ αποκτήσει παιδιά θεϊκής καταγωγής, μια και πατέρας της Ελένης ήταν ο Δίας. Έτσι θα εξευγένιζε τη γενιά του. Ο Ισοκράτης εκθέτει το ακόλουθο επιχείρημα:

[ Ανίκανος να εκφέρει άποψη για τη σωματική τους ομορφιά και θαμπωμένος από τις μορφές τους, ο Αλέξανδρος αναγκάστηκε να κρίνει τα δώρα που του πρόσφεραν, και αντί όλων των άλλων προτίμησε τον γάμο με την Ελένη, όχι αποβλέποντας προς τις ηδονές- παρ’ ότι αυτό το προτιμούν πολλοί από τους σώφρονες ανθρώπους, δεν παρακινήθηκε απ’ αυτό- αλλά επειδή φλεγόταν από την επιθυμία να γίνει γαμπρός του Δία, αφού θεωρούσε πως η τιμή τούτη ήταν μεγαλύτερη κι ωραιότερη από το να γίνει βασιλιάς της Ασίας• πίστευε πως οι ισχυρές εξουσίες και η μεγάλη δύναμη προσφέρονται κάποτε σε ανθρώπους φαύλους, ενώ καθένα ανθρώπινο πλάσμα στο μέλλον δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί αντάξιο τέτοιας γυναίκας. Άλλωστε δεν θα άφηνε καλύτερη κληρονομιά για τα παιδιά του από το να είναι απόγονοι του Δία όχι μόνο από την πλευρά του πατέρα τους, αλλά κι από την πλευρά της μητέρας τους… Επομένως, η επιλογή που θα έκανε, θα ωφελούσε όλη τη γενιά του, ενώ τ’ άλλα δώρα που του προσφέρονταν είχαν μόνο εφήμερη αξία.] ( Ισοκράτης, “Ελένης εγκώμιον”, 42-44 )

Είναι μια άποψη με ιδιαίτερο ειδικό βάρος, βγάζοντας από τον υλικό κόσμο, από τις σωματικές ηδονές, την αποκοτιά του Πάρη. « Επεθύμησεν Διός γενέσθαι κηδεστής, νομίζων πολύ μείζω και καλλίω είναι ταύτην την τιμήν ». Έτσι, διαπιστώνουμε πως οι πράξεις των πρωταγωνιστών του Τρωϊκού πολέμου μπορούν να ερμηνευθούν πολύπλευρα και πολυδιάστατα. Η ομορφιά είναι άξια της τιμής να πεθάνει κάποιος ανδρειωμένος για χάρη της. Οι πρόγονοί μας έδιναν πολύ μεγάλη σημασία στο κάλλος, θεωρώντας « κάλλους γαρ πλείστον μέρος μετέσχεν, ό σεμνότατον και τιμιώτατον και θειότατον των όντων εστίν ». Υπηρετούσαν την ομορφιά: « τοις δε καλοίς ευθύς ιδόντες εύνοι γιγνόμεθα και μόνους αυτούς ώσπερ τους θεούς ουκ απαγορεύομεν θεραπεύοντες ». Εκτιμούσαν τους εραστές της ομορφιάς: « τους δε τω κάλλει λατρεύοντας φιλοκάλους και φιλοπόνους είναι νομίζομεν ».

Ας δούμε ακόμη ένα απόσπασμα για την αιτία της Τρωικής εκστρατείας:

[ Όμως, το να έχει κανείς τόσο σπάνια τιμή και, ενώ δεν είναι παρά κοινός θνητός, να επιλέγεται από τους θεούς ως κριτής, είναι προνόμιο που μόνο επιφανείς στο πνεύμα άνθρωποι μπορούν να πετύχουν. Εκπλήσσομαι από το γεγονός ότι μερικοί επικρίνουν αυτόν που θέλησε να ζήσει μαζί με τη γυναίκα τούτη, για χάρη της οποίας πολλοί ημίθεοι θέλησαν να πεθάνουν. Δεν θα ήταν ανόητος αν, βλέποντας τις αντιζηλίες που προκαλούσε η ομορφιά στους θεούς, περιφρονούσε την ομορφιά και δεν τη θεωρούσε ως το πιο πολύτιμο δώρο, το οποίο και τις ίδιες τις θεές έβλεπε να αναζητούν με απληστία;

Ποιος λοιπόν θα παρέβλεπε τον γάμο με την Ελένη, από τη στιγμή που, μετά την απαγωγή της, όλοι οι Έλληνες αγανάκτησαν σαν να είχε λεηλατηθεί όλη η Ελλάδα, ενώ οι βάρβαροι υπερηφανεύονταν τόσο πολύ σαν να μας είχαν κυριεύσει; Τα αισθήματα και των δύο ήταν σαφή. Μέχρι τότε, ενώ είχαν γίνει πολλά εγκλήματα εναντίον τους, είχαν μείνει απαθείς. Για τη γυναίκα αυτή, όμως, έκαναν τόσο μεγάλο πόλεμο, όχι μόνο ως προς την ένταση της οργής, αλλά και ως προς τη χρονική του διάρκεια και την έκταση των προετοιμασιών, τέτοιο που δεν είχε γίνει ποτέ. Η μία πλευρά μπορούσε ν’ απαλλαγεί από τα βάσανα επιστρέφοντας την Ελένη, ενώ η άλλη πλευρά, αδιαφορώντας για την τύχη της, μπορούσε να ζήσει με ασφάλεια την υπόλοιπη ζωή της. Καμία όμως δεν επέλεξε τούτη τη λύση. Οι Τρώες αδιαφορούσαν αν θα καταστρέφονταν οι πόλεις τους και αν λεηλατούνταν η πατρίδα τους, αρκεί να μην επέστρεφαν την Ελένη στους Έλληνες. Οι τελευταίοι πάλι, προτιμούσαν να γεράσουν παραμένοντας στην ξένη γη και να μην ξαναδούν τους δικούς τους, παρά να επιστρέψουν στην πατρίδα τους αφήνοντας εκείνη στην Τροία. ΄λα τούτα δεν τα έκαναν γιατί ήθελαν να υποστηρίξουν τον Αλέξανδρο ή τον Μενέλαο, αλλά γιατί η μια πλευρά υποστήριζε την Ασία και η άλλη της Ευρώπη, πιστεύοντας πως η ήπειρος στην οποία θα κατοικούσε το σώμα της θα γινόταν πιο ευτυχισμένη.

Τόσο σφοδρά επιθυμούσαν όχι μόνο οι Έλληνες και οι βάρβαροι, αλλά και οι θεοί, τα βάσανα του πολέμου και την εκστρατεία τούτη, ώστε δεν εμπόδισαν ούτε τα παιδιά τους να πάρουν μέρος στις μάχες που διεξάγονταν γύρω από την Τροία. Έτσι, αν κι ο Δίας γνώριζε από πριν την τύχη του Σαρπηδόνα, η Ηώς την τύχη του Μέμνονα, ο Ποσειδώνας την τύχη του Κύκνου και η Θέτις την τύχη του Αχιλλέα, τους προέτρεψαν να πάρουν μέρος στον πόλεμο, γιατί πίστευαν πως ήταν προτιμότερο να πεθάνουν μαχόμενοι για την κόρη του Δία, παρά να ζήσουν απομακρυσμένοι από τους κινδύνους που έγιναν για χάρη της…] ( Ισοκράτης, “Ελένης εγκώμιον” 47-53 )

Ακόμη κι ο Δίας ταπεινώνεται μπροστά στην ομορφιά. Δεν την κατακτά με την αίγλη του βασιλιά. Υποκύπτει, γίνεται κύκνος για την όμορφη Λήδα Γι’ αυτό το θέμα γράφει ο Ισοκράτης:

[ Ο Δίας, ο κύριος του παντός, δείχνει στις άλλες περιστάσεις την δύναμή του, αλλά όταν πρόκειται να προσεγγίσει την ομορφιά, προτιμά να φαίνεται ταπεινός. Παίρνοντας τη μορφή του Αμφιτρύωνα πλησίασε την Αλκμήνη, αφού έγινε χρυσή βροχή, ενώθηκε με τη Δανάη, μεταμορφωμένος σε κύκνον, κατέφυγε στην αγκαλιά της Νέμεσης και ξανάγινε κύκνος, για να παντρευτεί τη Λήδα. Κάθε φορά που προσπαθεί να κατακτήσει την ομορφιά, μεταχειρίζεται επιδεξιότητα κι όχι βία ] ( Ισοκράτης, “Ελένης εγκώμιον” 59 )